Monday, June 29, 2009

Choun Nath




ព្រះគុណ​សម្បត្តិ​នៃ​សម្ដេច​ព្រះសង្ឃរាជ
ព្រះគុណ​សម្បត្តិ​នៃ​សម្ដេច​ជា​អម្ចាស់​មាន​ច្រើន​យ៉ាង​ណាស់ ប៉ុន្តែ​យើង​ខ្ញុំ​បាន​ពិចារណា​ដោយ​ហ្មត់ចត់ ហើយ​សរសេរ​រួបរួម​ប្រមូល​យក​ចំពោះ​តែ​គោល​ធំ​ៗ ដោយ​សង្ខេប​មាន​ប្រាំ​យ៉ាង ដូច​សេចក្ដី​រៀបរៀង​វែកញែក​តទៅ​នេះ៖

១. វីរិយភាព​ក្នុង​ការ​សិក្សា
២. បដិភាណប្បញ្ញា “ប្រាជ្ញា​វាងវៃ”
៣. វេសារជ្ជប្បញ្ញា “បញ្ញា​ក្លៀវក្លា​អង់អាច”
៤. ធម្មទេសនា​កោសល្យ “ភាព​ឈ្លាសវៃ​ក្នុង​ធម្មទេសនា”
៥. បណីត​សកម្មភាព​ “សកម្មភាព​ដ៏​ប្រសើរ”

អធិប្បាយ​ពង្រីក​សេចក្ដី​ចំពោះ​គុណ​សម្បត្តិ​នីមួយ​ៗ

១. វីរិយភាព នៃ​សម្ដេច​ជា​អម្ចាស់ ដែល​មនុស្ស​ចាស់​ទុំ​ធ្លាប់​បាន​សង្កេត​តាំង​ពី​សម្ដេច​មាន​ព្រះជន្ម​នៅ​ក្មេង គឺ​តាំង​ពី​នៅ​ជា​សាមណេរ​ដរាប​មក​រហូត​ដល់​សម្ដេច​មាន​ព្រះជន្ម​ជ្រុល​ចូល​មក​បច្ឆិមវ័យ​ហើយ ក៏​នៅ​តែ​ព្យាយាម​ឥត​មាន​បន្ធូរបន្ថយ​បញ្ឈប់​សេចក្ដី​ព្យាយាម​នោះ​ឡើយ សូម្បី​ព្រះអង្គ​មាន​សមណៈ​ស័ក្តិ​ដ៏​ខ្ពស់​បំផុត​ទី​ជា​សម្ដេច​ព្រះសង្ឃរាជ​ហើយ​ក៏​ដោយ។ វីរិយភាព នេះ​ប្រែ​ថា សេចក្ដី​ព្យាយាម​ ឬ​ថា​ប្រឹង​ប្រែង រាប់​ថា​ជា​បារមី​មួយ​របស់​ព្រះពោធិសត្វ​ដែល​យើង​ធ្លាប់​ចេះ​ដឹង​មក​ហើយ ហៅ​ថា វីរយៈ​បារមី។

បណ្ដា​កិច្ចការ​គ្រប់​យ៉ាង រមែង​ប្រកប​ដោយ​ឧបសគ្គ គឺ​ធម៌​ជា​គរឿង​រារាំង​បើមិន​ច្រើន​ក៏​តិច​ តែ​ថា​បើ​សេចក្ដី​ព្យាយាម មាន​កម្លាំង​ក្លៀវក្លា ក៏​អាច​ពុះពារ​ចំពោះ​ឧបសគ្គ​នោះ​បាន​ដោយ​ពិត​សម្ដេច​ព្រះសង្ឃរាជ​ទ្រង់​មាន​វីរយៈធម៌​ដ៏​រឹង​ប៉ឹង​ជា​ទី​បំផុត បាន​ជា​ព្រះអង្គ​ចេះ​តែ​មាន​ជ័យ​ជម្នះ​សង្កត់​ទៅ​លើ​ឧបសគ្គ​គ្រប់​យ៉ាង​បាន​ជា​ដរាប ទោះ​បី​ព្រះ​អង្គ​ហត់​នឿយ​ណាស់ ប៉ុន្តែ​ព្រះអង្គ​មិន​សូវ​ចេះ​ត្អូញត្អែរ​ឡើយ។ ករណីកិច្ច​ណា​មួយដែល​គេ​ត្រូវ​ធ្វើ​ដោយ​កាយ​ក្ដី ដោយ​វាចា​ក្ដី ដោយ​ចិត្ត​ក្ដី អាច​សម្រេច​ទៅ​បាន​ដោយ​កម្លាំង នៃ​សេចក្ដី​ព្យាយាម​ទាំង​អស់។ ឥរិយាបទ​ទាំង​៤ គឺ​ការ​ដើរ ឈរ អង្គុយ ដេក ដែល​នាំ​ឲ្យ​សម្រេច​ប្រយោជន៍​ទៅ​បាន ដ៏​ដោយ​គុណានុភាព​នៃ​សេចក្ដី​ព្យាយាម​ដែរ។

សម្ដេច​ព្រះសង្ឃរាជ ព្រះអង្គ​មាន​វីរិយបារមី​ដ៏​បរិបូណ៌​ណាស់ សូម្បី​សម្ដេច​ដែល​មាន​ព្រះ​ជន្ម​៨៦​ឆ្នាំ​ហើយ ក៏​នៅ​បំពេញ​កិច្ចការ​របស់​ព្រះអង្គ​ឥត​មាន​បន្ធូរបន្ថយ​ព្រះកាយពល​ឡើយ។ ដូច​យ៉ាង​ព្រះអង្គ​ចាប់​ធ្វើ​វចនានុក្រម​ខ្មែរ ទ្រង់​ឥត​មាន​សំចៃ​កម្លាំង និង​ពេល​វេលា​ទេ។ សម្ដេច​យក​ពេល​យប់​ធ្វើ​ជា​ថ្ងៃ យក​ពេល​ថ្ងៃ​ធ្វើ​ជា​យប់ ខំ​ប្រឹង​សរសេរ​រៀបរៀង តាំង​ពី​ព្រលប់​រហូត​ដល់​ភ្លឺ​ក៏​មាន លុះ​ទ្រង់​សោយ​យាគូ​រួច ចាប់​សរសេរ​ត​ទៅ​ទៀត ទាល់​តែ​ដល់​ពេល​ម៉ោង​១១​ក៏​មាន។ ក្នុង​រយៈ​វេលា​យប់​មួយ សម្ដេច​ទ្រង់​បាន​ផ្ទុំ​ក្នុង​រវាង​៤ ឬ​៥​ម៉ោង​ប៉ុណ្ណោះ។ ការ​ប្រព្រឹត្ត​ដោយ​សេចក្ដី​ព្យាយាម នៃ​សម្ដេច​ព្រះសង្ឃរាជ​នេះ​ជា​ការ​កម្រ​មនុស្ស​ធ្វើ​បាន​ណាស់។

២. បដិភាណប្បញ្ញា “បញ្ញា​វាងវៃ” ប្រាជ្ញា​សំដៅ​យក​ការ​ចេះ​ដឹង​យល់​ទូទៅ ឬ​ការ​យល់​ច្បាស់លាស់​ចំពោះ​ហេតុការណ៍​ផ្សេង​ៗ​តាម​ធម្មតា។ ដែល​លោក​ហៅ​ថា “បដិភាណប្បញ្ញា” នោះ សំដៅ​យក​ប្រាជ្ញា​ដែល​កើត​ឡើង​ភ្លាម​ៗ ហើយ​អាច​ឆ្លើយ​តប​វិញ​បាន​ភ្លាម មិន​បាច់​គិតគូរ​អស់​វេលា​យូរ​ទេ។ ប្រាជ្ញា​របស់​សម្ដេច​កើត​ឡើង​រហ័ស​ក្នុង​ពេល​ដែល​គេ​ចោទ​សួរ ឬ​និយាយ​ឲ្យ​ឮ​ភ្លាម​ក៏​អាច​ដឹង​ទាន់​ចាប់​ភ្លឹក​នឹក​ឃើញ ឆ្លើយ​វិញ​បាន​ភ្លាម ហាក់​ដូច​ជា​បាន​គូស​ដៅ​ទុក​យូរ​ហើយ។ ប្រាជ្ញា​ស្មារតី​រហ័ស​វាងវៃ ប្រកប​ដោយ​សមត្ថភាព ឆាប់​យល់​ហេតុការណ៍​គ្រប់​យ៉ាង ដែល​អាច​ដឹង​ទាន់​ភ្លាម​ៗ ដូច​អធិប្បាយ​ដោយ​សង្ខេប​មក​នេះ ហៅ​ថា “បដិភាណប្បញ្ញា”។

សម្ដេច​ព្រះសង្ឃរាជ មាន​បដិភាណប្បញ្ញា​នេះ​បរិបូណ៌​ណាស់ ដូច​យ៉ាង សម្ដេច​ដែល​បាន​ទ្រង់​យាង​ទៅ​កាន់​ទី​ប្រជុំ​ណា​មួយ ដែល​មាន​សមាជិក​ជាន់​ខ្ពស់ ហើយ​គេ​ត្រូវ​សាកសួរ​និយាយ​ពិភាក្សា​ការណ៍​ជា​ចាំបាច់ ដែល​ទាក់ទង​មក​លើ​សម្ដេច​ភ្លាម ទ្រង់​ក៏​អាច​ឆ្លើយ​ដោះស្រាយ​ទាន់​បាន​ភ្លាម​វិញ​ដែរ។

៣. វេសារជ្ជប្បញ្ញា “បញ្ញា​អង់អាច ក្លៀវក្លា” ភាព​នៃ​ប្រាជ្ញា​អង់អាច​ក្លៀវក្លា​នេះ ជា​គុណ​សម្បត្តិ​មួយ​ដ៏​ប្រសើរ​របស់​មនុស្ស។ ប្រាជ្ញា​របស់​សម្ដេច​ព្រះសង្ឃរាជ​ជា​អម្ចាស់​របស់​យើង រាប់​ថា​ជា​ប្រាជ្ញា​មួយ​ដ៏​ខ្ពង់ខ្ពស់ អាច​ពោល​បាន​ថា សម្ដេច​មាន​វេសារជ្ជប្បញ្ញា​គ្រប់គ្រាន់ ព្រោះ​ព្រះអង្គ​បាន​ទទួល​ព្រះកិត្តិនាម​ដ៏​ខ្ចរខ្ចាយ​ទៅ​ក្នុង​ប្រទេស និង​ក្រៅ​ប្រទេស។ ដូច​យ៉ាង​សម្ដេច​ទ្រង់​យ៉ាង​ទៅ​កាន់​ទី​ប្រជុំ​ធំ​ៗ​ក្នុង​ប្រទេស​ដទៃ​ព្រះអង្គ​តែង​បន្លឺ​សីហនាទ ប្រកប​ដោយ​ប្រាជ្ញា​ដ៏​ក្លៀវក្លា អង់អាច​ឥត​ញាប់ញ័រ​តក់ស្លុត​ចំពោះ​ទី​ប្រជុំ​នោះ​ឡើយ។

ប្រាជ្ញា​ដែល​ក្លៀវក្លា​អង់អាច ដូច​អធិប្បាយ​ដោយ​សង្ខេប​មក​នេះ​ហៅ​ថា “វេសារជ្ជប្បញ្ញា”។

៤. ធម្មទេសនាកោសល្យ “ក្លារ​ឈ្លាសវៃ​ក្នុង​ធម្មទេសនា”

ភាព​នៃ​ការ​ឈ្លាសវៃ​មាន​ច្រើន​យ៉ាង គឺ​ឈ្លាសវៃ​ក្នុង​អំពើ​បាប​ក៏​មាន ក្នុង​អំពើ​បុណ្យ​ក៏​មាន​ឈ្លាសវៃ​ក្នុង​អំពើ​ឥត​ប្រយោជន៍​ក៏​មាន ក្នុង​អំពើ​មាន​ប្រយោជន៍​ក៏​មាន។ ការ​ឈ្លាសវៃ​ក្នុង​ទី​នេះ​សំដៅ​យក​ហេតុការណ៍​ដែល​មាន​ប្រយោជន៍​ចំពោះ​មនុស្ស​ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន និង​ក្នុង​អនាគត។ ដែល​ហៅ​ថា “ធម្មទេសនាកោសល្យ” សំដៅ​យក​ការ​ឈ្លាសវៃ​ក្នុង​ធម្មទេសនា។ សម្ដេច​ព្រះសង្ឃរាជ​ទ្រង់​មាន​ភាព​ឈ្លាសវៃ​ក្នុង​ធម្មទេសនា​ដោយ​គ្រប់គ្រាន់។

ធម្មទេសនា​នៃ​សម្ដេច​ប្រកប​ដោយ​ប្រយោជន៍​ទាំង​ផ្លូវ​លោក ទាំង​ផ្លូវ​ធម៌ អាច​បំភ្លឺ​ពុទ្ធបរិស័ទ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ឲ្យ​យល់​ផ្លូវ​ខុស ផ្លូវ​ត្រូវ ឲ្យ​ជឿជាក់​ចំពោះ​ជាតិ សាសនា និង​ព្រះ​រាជ​បល្ល័ង្ក។ ព្រះធម្មទេសនា នៃ​សម្ដេច​ព្រះសង្ឃរាជ​ចាត់​ទុក​ថា​ជា​មូលដ្ឋាន​មួយ​ដ៏​ស្ដុកស្ដម្ភ​អាច​បំភ្លឺ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ឲ្យ​មាន​ការ​ព្យាយាម មាន​ជំហរ​រឹងប៉ឹង ឲ្យ​ប្រឹងប្រែង​ប្រកប​ការងារ​កុំ​ឲ្យ​ខ្ជិលច្រអូស ឲ្យ​មាន​ធម៌សាមគ្គី មូលមិត្ត​ជា​ឯកភាព​ក្នុង​រវាង​ជាតិ សាសនា និង​ព្រះរាជ​បល្ល័ង្ក​របស់​យើង ដើម្បី​ឲ្យ​ខ្ពង់ខ្ពស់​ថ្កើង​រុងរឿង​ត​ទៅ​អនាគត។ ធម្មទេសនា​នៃ​សម្ដេច ឈ្មោះ​ថា​ជា​ធម្មទេសនា​ទ្រោល​បំភ្លឺ​ពុទ្ធ​បរិស័ទ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ឲ្យ​យល់​ប្រយោជន៍​គ្រប់​យ៉ាង បំភ្លឺ​ទាំង​ខាង​គុណសម្បត្តិ ទាំង​គុណ​វិបត្តិ ជា​ធម្មទេសនា​ប្រកប​ដោយ​មធ្យោបាយដ៏​ប្រសើរ​វិសេស អាច​ដឹក​នាំ​ចង្អុល​បង្ហាញ​ប្រយោជន៍​បច្ចុប្បន្ន និង​ប្រយោជន៍​អនាគត ហៅ​ថា​ជា​ព្រះ​ធម្មួទេសនា​ដាស់​ពុទ្ធ​បរិស័ទ​ឲ្យ​ភ្ញាក់​ខ្លួន​ក្រោក​ឡើង ប្រកប​ការងារ​ដើម្បី​ឲ្យ​មាន​ជីវភាព​ខ្ពង់ខ្ពស់​ឲ្យ​សមគួរ​ដល់​កិត្តិយស​របស់​យើង​រាល់​គ្នា ជា​ប្រជាពលរដ្ឋ​របស់​ប្រទេស​ឯករាជ្យ​ ឲ្យ​ចេះ​ឈឺឆ្អាល​ស្រឡាញ់​ជាតិ សាសនា និង​ព្រះរាជ​បល្ល័ង្ក​របស់​យើង។

សម្ដេច​ព្រះសង្ឃរាជ មាន​ធម្មទេសនា​កោសល្យ​ដ៏​បរិបូណ៌។ ធម្មទេសនា​របស់​សម្ដេច​គួរ​រាប់​ថា​ជា​ធម្មទេសនា​យឺតយោង ស្រោចស្រង់​ប្រជាពលរដ្ឋ​ឲ្យ​មាន​សតិសម្បជញ្ញៈ​រឹងប៉ឹង បរិបូណ៌​ឡើង​ទាំង​ផ្លូវ​ពុទ្ធចក្រ និង​ផ្លូវ​អាណាចក្រ ដើម្បី​ឲ្យ​ចក្រ​ទាំង​ពីរ​វិល​លឿន​ទៅ​ស្មើ​គ្នា។ ធម្មទេសនា​របស់​សម្ដេច​គួរ​លើក​ថា ជា​ធម្មទេសនា​បើក​លោក គឺ​ប្រទេស​កម្ពុជា​ទាំង​មូល​ឲ្យ​មាន​ប្រាជ្ញា​ស្មារតី​ភ្លឺ​ស្វាង រុង​រឿង​ឡើង​ដោយ​ពិត ដែល​អាច​ផ្ដល់​មធ្យោបាយ​ដ៏​ប្រសើរ ឲ្យ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ភ្ញាក់​ខ្លួន​ប្រាណ​ចេះ​ជួយ​ខ្លួន​ដោយ​ខ្លួន​ឯង។

សម្ដេច​ព្រះសង្ឃរាជ ជា​ព្រះធម្មកថិក​មួយ​ព្រះអង្គ​យ៉ាង​ឯក ពុំ​មាន​ព្រះធម្មកថិក​ណា​មួយ​ប្រៀប​ស្មើ​បាយ​ឡើយ។ ធម្មទេសនា​ដែល​ពីរោះ​ក្បោះក្បាយ​ប្រកប​ដោយ​ពាក្យ​ពេចន៍ ប្រយោគ​មាន​ប្រធាន​មាន​របៀប​រៀបរយ មាន​កម្រង​នៃ​ពាក្យ​សម្ដី​ដ៏​ត្រឹមត្រូវ​ឥត​ឃ្លៀងឃ្លាត ភ្លាំងភ្លាត់​ទាំង​ប្រកប​ដោយ​ឧត្ដមគតិ ដៅ​ចំពោះ​ប្រយោជន៍​ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន និង​អនាគត​ដូច​សេចក្ដី​អធិប្បាយ​មក​នេះ​ហៅ​ថា “ធម្មទេសនាកោសល្យ”។

៥. បណីត​សកម្មភាព “សកម្មភាព​ដ៏​ប្រសើរ”

ការងារ​របស់​សម្ដេច​ព្រអសង្ឃរាជ សុទ្ធ​តែ​ជា​ការងារ​មាន​ប្រយោជន៍​ដ៏​ឧត្ដុងឧត្ដម ចំពោះ​ពុទ្ធ​បរិស័ទ ពុំ​មាន​ការងារ​ណា​មួយ ដែល​ឥត​ប្រយោជន៍​នោះ​ទេ។

សម្ដេច​បាន​ធ្វើ​បុណ្យ​ផ្សេង​ៗ​ជា​ច្រើន​ដង​ណាស់ មាន​កឋិន​ទាន​ជា​ដើម ក្នុង​ឆ្នាំ​នីមួយ​ៗ​បាន​ធ្វើ​កឋិន​២ ឬ​៣​វត្ត រៀង​រាល់​ឆ្នាំ ឥត​ដែល​ខាន​ឡើយ។

កិច្ចការ​របស់​សម្ដេច​សុទ្ធ​តែ​មាន​គោលដៅ​ឆ្ពោះ​ទៅ​រក​សេចក្ដី​សុខ សេចក្ដី​ចម្រើន ទាំង​លោក​នេះ ទាំង​លោក​ខាង​មុខ​ដោយ​ពិត​ប្រាកដ សឹង​មាន​ភ័ស្តុតាង​យ៉ាង​ជាក់លាក់​ក្នុង​ព្រះរាជ​ជីវ​ប្រវត្តិ​នេះ។ ចូរ​មើល​បរិច្ឆេទ​នៃ​ព្រះរាជ​ជីវ​ប្រវត្តិ​ត្រង់​បរិច្ឆេទ​ទី​៥ ទី​៦ និង​ទី​១០។

សម្ដេច​មាន​ព្រហ្មវិហារ​ដ៏​ទូលាយ សង្គ្រោះ​ដល់​សាធារណជន​មិន​ត្បិតត្បៀត​ពេក​ឡើយ កិច្ចការ​ដែល​ចេះ​តែ​មាន ចេះ​តែ​ដើរ​ទៅ​ស្រួល មិន​ចេះ​ឈប់ មិន​ចេះ​គាំង នៅ​ថែម​ទាំង​មាន​ប្រយោជន៍​ដ៏​ខ្ពង់ខ្ពស់ ហៅ​ថា “បណីត​សកម្មភាព”។

សកម្មភាព​របស់​សម្ដេច​ព្រះសង្ឃរាជ ប្រកប​ដោយ​ហេតុ​ផល​ល្អ​ណាស់ អាច​បង្ហាញ​ជា​ឧទាហរណ៍​មួយ ដើម្បី​បញ្ជាក់​វរជន បញ្ញវន្ត​ទាំង​សម័យ​ចាស់ សម័យ​ថ្មី​ដែល​គួរ​ជា​ទិដ្ឋានុគតិ (ការ​យក​តម្រាប់​តាម) បាន​ដោយ​ពិត ដោយ​ហេតុ​ដែល​ឃើញ​រូបរាង កិច្ចការ​ជា​ភ័ស្តុតាង​ផង ទ្រឹស្ដី​ការងារ​ដ៏​ប្រសើរ​យ៉ាង​នេះ​ផង​ទើប​ហៅ​ថា “បណីត​សកម្មភាព”។

១១. ចរិត​លក្ខណៈ​បរិច្ឆេទ (កំណត់​អំពី​លក្ខណៈ​នៃ​ចរិត​ប្រក្រតី)

ការ​ប្រព្រឹត្ត​ជាប់​ដោយ​កាយ វាចា ចិត្ត​គ្រប់​ពេល​វេលា​យូរ​ៗ​ទៅ អាច​ជាប់​ទៅ​ជា​ទម្លាប់ ហៅ​ថា “ចរិត​ប្រក្រតី”។ ដូច​យ៉ាង​សម្ដី​គ្រោតគ្រាត ដែល​ធ្លាប់​និយាយ​ជាប់​ជា​ទំនៀម ហៅ​ថា ចរិត​គ្រោតគ្រាត។ ការ​និយាយ​កុហក​លេង​ចំពោះ​មិត្ត​សំឡាញ់ យូរ​ៗ​ទៅ​ក៏​អាច​ធ្លាប់​មាត់​ជា​ទំនៀម នេះ​ហៅ​ថា ចរិត​កុហក។

ការ​ជក់​បារី ដើម​ដំបូង​ឃើញ​គេ​ជក់ ក៏​ជក់​លេង​តាម​គេ យូរ​ៗ​ទៅ​ក៏​អាច​ជាប់​ជា​ទំនៀម​ជក់​បារី។

ការ​ដេក​ថ្ងៃ ដើម​ដំបូង​ឃើញ​គេ​ដេក​ថ្ងៃ ក៏​ដេក​តាម​គេ លុះ​ដេក​ថ្ងៃ​យូរ​ៗ​ទៅ​ក៏​អាច​ក្លាយ​ជា​ទំនៀម នេះ​ហៅ​ថា ចរិត​ដេក​ថ្ងៃ។

ការ​ប្រព្រឹត្តិ​ទាល់​តែ​ជាប់​ប្រយោគ ដែល​អាច​លះ​ចេញ​បាន​ដោយ​កម្រ ដូច្នេះ​ហៅ​ថា “ចរិត​ប្រក្រតី” សម្ដេច​ព្រះ​សង្ឃ​រាជ ព្រះ​អង្គ​ក៏​មាន​ចរិត​ប្រក្រតី​ដែរ ប៉ុន្តែ​ចរិត​របស់​សម្ដេច​ជា​ចរិត​ធូរ​ស្រាល ពុំ​មែន​នាំ​ឲ្យ​ខូចខាត​ពេល​វេលា ខូចខាត​ប្រយោជន៍​នោះ​ឡើយ។

មនុស្ស​ខ្លះ​មាន​ចរិត​ប្រក្រតី​ជាប់ជោក​ធ្ងន់​ណាស់ ដូច​យ៉ាង​ចរិតប្រក្រតី​ផឹក​ស្រា​ទាល់​តែ​កឹកជាប់ ដែល​អាច​លះបង់​ចេញ​មិន​បាន។ ចរិត​ប្រក្រតី​បែប​នេះ ឈ្មោះ​ថា​ជា​ចរិត​នាំ​ឲ្យ​ខូចខាត​ទាំង​ជីវិត​ខ្លួន​ឯង ទាំង​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​របស់​ខ្លួន។

ការ​ជក់​អាភៀន ក៏​អាច​នាំ​ឲ្យ​ជាប់​ញៀន លះ​ចេញ​បាន​ដោយ​កម្រ​ណាស់។ ការ​ញៀន​អាភៀន​នេះ ហៅ​ថា ចរិត​ប្រក្រតី​ជក់​អាភៀន។ មនុស្ស​អ្នក​មាន​ចរិត​បែប​នេះ នាំ​ឲ្យ​ខូចខាត​ទាំង​ជីវិត ទាំង​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ ជាង​ចរិត​អ្នក​ផឹក​សុរា​ច្រើន​ណាស់​ទៅ​ទៀត។

Thursday, June 25, 2009

ព្រះ​សង្ឃរាជ ជួន​ ណាត ជា​​អ្នក​ប្រាជ្ញ​កើត​ពី​សង្គម​ខ្មែរ​បរិសុទ្ធ ខែ កុម្ភៈ 9, 2009





Posted by សុភ័ក្ត្រ
អ្នក​ប្រាជ្ញ​នីមួយ​ៗ តែង​ដុះ​ចំណេះ​ប្រាជ្ញា​ភ្លឺ​ប្រុះ​សុស​សព្វ​ក្នុង​វិជ្ជា​ណា​មួយ​របស់​ខ្លួន។​ ការ​ដុះ​ចំណេះ​ប្រាជ្ញា​នេះ ជួន​កើត​មក​ពី​សិក្សា​សន្សែ​សន្សំ​ដោយ​ខ្លួន​ឯង ជួន​ចេះ​ដោយ​ការ​សិក្សា​ពី​គ្រូ​បាធ្យាយ​ដែល​លោក​ចេះ​ស្រាប់​ៗ នាំ​ចំណេះ​មក​ហុច​ឲ្យ​តែ​ម្ដង។

ក្នុង​បណ្ដា​អ្នក​ប្រាជ្ញ​ទាំង​ពីរ​សណ្ឋាន​នេះ យើង​ឃើញ​ថា​សម្ដេច​សង្ឃរាជ ជួន ណាត​ឋិត​នៅ​ក្នុង​សណ្ឋាន​ទី​មួយ គឺ​ថា​លោក​បាន​សន្សែ​សន្សំ​ចំណេះ​ប្រាជ្ញា​ដោយ​ខ្លួន​ឯង។ ហេតុ​បាន​ជា​យើង​ហ៊ាន​ពោល​ដូច្នេះ ព្រោះ​សម័យ​ដែល​លោក មាន​វ័យ​នៅ​ក្មេង​នោះ ស្រុក​យើង​ពុំ​ទាន់​មាន​សាលារៀន​ត្រក់​ត្រកាល​ដូច​សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ​ទេ ទោះ​សាលា​បឋម​សិក្សា ផ្លូវ​លោក​ក្ដី ផ្លូវ​សាសនា​ក្ដី។ ម្យ៉ាង​ទៀត សម​បើ​សម្ដេច​លោក​កើត​នៅ​ស្រុក​ស្រែ (សង្កាត់​កំរៀង ស្រុក​គង​ពិសី កំពង់ស្ពឺ) ដែល​ជា​ស្រុក​កំណើត​មួយ​នៅ​កៀន​កោះ​ថែម​ទៀត​នោះ​ ក៏​រឹត​តែ​លង់​នៅ​ក្នុង​ភព​ជ្រៅ​ណាស់​ទៅ​ទៀត។ បើ​លោក​អ្នក ធ្លាប់​ទៅ​លេង​ដល់​ភូមិ​រកា​កោះ​ជា​ស្រុក​ភូមិ​កំណើត​ព្រះ​អង្គ ក៏​រឹត​តែ​កើត​អនិច្ចា​ខ្លាំង​ណាស់​ទៅ​ទៀត រហូត​ដល់​ឈរ​ភាំង​រំពឹង​គិត​ជញ្ជឹង​គិត​ម្នាក់​ឯង​ថា សម្ដេច​ព្រះ​សង្ឃរាជ​លោក​កើត​នៅ​ភូមិ​នេះ​សោះ ម្ដេច​ឡើយ​ក៏​ទៅ​កើត​ជា​អ្នក​ប្រាជ្ញ​ហ្ន៎!

សព្វ​ថ្ងៃ​មាន​ផ្ទះ​តូច​ៗ រកេតរកូត ផ្លូវ​ចូល​ក្រវេចក្រវៀន វត្ត​នេះ​បាន​ស្អាតស្អំ​សព្វ​ថ្ងៃ ក៏​ដោយ​សារ​សម្ដេច​លោក​ទើប​ជួយ​កសាង​បន្ថែម​កុដិ​សាលា​ព្រះវិហារ​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ។ ទិដ្ឋភាព​ស្រុក​ភូមិ​នេះ​នាំ​ឲ្យ​យើង​ឃើញ​ច្បាស់​ថា ការ​រៀន​សូត្រ​របស់​សម្ដេច ពិត​ជា​ផុស​ចេញ​ពី​សង្គម​ខ្មែរ​ដ៏​បរិសុទ្ធ គឺ​ខ្មែរ​គ្មាន​លាយ​វប្បធម៌​បរទេស​ណា​ទេ ហើយ​ចំពោះ​វិជ្ជា​ទាំង​អស់​សោត ក៏​សុទ្ធ​តែ​កើត​ឡើង​ពី​ការ​ប្រមូល​សន្សំ​ចេះ​ចាំ​ទុក ពី​គ្រប់​ទិស​ទី មជ្ឈដ្ឋាន​អ្នក​ស្រែ​ចម្ការ​ខ្មែរ​សុទ្ធសាធ។ លុះ​លោក​មាន​វ័យ​ចម្រើន​ឡើង​ហើយ ទើប​លោក​និមន្ត​មក​សិក្សា​នៅ​ទីក្រុង បាន​ភប់​ប្រសព្វ​នឹង​អរិយធម៌​អ្នក​ក្រុង ស្គាល់​ឥទ្ធិពល​អារិធម៌​បរទេស​ខ្លះ ដែល​មក​លប​លួច​ច្របល់​ចូល​ក្នុង​អារិយធម៌​ខ្មែរ ក្នុង​មជ្ឈដ្ឋាន​អ្នក​ក្រុង​ទាំង​នេះ។ បើ​ទោះ​បី​ជា​លោក បាន​ជួប​ប្រទះ​ដឹង​អរិយធម៌​ក្លាយ​ទាំង​នេះ​ក្ដី សម្ដេច​ ជួន ណាត ព្រះ​អង្គ​ទ្រង់​ក៏​មិន​ក្រេប​ទុក​ជា​ទម្លាប់​ផ្ទាល់​ព្រះអង្គ​ដែរ ទ្រង់​គ្រាន់​តែ​ចេះ ហើយ​ចំណាំ​ទុក​ថា នេះ​ជា​អរិយធម៌​គេ​មួយ​ដែរ តែ​ខ្មែរ​យើង​នៅ​ឯ​នេះ​ទេ​មិន​មែន​ដូច​គេ​ទេ។

ការ​សិក្សា​របស់​លោក​កាន់​តែ​ដេញ​ជ្រៅ​ទៅ​ៗ ត្រូវ​ចេះ​ត្រូវ​ស្គាល់​អក្សរ ភាសា អរិយធម៌​បរទេស​ផ្សេង​ៗ រហូត​ដល់​ត្រូវ​ទៅ​បន្ត​វិជ្ជា​ឯ​បរទេស​ទៀត ប៉ុន្តែ​ចំណេះ​ថ្មី​ៗ​ទាំង​ប៉ុន្មាន​គ្រាន់​តែ​បង្កើត​ឲ្យ​លោក​មាន​ការ​យល់​ទូលាយ​ខ្សែ​នេត្រា​វែង​ឆ្ងាយ ធ្វើ​ការ​ផ្គូ​ផ្ទឹម​គ្នា​បាន​គ្រប់​ទិស​តែ​ប៉ុណ្ណោះ ឯ​មូល​ដ្ឋាន​ដើម​របស់​ខ្មែរ​នៅ​តែ​ជាប់​ក្នុង​សន្ដាន​ព្រះទ័យ​ដែល​ឥត​ល្អៀង​ឥត​រង្គើ​ឡើយ។

អ្នក​ផង​ទទួល​ស្គាល់​លោក ឬ​ខ្មែរ​ទាំង​អស់​ទទួល​គោរព​លោក​មិន​មែន​គោរព ព្រោះ​លោក​ចេះ​អរិយធម៌​បរទេស​ខ្ពង់ខ្ពស់ ហា​ពន្យល់​ឡើង​សូត្រ​ទ្រឹស្ដី សូត្រ​សុភាសិត សូត្រ​គម្រោង​ផែនការ​តាម​បរទេស​ណា​មួយ​ឡើយ គឺ​លោក​សូត្រ​តែ​សុភាសិត​ខ្មែរ ទំនៀម​ខ្មែរ​សុទ្ធ​ៗ ហើយ​ជា​ទំនៀម ឬ​ចំណេះ​ខ្មែរ​ដែល​កប់​ជ្រៅ​ណាស់​មក​ហើយ ហើយ​ខ្មែរ​ធម្មតា​យល់​មិន​ដល់។ បើ​មាន​ជន​បរទេស​ណា​ម្នាក់ ឬ​យុវជន​ណា​មួយ​ចូល​សាក​សួរ​លោក​ពី​រឿង​ខ្មែរ ទោះ​ជា​រឿង​អ្វី​ក៏​ដោយ ​ឲ្យ​តែ​ក្នុង​អរិយធម៌​ខ្មែរ លោក​មិន​ដែល​ថា​មិន​ចេះ មិន​ដឹង​ឡើយ។ មិន​តែ​ប៉ុណ្ណោះ លោក​ណែនាំ​ពន្យែ​ពន្យល់​ទាល់​តែ​អ្នក​នោះ​ឯង​ស្ដាប់​បាន ចូល​ចិត្ត​ស៊ប់​អស់​សន្ទិះ​សង្ស័យ​ថែម​ទៀត។

ដូច្នេះ ការ​ចេះ​ដឹង​ធ្លុះធ្លាយ​ទាំង​អស់​នេះ កើត​ពី​ក្បួន​ណា? កើត​ពី​សាស្ត្រាចារ្យ? គ្មាន​ទេ​! គឺ​កើត​ពី​ការ​ស្រាវជ្រាវ​ផ្ទាល់​ព្រះអង្គ។ បើ​ទ្រង់​ឃើញ​អ្វី​ប្លែក ហើយ​ឆ្ងល់ ក៏​ដេញ​សួរ​សាក​រក​ហេតុ​ផល​យក​មក​ពិចារណា​ភ្លាម តាំង​ពី​អក្សរ ភាសា ទំនៀមទម្លាប់ សិល្បៈ​។ល។ នេះ​បើ​យើង​មិន​និយាយ​ពី​រឿង​ធម៌​វិន័យ ដែល​លោក​ចាំ​ខ្ទេចខ្ទី ចាំ​រហូត​ទាំង​លេខ​ទំព័រ លេខ​បន្ទាត់ ទាល់​តែ​ទី​ប្រជុំ​ឆដ្ឋ​សង្គាយនា​នៅ​រង្គូន​តាំង​លោក​ជា​មហា​បណ្ឌិត​នោះ​ផង​ឡើយ។ បើ​និយាយ​ឲ្យ​ខ្លី​ថា៖ សម្ដេច​ព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត មួយ​ជីវិត​លោក​បូជា​ជីវិត​ទាំង​ស្រុង​ក្នុង​អរិយធម៌​ខ្មែរ គឺ​ថា​លោក​មិន​ឲ្យ​ពេល​វេលា​របស់​លោក​នាទី​ណា​មួយ​កន្លង​ទៅ​ដោយ​មិន​គិត​ពី​អរិយធម៌​ខ្មែរ​នោះ​ទេ។ ដូច្នេះ រួម​សេចក្ដី​ទៅ គឺ​សម្ដេច​ព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត ព្រះជន្ម​លោក​៨៦​ឆ្នាំ ពិត​ជា​៨៦ ដែល​ឋិត​នៅ​ក្នុង​ការ​កសាង ការ​គិត​ពី​អរិយធម៌​ខ្មែរ​ទាំង​ស្រុង។ ការ​ដែល​លោក​បាន​ទទួល​សញ្ញាប័ត្រ​បណ្ឌិត មហា​បណ្ឌិត ពី​ប្រទេស​ភូមា ប្រទេស​លង្កា និង​ពី​សកល​វិទ្យាល័យ​ភ្នំពេញ​ក្ដី សុទ្ធ​តែ​ពុំ​មែន​លោក​ដាក់​ខ្លួន​សរសេរ​វិញ្ញាសារ​ប្រឡង​ដូច​ជន​ធម្មតា​ឡើយ គឺ​ពិត​ជា​មេ​ប្រយោគ​ទាំង​នោះ​ទ្រាំ​មិន​បាន ព្រោះ​ឃើញ​សកម្មភាព​ថ្វី​ព្រះហស្ត​នោះ​ឆ្អិន​ឆ្អៅ ជាក់លាក់​រក​អ្នក​ផ្ទឹម​គ្មាន​ពីរ បែប​ខ្មែរ​សុទ្ធ​នោះ គេ​ក៏​នាំ​គ្នា​តែង​តាំង​ឡើង​ពេញ​សមត្ថភាព មិន​មែន​ជា​ការ​បញ្ចើចបញ្ចើ​គ្រាន់​​ជា​នាទី​កិត្តិយស​នោះ​ឡើយ។

ហេតុ​នេះ​យើង​ត្រូវ​តែ​នាំ​គ្នា​ចាំ​ឲ្យ​ច្បាស់​ថា៖ សម្ដេច​ ជួន ណាត ជា​អ្នក​ប្រាជ្ញ​កើត​ចេញ​ពី​សង្គម​ខ្មែរ​សុទ្ធ គឺ​ពុំ​មែន​ពោល​តែ​ពី​រឿង​វង្ស​ត្រកូល​ទេ គឺ​និយាយ​ពី​សង្គម​ចំណេះ​វិជ្ជា​របស់​លោក​នោះ​ឯង។ ការ​បាត់បង់​លោក​ទៅ ក៏​ជា​ការ​សោក​ស្ដាយ​មួយ​ក្រៃលែង​ណាស់ តែ​មិន​ដឹង​ធ្វើ​ម្ដេច​ឲ្យ​កម្ពុជា​សម្បូណ៌​ដោយ​អ្នក​ប្រាជ្ញ រឿង​ខ្មែរ​សុទ្ធ​ៗ​ដូច្នេះ​ត​ទៅ​ទៀត​បាន៕

​ព្រះរាជជីវប្រវត្តសម្តេចព្រះសង្ឃរាជជួនណាត

Thursday, June 18, 2009

សមាជិកសមាជិកាមជ្ឈមណ្ឌល

ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា
ជាតិ​​​ សាសនា ព្រះមហាក្សត្រ

រចនាសម្ព័ន្ធមជ្ឈមណ្ឌលព្រះពុទ្ធសាសនានិងពុទ្ធិកសមាគមខ្មែរ

ប្រធានប្រតិបត្តិ

ព្រះភិក្ខុ ជយរក្ខិតោ រិន សារ៉ូ

ប្រធានគណៈកម្មាការ

លោក អាន សារិទ្ធ​ ​​ (ទទួលបន្ទុកឃោសនាការ)
លោកស្រី កេត ភីរម្យ (ទទួលបន្ទុកភោជកិច្ច)
លោក អេង សំណាង (ទទួលបន្ទុកអប់រំ និងសិក្សាធិការ)
លោក សុខ ផល្លី (ទទួលបន្ទុកពិធីការ)

សហប្រធាន
(មើលការខុសត្រូវក្នុងមជ្ឈមណ្ឌល)​

លោក ប៉ូ គឹមស្រស់ និង លោក ​ញឹម ឌីរ៉ាម៉ា

ជំនួយការទូទៅ

លោក រី កៅ ​ លោក សំ ចាន់សី លោក ​សេង រតនា​​
លោក ចាន់ សុភាព លោក វង្ស មុនីរ័ត្ន លោក ឃៀង ដែង
កញ្ញា នួន សូដា​ លោក គង់ រ៉ាវុធ លោក អឿ គក់
លោក ព្រាប សុភ័ក្ត លោក អួន ចាន់ធី លោក ញែម ណារុង
លោក អៀង ដាវុធ លោក ​ញែម ចន្ថា លោក ​ឃន វ៉ាន់ឌី

សមាជិកសកម្មជួយថវិការទ្រទ្រង់មជ្ឈមណ្ឌលប្រចាំខែ

១. លោក​ សេង ​​រតនៈ ឧបត្ថម្ភ ១០០០០ វ៉ុន
២. លោក កែវ កុសល ឧបត្ថម្ភ ១០០០០ វ៉ុន
៣. លោក​ យុន​ និមល ឧបត្ថម្ភ ១០០០០ វ៉ុន
៤. លោក ​កែវ ប៉ូរ៉ាត់ ឧបត្ថម្ភ ១០០០០ វ៉ុន
៥. លោក​ កង ចាន់ឆៃយ៉ា ឧបត្ថម្ភ ១០០០០ វ៉ុន
៦. លោក ​សេង ​សមសិត ឧបត្ថម្ភ ១០០០០ វ៉ុន
៧. លោក​ ឃន ​វ៉ាន់ឌី ឧបត្ថម្ភ ១០០០០ វ៉ុន
៨. លោក ហ៊ុន ​ធូ ឧបត្ថម្ភ ១០០០០ វ៉ុន
៩. លោក អាន សារិទ្ធ ឧបត្ថម្ភ ២០០០០ វ៉ុន
១០. លោក ប៉ូ គឹមស្រស់ ឧបត្ថម្ភ ២០០០០ វ៉ុន
១១. អ្នកស្រី ​កេត ភិរម្យ ឧបត្ថម្ភ ២០០០០ វ៉ុន
១២. លោក​ ញឹម ឌីរ៉ាម៉ា និងកញ្ញា នួន សូដា ឧបត្ថម្ភ ៥០០០០ វ៉ុន
១៣. លោក ម៉ាឡៃ ឧបត្ថម្ភ ២០០០០ វ៉ុន
១៤. លោក ​វស្សា សិរីវឌ្ឍន៍ ឧបត្ថម្ភ ២០០០០ វ៉ុន
១៥. លោក វង្ស ​មុនីរត្ត័ ឧបត្ថម្ភ ២០០០០ វ៉ុន
១៦. លោក សំ ចាន់សី ឧបត្ថម្ភ ១០០០០ វ៉ុន
១៧. លោក រី កៅ ឧបត្ថម្ភ ១០០០០ វ៉ុន
១៨. ប៊ុន ដានី ឧបត្ថម្ភ ១០០០០ វ៉ុន
១៩. អ្នកដា / បងដា ឧបត្ថម្ភ ២០០០០ វ៉ុន
២០. លោក គង្គ ដាវុធ ឧបត្ថម្ភ ១០០០០ វ៉ុន
២១. លោក ចាន់ សុភាព ឧបត្ថម្ភ ៥០០០ វ៉ុន
២២. លោក សុខ ផល្លី ឧបត្ថម្ភ ១៥០០០ វ៉ុន
២៣. លោក សៀង រតនា ឧបត្ថម្ភ ១០០០០ វ៉ុន
២៤. លោក​ លន់ ចិត្រ ឧបត្ថម្ភ ១៥០០០ វ៉ុន
២៥. លោក ព្រាប សុភ័ក្ត ឧបត្ថម្ភ ២០០០០ វ៉ុន
២៦. លោក អេង សំណាង ឧបត្ថម្ភ ២០០០០ វ៉ុន
២៧. លោក ប្រាក់ ប៉ុន​ធឿន ឧបត្ថម្ភ ២០០០០ វ៉ុន
២៨. លោក ណុប រ៉េត ឧបត្ថម្ភ ២០០០០ វ៉ុន
២៩. លោក អឿ គក់ ឧបត្ថម្ភ ២០០០០ វ៉ុន
៣០. លោក ឃីម គឿន ឧបត្ថម្ភ ២០០០០ វ៉ុន
៣១. លោក ចិន ស៊ុងហេង ឧបត្ថម្ភ ២០០០០ វ៉ុន
៣២. លោក ​នួន ​ប៊ុន ឧបត្ថម្ភ ១០០០០ វ៉ុន
៣៣. លោក ឃៀង ដែង ឧបត្ថម្ភ ១៥០០០ វ៉ុន
៣៤. លោក ជិន សិន ឧបត្ថម្ភ ១០០០០ វ៉ុន
៣៥. លោក ចាន់ ដារ៉ា ឧបត្ថម្ភ ១០០០០ វ៉ុន
៣៦. លោក ចៅ នឿន ឧបត្ថម្ភ ១០០០០ វ៉ុន
៣៧. លោក ឯក សំណាង ឧបត្ថម្ភ ២០០០០ វ៉ុន
៣៨.​​ លោក ភឿន សុភាព ឧបត្ថម្ភ ១០០០០ វ៉ុន
៣៩. លោក សាំង សៀក ឧបត្ថម្ភ ១០០០០ វ៉ុន
៤០. លោក គង់ ម៉េងហ៊ួ ឧបត្ថម្ភ ​១០០០០ វ៉ុន
៤១. លោក និម​ សំអាត ឧបត្ថម្ភ ១០០០០ វ៉ុន
៤២. លោក ឌី ណា ឧបត្ថម្ភ ១០០០០ វ៉ុន
៤៣. លោក អេង សាត ឧបត្ថម្ភ ១០០០០ វ៉ុន
៤៤. លោក សាំង ទិន ឧបត្ថម្ភ ១០០០០ វ៉ុន
. . . . . .

Monday, June 15, 2009

ទីកន្លែងសំខាន់ៗរបស់ពុទ្ទសាសនា

ពុទ្ធគយា

កន្លែងព្រះពុទ្ធបានត្រាស់ដឹង


រៀបរៀងដោយ ឱម ខែម

ព្រះមហាបុរសមួយរូប អ្នកមានវិចារណ្ណញ្ញាណដ៏ជ្រាលជ្រៅបានរាវរក
ឃើញសេចក្តីប្រតិបត្តិដែលមានខ្លឹមសារវិសេស អាចធ្វើមនុស្សគ្រប់
ឋានៈអោយរួចចាកភ្លើងកិលេស ហើយបានប្រកាសផ្សាយទុក រហូត
ដល់សព្វថ្ងៃនេះ គឺ ព្រះសម្មា សម្ពុទ្ធរបស់យើងហ្នឹងឯង ។ កាលដែល
ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់ស្វែង រកសេចក្តីប្រតិបត្តិ ដែលមានខ្លឹមសារ
វិសេសនោះ ពុំមែនទើបនឹងស្វែងរកក្នុងមួយជាតិទីបំផុតនេះទេ គឺ
ស្វែងរកអស់កាលជាច្រើនជាតិណាស់ ដូចមានប្រវត្តិដែលអ្នកបា្រជ្ញ
ទាំងឡាយបានចារឹកក្នុងគម្ពីរ ជាច្រើន មានគម្ពីរបឋមសម្ពោធជា
ដើម ដែលមានសេចក្តីដំណាលថា កាលព្រះបរមគ្រូ នៃយើងនៅក្នុង
ឋានៈជាពោធិសត្វមាននាមថា សុមេធបណ្ឌិត បានបំពេញបារមីធម៌
ទាំងឡាយមានទានជាដើម អំណឹះពីនោះមកសូម្បីសោយព្រះជាតិ
ជាអ្វី ទោះបីជាតិជាមនុស្សក្តី ជាអមនុស្សក្តី ជាតិរច្ឆានក្តី សុទ្ធតែបាន
បំពេញបារមីគ្រប់ៗ ជាតិ ដើម្បីស្វែងរកមោក្ខធម៌ (ធម៌ចម្លងសត្វឲ្យ
ចេញផុតចាកលោក) តែម៉្យាងអស់ច្រើនអស់ច្រើនអសង្ខេយ្យកប្ប
រហូតដល់ បច្ឆិមជាតិដែលមាននាមថា សិទ្ធត្ថ-គោតម ទើបបាន
ជួបប្រទះនឹងខ្លឹមសារនៃមាគ៌ារំដោះទុក្ខ ពោលគឺមោក្ខធម៌ ។
ព្រះសិទ្ធត្ថ-គោតម ទ្រង់ប្រសូតនៅថ្ងៃសុក្រ ១៥កើត ខែវិសាខ ឆ្នាំច
ព្រះវររាជបិតាព្រះនាម សុទ្ធោទនៈ-គោតម ព្រះវររាជ មាតាព្រះនាម
សិរិមហាមាយា ជាព្រះចៅក្រុងកបិលពស្តុនៃដែនសក្កៈ ។

លុះព្រះជន្មាយុបាន ១៦ព្រះវស្សា ព្រះសិទ្ធត្ថទ្រង់ទទួលរាជាភិសេកជា
ព្រះចៅក្រុងកបិលពស្តុ ដោយមានព្រះនាងយសោ ធរាពិម្ពាទេវីជាព្រះ
អគ្គមហេសី ហើយទ្រង់មានព្រះរាជបុត្រមួយព្រះអង្គ ព្រះនាមរាហុល
កុមារ ។ ដល់ព្រះជន្មាយុ ២៩ ព្រះ វស្សា ក្រោយពេលដែលទ្រង់យល់
នូវទេវទូតទាំង៤ គឺៈ ជរា-ព្យាធិ-មរណៈ និងអ្នកបួស ព្រះសិទ្ធត្ថទ្រង់
នឿយណាយក្នុង ភេទជាឃរាវាស ក៏ទ្រង់យាងចេញ ពីព្រះរាជវាំងទាំង
អធ្រាត្រទៅបំពេញបព្វជ្ជាស្វែងរកនូវមោក្ខធម៌ នៅតំបន់ឧរុវេលា ។
ក្រោយពេលនៃការស្វែងរកសច្ចធម៌ដោយវិធីទាំង៤គឺៈ ឈានវិធី,
អត្តកិលមត្ថានុយោគវិធី, ទុក្ករកិរិយាវិធី និងមជ្ឈិម បដិបទាវិធី អស់
ពេលដ៍យូរ ៦ឆ្នាំមក, ព្រះសិទ្ធត្ថៈបានទៅដល់គោលដៅដែល ទ្រង់
បានគិតទុកគឺ មោក្ខធម៌ (ការរួចផុតទុក្ខ) ឬនិព្វាន នៅថ្ងៃពុធ ១៥កើត
ខែវិសាខ ឆ្នាំរកា វេលារាត្រី ទៀបភ្លឺ មុនគ្រឹស្តសករាជ ៥៨៨ ឆ្នាំ ក្នុង
ព្រជន្មាយុ ៣៥ វស្សា នៅ ពោធិមណ្ឌលគឺពុទ្ធគយានេះឯង ។

គួរគប្បីរំលឹកថា ការស្វែងរកសច្ចធម៌ដោយវិធីផ្សេងៗ ជាពិសេស វីធីទី២
និងទី៣ មិនបានធ្វើឲ្យ សមណៈសិទ្ធត្ថបាន សម្រេចអ្វីសូម្បីបន្តិចបន្តួច
ឡើយ, ផ្ទុយទៅវិញ បានត្រឹមតែធ្វើអោយព្រះអង្គទទួល រងទុក្ខវេទនា,
មានសរីរាវយវៈគ្រប់ ចំណែកទ្រុឌទ្រោម នៅសល់តែស្បែកដណ្តប់ឆ្អឹង,
ស្ទើរតែមិនយល់ ថាជាសរីរៈរបស់មនុស្សផង តែទ្រង់តាំងសតិ សម្បជញ្ញៈ
ទុកបាន ។ ពេលនោះ ព្រះសិទ្ធត្ថទ្រង់យល់ ច្បាស់ថា ការប្រព្រឹត្តធ្វើតបៈ
តឹងរ៉ឹងហួសវិស័យ ដែលគ្រាន់តែជា សេចក្តីព្យាយាមធ្វើខ្លួនឲ្យលំបាកនោះ មិនមែនជាឧបាយនាំឲ្យសម្រេចលោកុត្តរធម៌នោះទេ ។ ព្រះសិទ្ធត្ថពោធិ
សត្វ ខំត្រដរ យាងចេញពី ឧរុវេលាឆ្ពោះទៅពុទ្ធគយាដើម្បីរកមោក្ខធម៌តាមវិធីផ្សេង ។ ព្រះអង្គទ្រង់ព្រះតម្រិះថា «ក្នុងអតីតកាលកន្លង ហើយដ៏យូរក្តី ក្នុងអនាគតដ៏យូរទៅខាងមុខក្តី ឬក្នុងបច្ចុប្បន្ននេះក្តី សមណព្រាហ្មណ៍ ដែលបានសោយទុក្ខវេទនាយ៉ាង ឈឺចាប់ខ្លោចផ្សារ ព្រោះការបំពេញព្យាយាមយ៉ាងខ្លាំងក្លាដូចព្រះអង្គ ធ្វើនេះពុំមានទេ ព្រោះព្រះអង្គបំពេញមក ៦ឆ្នាំ ហើយក៏មិនបានសម្រេចធម៌ដ៏ប្រសើរបំផុតតាមរបៀប ដ៏លំបាកឈឺចាប់នេះបាន» ។ ទ្រង់គិតថា ផ្លូវនេះ ឬវិធីនេះ ពិតជា ពុំអាចទៅដល់ទេ ប្រាកដជាមានផ្លួវ ផ្សេងទៀតពុំខាន ។

ពេលនោះ សតិសម្បជញ្ញៈរបស់ព្រះអង្គក៏រលឹកនឹកឃើញដល់សិល្បៈនៃការប្រគំតន្ត្រី មានឧបករណ៍ពិណជាដើមដែល ទ្រង់ ធ្លាប់បានជួបកាលនៅពីគ្រហស្ថថា «ខ្សែពិណដែលរឹតធូរពេក សំឡេងមិនពីរោះ, ខ្សែពិណដែលរឹតតឹងពេក សំឡេង ក៏ឈ្លើយ ហើយបើរឹតតឹងថែមទៀតប្រាកដជា ដាច់ ។ ឯខ្សែពិណដែលរឹតល្មម តែងមានសំលេងពីរោះ ប្រគំទៅឮរងំជាទី គាប់ចិត្ត» ។ ព្រះអង្គប្រៀប ធៀបមកនឹងការព្យាយាមរបស់ព្រះអង្គថា ជនដែលមានរាងកាយស្គាំងស្គមនិងស្រេកឃ្លានបែប ព្រះអង្គនេះ នឹងពុំអាចសម្រេចធម៌បានឡើយ (១), សត្វទាំងឡាយមានរាងកាយរស់នៅ និងមានកំលាំង ពលំ ពឹងផ្អែកលើ អាហារ និងយល់ថាបដិបទានិងអ្វីៗទាំងអស់គឺគេមិនដែលបានមកដោយសារអត់ អាហារ ឬដោយធ្វើអោយរាងកាយទ្រុឌ ទ្រោមឈឺចាប់នោះទេ ហើយអ្នកដែលជ្រមុជជ្រមុលនឹងកាម បរិភោគ ក៏នឹងមិនមានថ្ងៃអាចសម្រេចធម៌បានដែរ ។
ដោយព្រះតម្រិះនេះ, ព្រះអង្គក៏ផ្លាស់កម្មវិធីមកទទួលភោជនាហារតាមប្រក្រតីវិ លុះត្រាតែមាន សុខភាពបរិបូណ៌ដូចដើម ។ ព្រះអង្គបានងាកមកតម្រង់ជីវិតរបស់ព្រះអង្គតាមផ្លូវកណ្តាល ដែលហៅ ថា មជ្ឈិមាបដិបទា (គឺអដ្ឋង្គិកមគ្គ) ព្រមជាមួយនឹង ការដុសសំអាតចិត្តឲ្យកាន់តែស្អាតផូរផង់ថែមទៀតគឺៈ

១- តម្រង់ទិដ្ឋិឲ្យបានត្រឹមត្រូវ (សម្មាទិដ្ឋិ)
២- តម្រង់ការត្រិះរិះឲ្យបានត្រឹមត្រូវ (សម្មាសង្កប្បៈ)
៣- តម្រង់វាចាឲ្យបានត្រឹមត្រូវ (សម្មាវាចា)
៤- តម្រង់សកម្មភាពឲ្យបានត្រឹមត្រូវ (សម្មាកម្មន្តៈ)
៥- តម្រង់ការចិញ្ចឹមជីវិតឲ្យបានត្រឹមត្រូវ (សម្មាអាជីវៈ)
៦- តម្រង់សេចក្តីព្យាយាមឲ្យបានត្រឹមត្រូវ (សម្មាវាយាមៈ)
៧- តម្រង់សតិឲ្យបានត្រឹមត្រូវ (សម្មាសតិ)
៨- តម្រង់ចិត្តឲ្យបានត្រឹមត្រូវ (សម្មាសមាធិ) ។

ផ្លូវកណ្តាល ឬវិធីទាំង ៨ នេះ ព្រះអង្គបានធ្វើសមាហរណកម្ម ឬធ្វើវិធិសំយោគច្របាច់បញ្ចូល គ្នា ជាមួយការពិសោធន៍ ច្រើនលើកច្រើនគ្រា រហូតទីបំផុតក៏បានឃើញច្បាស់ថា នេះពិតជាមាគ៌ានៃ ជីវិតនាំឆ្ពោះទៅរកការត្រាស់ដឹងមែន ។
ថ្ងៃនោះ នៅវេលាព្រឹក ព្រះពោធិសត្វបានទទួលចង្ហាន់ជាមធុបាយាស លាយដោយទឹកដោះ គោ (នំមៈឡាអ៊ី ឬ សាល្ហី របស់ឥណ្ឌាសព្វថ្ងៃ) អំពីនាងសុជាតា ស្ត្រីអ្នកស្រុកសេនានិគម, តំបន់ឧរុវេលា, ឆាន់ទាល់តែអស់មធុបាយាសទាំង ៤៩ ពំនូត ហើយក៏បណ្តែតភាជន៍ក្នុងស្ទឹងនេរញ្ជរា (ស្ទឹងផល្គុ បច្ចុប្បន្ន) ដែលនៅជិតទីនោះ ជាមួយនឹងវចីភេទថា ៖«ប្រសិនបើអាត្មាអញ នឹងបានត្រាស់ជា ព្រះពុទ្ធក្នុងថ្ងៃនេះ សូមអោយភាជន៍នេះអណ្តែតច្រាស់ទឹក បើមិនបានត្រាស់ទេ សូមឲ្យភាជន៍អណ្តែត បណ្តោយទឹកទៅ» ។ វេលានោះ ភាជន៍ក៏អណ្តែតច្រាសទឹកបានចម្ងាយ ៨០ ហត្ថ ហើយលិចទៅក្នុង ទឹកចូលទៅក្នុងវិមានកាឡនាគរាជត្រួតលើភាជន៍ដែលព្រះពុទ្ធបានត្រាស់មុនៗ ។ បន្ទាប់មក ព្រះអង្គ ក៏ឆ្លងកាត់ស្ទឹងផល្គុ ត្រង់ឆ្ពោះទៅកាន់ពុទ្ធគយា ។ ទៅដល់ទីនោះ ឈើមួយដើមដែលដុះក្នុងទីទាប ហាក់ដូចជាស្រែក្រាបទូលអំពីចម្ងាយថា សូមព្រះអង្គយាងមកគង់ក្នុងទីនេះដើម្បីសម្រេច ពោធិញ្ញាណ។ ព្រះសិទ្ធត្ថយកស្បូវភ្លាំង ៨ ចាប់ ដែលអ្នកច្រូតស្បូវម្នាក់ ឈ្មោះសោត្ថយៈបានប្រគេន ទៅក្រាលជាកម្រាល ហើយគង់យ៉ាងស្រួលក្រោមដើម ឈើនោះបែរព្រះភក្រ្តឆ្ពោះ ទៅទិស ខាងកើត ដោយតាំងព្រះទ័យយ៉ាងមុតមាំថា «អាត្មាអញនឹងមិនក្រោកពីអាសនៈនេះ ដរាបណាអាត្មាអញរកមិន ឃើញ មាគ៌ារំដោះទុក្ខទេនោះ» ។ តាំងអធិដ្ឋានរួចព្រះអង្គក៏សង្រួមព្រះទ័យតាំងសមាធិដ៏ជ្រាលជ្រៅ ឆ្ពោះទៅរកមោក្ខធម៌ តទៅ ទៀត ។

នៅដើមរាត្រីដែលស្ងប់ស្ងាត់ ក្រោមពន្លឺដួងចន្ទ និងខ្សែវាយោបក់រំភើយនៃខែឧសភា ដួងចិត្ត សមណៈសិទ្ធត្ថបានស្ងប់ស្ងាត់ ស្អាត និងបរិសុទ្ធ ហើយក៏កាន់តែស្ងប់ទៅៗ ស្អាតទៅៗ បរិសុទ្ធទៅៗ ។ ពេលដែលចិត្តស្ងប់ហើយ បញ្ញាញាណក៏កើតឡើង ក្នុងយាមទាំង ៣ នៃរាត្រីនោះដោយលំដាប់គឺៈ

ក/ ក្នុងបឋមយាម (យាមទី១) ព្រះសមណៈសិទ្ធត្ថ រលឹកនឹកឃើញនូវជាតិកំណើតរបស់ព្រះ អង្គពីមុនៗមកទាំងអស់បាន ។ ព្រះញាណនេះឈ្មោះថា បុព្វេនិវាសានុស្សតិញ្ញាណ ។

ខ/ ក្នុងមជ្ឈិមយាម (យាមទី២) ព្រះអង្គជ្រាបច្បាស់នូវការកើត ស្លាប់ របស់សត្វទាំងឡាយថា សត្វដែលមានជីវិតរស់នៅ ល្អ ឬអាក្រក់នោះៗ ក៏ព្រោះអំណាចរបស់កម្ម ។ ព្រះញាណនេះឈ្មោះថា ចុតូបបាតញ្ញាណ, ជួនកាលហៅថា ទិព្វញ្ញាណ ដែលប្រែថា មានសេចក្តីដឹងដូចភ្នែកទិព្វ (ទិព្វចក្ខុ) ។

គ/ ក្នុងបច្ឆិមយាម (យាមទី៣) ទ្រង់សម្រេចបានអាសវក្ខយញ្ញាណ គឺជ្រាបច្បាស់នូវធម៌ដែល មានចំណងទាក់ទងគ្នាដូច ជាច្រវាក់ (បដិច្ចសមុប្បាទ) ដែលកើតមានឡើងដោយសារបច្ច័យទាក់ទង តៗគ្នាដូចជា សង្ខារកើតមានឡើងព្រោះ មាន អវិជ្ជាជាបច្ច័យ, វិញ្ញាណកើតមានឡើង ព្រោះមានសង្ខារ ជាបច្ច័យ ឬថា អវិជ្ជាជាបច្ច័យអោយកើតសង្ខារ, សង្ខារជាបច្ច័យ អោយកើតវញ្ញាណ ។-ល-។

នៅទីបំផុត គឺពេលជិតភ្លឺនៃរាត្រី ១៥កើត ខែវិសាខនោះ ព្រះអង្គបានកំចាត់អស់អាសវក្កិលេស មិនមានសេសសល់, ព្រះអង្គបានរកឃើញដំណោះស្រាយគឺហេតុនៃសេចក្តីទុក្ខ និងវិធីកំចាត់ទុក្ខ ។ ព្រះអង្គបានទទួលព្រះឋានៈជាពុទ្ធៈ គឺអ្នក ត្រាស់ដឹងនូវអរិយសច្ច ៤ គឺៈ សច្ចៈនៃទុក្ខ (ទុក្ខសច្ចៈ), សច្ចៈអំពីហេតុនៃទុក្ខ (ទុក្ខសមុទយសច្ចៈ), សច្ចៈអំពីការបញ្ចប់ទុក្ខ (ទុក្ខនិរោធសច្ចៈ) និងសច្ចៈអំពីផ្លូវ នាំទៅរកការបញ្ចប់ទុក្ខ (មគ្គសច្ចៈ), ទ្រង់ជាសព្វញ្ញូពុទ្ធក្នុងលោក ក្រោមដើមអស្សត្ថព្រឹក្ស ក្បែរមាត់ ស្ទឹងនេរញ្ជរា (ស្ទឹងផល្គុ បច្ចុប្បន្ន) ហើយទ្រង់បន្លឺជ័យជំនះរបស់ព្រះអង្គ ដោយឧទានកថាដូចនេះថាៈ

អនេកជាតិសំសារំ សទ្ធាវិស្សំ អនិព្វិស្សំ
គហការំ គវេសន្តោ ទុក្ខា ជាតិ បុនប្បុនំ
គហការក ទិដ្ឋោសិ បុនគេហំ ន កាហសិ
សព្វា តេ ផាសុកា ភគ្គា គហកូដំ វិសង្ខតំ
វិសង្ខារកតំ ចិត្តំ តណ្ហានំ ខយមជ្ឈគា ។

អាត្មាអញ កាលមិនទាន់បានជួបប្រទះ (ពោធិញ្ញាណ) នៅឡើយ រវល់តែស្វែងរកនូវជាងផ្ទះគឺ តណ្ហា អ្នកធ្វើផ្ទះគឺអត្តភាព ហើយអន្ទោលទៅកាន់សង្សារមានជាតិមិនតែមួយ, ជាតិគឺការកើតរឿយៗ រមែងនាំមកនូវសេចក្តីទុក្ខ, នែជាងផ្ទះគឺតណ្ហា (ឥឡូវនេះ) យើងបានឃើញអ្នកច្បាស់ហើយ, អ្នកឯង នឹងធ្វើនូវផ្ទះគឺអត្តភាព(នេះ) អោយយើងទៀតពុំបានឡើយ, ឆ្អឹងជំនីគឺកិលេសទាំងអស់របស់អ្នកឯង យើងបានបំបាក់ចោលហើយ ទាំងកំពូលនៃផ្ទះ គឺអវិជ្ជារបស់អ្នកឯងសោតទៀត យើងក៏បានបំបាក់ ចោលហើយដែរ, ចិត្តរបស់យើងបានដល់នូវព្រះនិព្វានដែលមានសង្ខារទៅប្រាសហើយ, យើងបាន ដល់នូវព្រះអរហត្ត គឺការអស់ទៅនៃតណ្ហាទាំងឡាយហើយ ។ បន្ទាប់ពីការបំពេញករណីយកិច្ចក្នុងឋានៈ ជាព្រះពុទ្ធដើម្បី សត្វលោក អស់រយៈកាល ៤៥ ឆ្នាំ មក ព្រះអង្គបានចាកលោកនេះដោយស្ងៀមស្ងាត់ ។ គឺនៅឆ្នាំទី ៨០ នៃព្រះជន្មាយុ ដែលត្រូវនឹងថ្ងៃ អង្គារ ១៥ កើត ខែវិសាខ ឆ្នាំម្សាញ់ នពស័ក ព្រះអង្គបានយាងចូលកាន់បរិនិព្វាន នៅក្រោមសាលព្រឹក្ស ទាំងគូ នៃទីក្រុងកុសិនារា មុនពុទ្ធសករាជ ១ ថ្ងៃ គិតមកដល់ឆ្នាំ ២០០០ នេះបាន ២៥៤៤ ឆ្នាំ ហើយ ។ (បើគិតដល់ឆ្នាំ ២០០៩ នេះបាន ២៥៥២ ឆ្នាំហើយ) ។

ពុទ្ធគយាគឺជាសំវេជនីយស្ថានទី២ របស់ពុទ្ធបរិស័ទទូទៅ ។ ទោះបីមានជនអ្នកបដិបក្ខជាច្រើន បានព្យាយាមបំផ្លិចបំផ្លាញ ជាច្រើនដងក៏ដោយ, ពោធិមណ្ឌលជាកន្លែងផ្សាយចេញនៃសច្ចធម៌ ក៏នៅតែ មានជីវិតរស់នៅអស់កាលជាង ២៥ សតវត្ស មកហើយ ហើយនឹងនៅតែបន្តជីវិតរាប់ពាន់ឆ្នាំតទៅមុខទៀត ។


សំវេជនីយស្ថាន ៤ តំបន់ ជាទីគួរឃើញគួរសង្វេគ គឺៈ

១- តំបន់ ឬស្ថានដែលព្រះពុទ្ធសក្យមុនីទ្រង់ប្រសូត (ឧទ្យានលុម្ពិនី),
២- តំបន់ ឬស្ថានដែលព្រះពុទ្ធបានត្រាស់ដឹង (ពុទ្ធគយា),
៣- តំបន់ ឬស្ថានដែលព្រះពុទ្ធទ្រង់សំដែងធម្មចក្រ (សារនាថ),
៤- តំបន់ ឬស្ថានដែលព្រះពុទ្ធទ្រង់ចូលបរិនិព្វាន (កុសិនារា) ។
.....................................
(១) ចំណុចត្រង់នេះ មានអត្ថន័យស្របនឹងយោបល់របស់អ្នកប្រាជ្ញគរុកោសល្យបារាំងម្នាក់ដែលអះអាងថា ប្រាជ្ញាល្អរមែងរស់ នៅក្នុងរាងកាយដែលមានសុខភាពដ៏ប្រពៃ ( Une ame saine vit dans un corps saint)
.....................................


ឯកសារពិគ្រោះ
- ល្វី ហ្វីណូត៍ៈ អំពីព្រះពុទ្ធសាសនា, បោះពុម្ពលើកទី៣ ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យឆ្នាំ ១៩៦៤
- ព្រះត្រៃបិដកៈ សុត្តន្តបិដក ទីឃនិកាយ, បោះពុម្ពឡើងវិញ ឆ្នាំ ១៩៩៤
- ឥន្ទប្បញ្ញោភិក្ខុៈ មគ្គុទ្ទសក៍ជីវិត, បោះពុម្ពផ្សាយចែកជាធម្មទាន
- បណ្ឌិត ឱម ណាគ្រីៈ ពុទ្ធប្បវត្តិនិទាន, បណ្ណគារ ជឹង ហួនហួត ភ្នំពេញ, ១៩៤៥
- សម្តេច ជួន ណាតៈ វចនានុក្រមខ្មែរ, បោះពុម្ពលើកទី៥ ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ ១៩៦៧-១៩៦៨
- សម្តេច ហួត តាតៈ ពុទ្ធសាសនាសង្ខេប, បោះពុម្ពផ្សាយដោយពុទ្ធិកសមាគមកម្ពុជរដ្ឋ