ជនកុហកនឹងមិនចំរើនក្នុងអរិយវិន័យនេះទេ

កុហា ថទ្ធា លបា សិង្គី ឧន្នឡា បាសមាហិតា, ន តេ ធម្មេ

វិរូហន្តិ សម្មាសម្ពុទ្ធទេសិតេ ។ពួកជនណាកុហក រឹងត្អឹង

និយាយអែបអប មានកិលេសដូចស្នែង តម្លើងមានះ

មានចិត្តមិនតាំងមាំ, ពួកជននោះរមែងមិនលូតលាស់

ក្នុងធម៌ដែលព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធសំដែងហើយ ។«អង្គុត្តរនិកាយ

ចតុក្កនិបាត»អធិប្បាយពាក្យថា «កុហក» ប្រែថាសំដីមិនពិត,

សំដីមិនមែន, បានខាងអំពើដែលនិយាយវៀចវេរ គឺខ្លួន

មិនឃើញថា

ឃើញ មិនឮថាឮ មិនដឹងថាដឹង ដោយគំនិតប្រុង

នឹងឲ្យគេចូលចិត្តខុស ទោះបីអ្នកដែលស្តាប់នោះគេជឿក្តី

មិនជឿក្តីក៏ហៅថាសំដីវៀចវេរទាំងអស់ ។ សំដីខ្លះធ្វើអ្នក

ដទៃឲ្យវិនាសជីវិតក៏មាន ឲ្យវិនាសទ្រព្យសម្បត្តិក៏មាន ឲ្យ

កើតសេចក្តីលំបាកផ្សេងៗក៏មាន ។ សំដីកុហកនេះទុកជា

អ្នកស្តាប់មិនជឿ មិនធ្វើតាម ខ្លួនឯងក៏ឈ្មោះថានិយាយវៀច ហើយជាហេតុនាំឲ្យអ្នកដទៃគេមិនជឿពាក្យសំដីរបស់ខ្លួន

ទៅទាំងអស់ បើគេដឹងថាអ្នកនោះធ្លាប់និយាយកុហកហើយ ថ្ងៃក្រោយសូម្បីនិយាយត្រង់ក៏គេមិនសូវជឿ ។ សំដីកុហកនេះ បើមានកំលាំងច្រើនក៏អាចឃើញទោសក្នុងបច្ចុប្បន្ន ដូចនាងចិញ្ចាមាណវិកាដែលពោលបង្កាច់ព្រះបរមសាស្តា

ហើយធរណីស្រូបអោយធ្លាក់ទៅកើតក្នុងអវិចីមហានរក

ដូច្នោះឯង ។ពាក្យថា «រឹងត្អឹង» បានដល់អាកប្បកិរិយា

របស់មនុស្សជំពូកខ្លះដែលមិនមានរបៀបរៀបរយមិនជឿ

ស្តាប់ដំបូន្មាន មិនមិនប្រព្រឹត្តតាម មិនអើពើ, មិនយកចិត្ត

ទុកដាក់, មិនសិក្សារៀនសូត្រ ។ បើផ្នែកខាងគ្រហស្ថបាន

ដល់អ្នកដែលមិនប្រព្រឹត្ត ឬមិនធ្វើតាមរាជបញ្ញត្តិ ។ បើផ្នែកខាងបព្វជិតវិញបានដល់ភិក្ខុដែលរប៉ិញរបុញមិន

ប្រព្រឹត្តតាមពុទ្ធប្បញ្ញត្តិ ឬក៏សង្ឃប្បញ្ញត្តិប៉ុណ្ណេះជាដើម

ហៅថារឹងត្អឹង ។ពាក្យថា «និយាយអែបអប»

បានដល់ចរិយារបស់មនុស្សជំពូកខ្លះដែលចូលចិត្ត

និយាយចាក់បណ្តោយលើកជើងបញ្ជោរអួតសេរសើរ

ចំពោះបុគ្គលណាមួយក្នុងទីចំពោះមុខ ហើយនិយាយ

បន្តុះបង្អាប់ដល់គុណសម្បត្តិរបស់អ្នកដទៃ,ឧទាហរណ៍ ដូចជាបុគ្គលណាម្នាក់ដែលមានទ្រព្យសម្បត្តិនិងយសសក្តិបរិវារ ហើយមានបុគ្គលរូបណាម្នាក់ផ្សេងទៀតបាននិយាយថា

មានតែតេជគុណនេះទេដែលគេស្រលាញ់ គេសរសើរ

មានមេត្តាធម៌ដល់អ្នកដទៃ ជួយសង្គ្រោះគេ គឺជួយផ្ចុងផ្តើមគេ គឺនិយាយលលើកាប់ក្រោមបញ្ជោរអួតសរសើរ

យ៉ាងនេះហៅថា និយាយអែបអប ។ពាក្យថា

«មានកិលេសដូចជាស្នែង» បានដល់និស្ស័យរបស់មនុស្សជំពូកខ្លះ ដែលច្រលើសបើសច្រឡោងខាមខ្មាំងមឹលស៊ីមឹង

ទទឹងទាស់ ជាទុព្វច្ចជាតិកៈ ប្រដៅក្រ មិនធ្វើតាមមិន

ប្រព្រឹត្តតាម មិនចុះសម្រុង គឺជាមនុស្សល្ងង់

មនុស្សបំព្រៃលោក ជាមនុស្សច្រងេងច្រងាងចម្រូងចម្រាស

ទទឹងទាស់ក្នុងពួកបក្ស គណៈ ក្រុម សង្គម បន ហ្វូង,

ប៉ុណ្ណេះជាដើមហៅថាមានកិលេសដូចជាស្នែង ។

ពាក្យថា «តម្លើងមានះ» បានដល់មនុស្សប្រភេទខ្លះដែល

ប្រកាន់ឬកពារក្រអឺតក្រទមទៅរកបុគ្គលដែលមាន

បុណ្យសក្តិតូចតាច ឬអ្នកក្រីក្រ ដោយលើយកចំណេះវិជ្ជា

ឬគោត្រត្រកូល ឬក៏ទ្រព្យសម្បត្តិមកជាត្រីមុខ,

អ្នកណាប្រកាន់យកមានះធម៌នេះ តែងនាំមកនូវ

សេចក្តីវិនាសគ្រប់យ៉ាង សមដូចព្រះពុទ្ធដីកា

ក្នុងបរាភវសូត្រថា៖ជាតិត្ថទ្ធោ ធនត្ថទ្ធោ

គោតត្ថទ្ធោ ច យោ នរោ, សញ្ញាតឹ អតិមញ្ញេតិ តំ បរាភវតោមុខំ ។

អ្នករឹងរូសប្រកាន់ជាតិទ្រព្យត្រកូល ហើយមើលងាយ

ញាតិសន្តានរបស់ខ្លួន (ដោយអាងខ្លួនមាន) នោះជា

ប្រធាននៃសេចក្តីវិនាស ។ម្យ៉ាងទៀត ពាក្យថា«មានះ»

ស័ព្ទនេះប្រែថា ការប្រកាន់ខ្លួន, ការរឹងរូស, ការប្រព្រឹត្តចចេស,

ការឆ្មើងឆ្មៃ, ការប្រកាន់ឬកក្រអឺតក្រទម ។

សេចក្តីប្រកាន់ខ្លួនថាជាអ្នកលើសគេ ជាអ្នកស្មើនឹងគេ

ជាអ្នកថោកទាបជាងគេនោះ កំណត់ដោយជាតិ

គោត្រត្រកូល រូបសម្បត្តិ ទ្រព្យសិល្បវិទ្យាជាដើមហៅថា

«មានះ» ។ មានះនេះលោករាប់ថាជាកិលេសមួយដែលអាច

ញ៉ាំងចិត្តរបស់មនុស្សឲ្យមានសេចក្តីសៅហ្មងក្នុងរវាងគ្នានឹងគ្នា ជាហេតុនាំឲ្យបែកសាមគ្គីធម៌របស់ជនរួមជាតិក្តីរបស់ជនជាតិបរទេសក្តី ជាកិលេសប្រព្រឹត្តទៅដើម្បីបង្ខូចនូវប្រយោជន៍របស់ជាតិ សាសនា

បានដោយពិត ។ មានះទាំងនេះចាត់ជាបហាតព្វធម៌ គឺជាផ្នែកខាង

ធម៌ដែលត្រូវលះបង់ឲ្យស្រឡះចេញ ។ពាក្យថា «មានចិត្តមិនតាំងមាំ» បានដល់បុគ្គលដែលមានចិត្តមិននឹងន, មានចិត្តមិនតាំងស៊ប់ សំដៅយកបុគ្គលដែលប្រកបកិច្ចការមិនពិតប្រាកដ ។

ពួកជនណាកុហក រឹងត្អឹង និយាយអែបអប មានកិលេសដូចជាស្នែង

តម្លើងមានះមានចិត្តមិនតាំងមាំ ពួកជននោះរមែងមិនលូតលាស់ មិនចម្រើនក្នុងធម្មវិន័យដែលព្រះសម្ពុទ្ធទ្រង់សំដែងហើយ
(ដកស្រង់ពីព្រះអង្គធម្មានន្ទ)