Wednesday, October 7, 2009

ឧកញ៉ា​សុត្តន្តប្រីជា​ឥន្ទ​,​កវីនិពន្ធ​ខ្មែរ​ដ៏​មហិមា

[ឈ្មោះ]​ ឥន្ទ
[គោ​រម្យងារ]​ ឧកញ៉ា​សុត្តន្ត​ប្រីជា
[កំណើត] ២២ កក្កដា ១៨៥៩
[​ទី​កំណើត] ខែត្រ​មុខកំពូល
[មរណភាព] ០៨ វិច្ឆិកា ១៩២៤ (៦៥​ឆ្នាំ)
[ឋានៈ] កវី​និពន្ធ

បន្ទាត់

ឧកញ៉ា​សុត្តន្ត​ប្រីជា ឥន្ទ [អាន​ថា៖ អិន] គឺ​ជា​កវី​និពន្ធ​ខ្មែរ​ដ៏​មហិមា ក្នុង​ជំនាន់​ហ្លួង ព្រះសិរីសុវត្ថិ

| ប្រវត្តិ |

ឧកញ៉ា​សុត្តន្ត​ប្រីជា ឥន្ទ ប្រសូត​នៅ​ថ្ងៃ​ច័ន្ទ ខែ​អាសាធ ឆ្នាំ​វក ព.ស.​២៤០៣ ត្រុវ​នឹង​ថ្ងៃ​ទី​២២ ខែ​កក្កដា ឆ្នាំ​១៨៥៩ នៅ​​ភូមិ​រកា​កោង ខែត្រ​មុខ​កំពូល (សព្វ​ថ្ងៃ​ស្រុក​មុខ​កំពូល ខេត្ត​កណ្ដាល)។ មាតា​ឈ្មោះ ម៉ុម បិតា​ឈ្មោះ បញ្ចង់កែ។

| ការ​សិក្សា |

នៅ​គ្រាន​អាយុ​១០​ឆ្នាំ កុមារ ឥន្ទ បាន​ចូល​រៀន​ប្រែ​ព្រះ​ត្រៃ​បិដក និង​បាន​បួស​ជា​សាមណេរ​មួយ​វស្សា នៅ​គ្រា​អាយុ​១៥​ឆ្នាំ ក្នុង​សំណាក់​វត្ត​ព្រែក​ពោធិ៍។

ក្រោយ​មក​លោក​បាន​ចាក​ភេទ​សាមណេរ ទៅ​រៀន​នៅ​ស្រុក​ព្រះ​ត្រពាំង ហើយ​នៅ​អាយុ​១៨​ឆ្នាំ បាន​មក​រៀន​នៅ​សំណាក់​ព្រះ​គ្រូ​ព្រះ​ពុទ្ធ​ឃោសាចារ្យ ប្រាក់ ក្នុង​វត្ត​ឧណ្ណាលោម ក្រុង​ភ្នំពេញ។

បន្ទាប់​ពី​រៀន​នៅ​ក្នុង​សំណាក់ លោក​គ្រូ​ព្រះ​អាចារ្យ​នៅ​វត្ត​កែវ ខែត្រ​បាត់ដំបង បាន​មួយ​ឆ្នាំ, នៅ​អាយុ​២០​ឆ្នាំ លោក​បាន​បួស​ជា​ភិក្ខុ​នៅ​ទីនោះ​មួយ​វស្សា ទើប​លា​ព្រះ​ឧបជ្ឈាយា​ចារ្យ​ទៅ​រៀន​នៅ​បាងកក​អស់​រយៈពេល​៧​ឆ្នាំ ក៏​ត្រឡប់​មក​ស្រុក​ខ្មែរ​វិញ ហើយ​បន្ត​បួស​នៅ​វត្ត​កណ្តាល ស្រុក​បាត់ដំបង​រយៈពេល​១០​ឆ្នាំ​ទៀត​។ ​ជា​រួម​លោក​ឧកញ៉ា​បាន​ចំណាយពេល​រៀនសូត្រ​ពី​មជ្ឈដ្ឋាន​ព្រះពុទ្ធសាសនា​អស់ ​រយៈពេល​ជិត​២០​ឆ្នាំ​ឯណោះ​។

| ជីវិត​គ្រួសារ |

អាយុ​៣៧​ឆ្នាំ ព្រះ​តេជ​ព្រះ​គុណ ឥន្ទ បាន​​លាចាក​សិក្ខាបទ និង​មាន​ភរិយា​នៅ​ភូមិ​ឈ្វា​ធំ ខេត្ត​បាត់ដំបង​។

| ការងារ​ |

ជា​បន្តបន្ទាប់ លោក​ឥន្ទ​បាន​តែង​និពន្ធ​នូវ​ស្នាដៃ​ជាច្រើន ទាំង​ជា​បាលី ទាំង​ជា​ខ្មែរ​ដោយ​កាព្យ​ផង​ដោយ​សម្រាយ​ផង រួមមាន​៤៤​ស្នាដៃ ហើយ​អាស្រ័យ​ដោយ​ការ​តែង​និពន្ធ​នោះ បាន​ធ្វើឱ្យ​ឈ្មោះ​លោក​ល្បី​រន្ទឺ​ដល់​រាជការ​ក្រុងភ្នំពេញ។

នៅ​អាយុ​៥៥​ឆ្នាំ លោក​បាន​ចូល​មក​ធ្វើការ​នៅ​ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ​ខាង​តែង​វចនានុក្រម និង​ផ្ទៀងផ្ទាត់​គម្ពីរ​ដីកា ហើយ​រាជការ​ក្រុងភ្នំពេញ បាន​ផ្តល់​ងារ​ជា “​ឧកញ៉ា​សុត្តន្ត​ប្រីជា​”​ ចាប់ពីពេលនោះ​មក ដើម្បី​ឱ្យ​លោក​ជួយ​តែង​សព្វវចនាធិប្បាយ​ខ្មែរ​នៅ​សាលា​បាលី។

នៅ​អាយុ​៦៥​ឆ្នាំ លោក​បាន​លា​រាជការ​វិល​មក​នៅ​ស្រុក​បាត់ដំបង​វិញ​។

| ស្នាដែ |

តាម​កំណត់​ត្រា​របស់​ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ ស្នាដៃ​ល្បីៗ​របស់​លោក​ឧកញ៉ា​រួមមានៈ

១-​គតិ​លោក ឬ​ច្បាប់​ទូន្មាន​ខ្លួន (១០​ភាគ​)
២-​កាព្យ​និរាស​អង្គរ ឬ​និរាស​នគរវត្ត
៣-​រឿង “​អំបែង​បែក​” (​សាស្ត្រា​ស្លឹករឹត​)
៤-​បឋម​សម្ពោធិ (​ជា​ក្រាំង​)
៥-​លោកនីតិ​បក​រណ៍ (​ពាក្យ​កាព្យ​)
៦-​សុភាសិត​ច្បាប់ស្រី
៧-​ក្បួន​មេកាព្យ

ក្នុងចំណោម​ស្នាដៃ​ទាំងអស់នេះ “​គតិ​លោក​” ឬ “​ច្បាប់​ទូន្មាន​ខ្លួន​” បាន​បោះពុម្ព​នា​ពុទ្ធសករាជ​២៥០៨ (១៩៦៥) ដោយ​ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ​មាន​ភាពល្បីល្បាញ និង​មាន​ការទទួលស្គាល់​ជាទូទៅ​ច្រើនជាងគេ​ពី​សំណាក់​អ្នកសិក្សា​ខ្មែរ ជំនាន់​ក្រោយៗ ជា​ពិសេស​អ្នកសិក្សា​ពី​អក្សរសិល្ប៍។

នៅក្នុង​សៀវភៅ “​គតិ​លោក​” ឬ “​ច្បាប់​ទូន្មាន​ខ្លួន​”​ទាំង​១០​ភាគ មាន​រឿង​ខ្លីៗ​ជាច្រើន​បញ្ចូល​គ្នា ដែល​បង្ហាញ​ពី​ការអប់រំ​ទូន្មាន និង​បញ្ហា​គ្រប់​ប្រភេទ​ដែល​មាន​ក្នុង​ដំណើរ​ជីវិត​មនុស្ស ។

| អច្ឆរិយ |

ស្នាដៃ​និពន្ធ​ទាំងអស់​របស់​លោក​ឧកញ៉ា​បាន​បង្ហាញឱ្យឃើ​ញ​ថា លោក​មាន​ទេពកោសល្យ​តែង​និពន្ធ ទាំង​បញ្ហា​ពុទ្ធចក្រ និង​អាណាចក្រ ពោល​គឺជា​តម្រូវកា​ររ​បស់​មនុស្សលោក ជាពិសេស​ជនជាតិខ្មែរ​នា​សម័យកាល​នោះ និង​សម័យកាល​ក្រោយមក ដែល​ចង់ដឹង​ជា​ចាំបាច់ ដើម្បី​រៀបចំ​ជីវិត​ប្រកបដោយ​សេចក្តីសុខ​។ ​អ្វី​ដែល​លោក​តែង​និពន្ធ​នោះ​ក៏​ នៅតែ​មាន​តម្លៃ​សម្រាប់​ការប្រតិបត្តិ​ជាក់ស្តែង​រហូតមកដល់​ពេល​សព្វថ្ងៃ​នេះ ផងដែរ​។

| មរណភាព |

លុះ​ថៃ្ងអាទិត្យ​១២​កើត ខែ​ក​ក្តិក ឆ្នាំ​ជូត ឆ​ស័ក លោក​បាន​ទទួល​អនិច្ចកម្ម​នៅវេលា​ម៉ោង​៨​ព្រឹក ត្រូវ​នឹង​ថៃ្ង​ទី​០៨ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ​១៩២៤ ក្នុង​ជន្មាយុ​៦៥​ឆ្នាំ​នោះ​តែម្តង​។

| ព័ត៌មាន​ទាក់ទង |

No comments: