Wednesday, February 24, 2010

Buddhist monks to protest over control of Bodh Gaya temple

The largest Buddha


Patna, India -- More than 2,000 Buddhist monks from across the country will participate in a march in the Bihar capital to demand Buddhist control overBodh Gaya’s 1,500-year-old Mahabodhi temple, the religion’s holiest shrine.Lok Janshakti Party (LJP) chief Ram Vilas Paswan said that more than 2,000 Buddhist monks will take part in a march Feb 24 called by the party to gain Buddhist control over the Mahabodhi temple.

“The monks would also submit a memorandum to Bihar Governor Devanand Konwar in support of their demand after a march from Gandhi maidan to Raj Bhawan,” Paswan said.

“Buddhists have the right to control the Mahabodhi temple in Bodh Gaya,” Paswan told IANS Monday.

Earlier Paswan announced that the LJP would launch a Mahabodhi temple liberation agitation. “The LJP will fight for Buddhist control over the management of the Mahabodhi temple,” Paswan said.

For a long time Buddhist monks have been demanding total control over the temple at Bodh Gaya, located 110 km from here, where the Buddha attained enlightenment 2,550 years ago.

The Buddhists decided to intensify their agitation last month as the Bihar government was not paying heed to their demands.

According to the existing law, the Bodh Gaya Temple Management Committee (BGTMC) should comprise four Buddhists and the same number of Hindu members for a three-year period with the Gaya district magistrate as its ex-officio chairman.

Courtesy IANS, February 22, BE2553, AD 2010 Year of the Ox

Did Christ come to India to study Buddhism, Vedas?


Jesus meditating in a forest (unknown source)

ការស្រាវជ្រាវចង់ដឹងមិនមែនជាការស្រលាញ់ទេ!

New Delhi, India -- The spotlight is back on Jesus Christ and his India connection as the world celebrates Christmas Friday. Some historians believe he spent 17 years of early life - from the age of 13 to 30 - in India learning Buddhism and the Vedas.“There are references that Christ’s family (parents) settled in Nazareth, but the next time he appeared in Nazareth, Jesus was 30. He was said to have been growing in wisdom and stature in the missing years,” British film producer Kent Walwin told IANS.Here to receive the Dayawati Modi Award for arts, culture and education in 2009, Walwin’s latest project, “Young Jesus: The Missing Years”, will explore early years of the messiah, which are not described in the Gospels.According to Walwin, his movie is “on the Apostolic Gospels, which says Jesus was last seen in West Asia when he was 13-14 years old”.The first part of the movie will be based on Gospels and the second part of the movie will be “pure conjecture based on archival material”, the filmmaker said.There are several references to the India connection.In 1894, a Russian doctor, Nicolas Notovitch, published a book called the “The Unknown Life of Christ” based on his extensive journeys in Afghanistan, India and Tibet.

During one of his journeys, he visited Leh, the capital of Ladakh and spent some time at the Buddhist monastery of Hemis when he broke his leg.

At the monastery, he was shown two large yellowed volumes of a document in Tibetan language, “The Life of Saint Issa”. Jesus was referred to as Issa - or the son of god - by the Vedic scholars who tutored him in the sacred texts.

Notovitch noted down 200 verses from the document at the back of his journal which he kept during his travels. The document later created a storm in the West.

Monks at the monastery of Hemis, located 40 km outside Leh atop a hill, corroborate to the legend of Christ in India.

“Jesus is said to have visited our land and Kashmir to study Buddhism. He was inspired by the laws and wisdom of Buddha,” a senior lama of the Hemis monastery told IANS. The head of the Drukpa Buddhist sect, Gwalyang Drukpa, who heads the Hemis monastery, also believes in the legend.

Swami Abhedananda, a Bengali spiritual scholar and seer, had journeyed to the Himalayas to investigate the “legend of Christ visiting India”. His travelogue, a book titled “Kashmir O Tibetti”, tells of a visit to the Hemis monastery in Ladakh. It includes a Bengali translation of 224 verses of the “Issa legend” which Notovitch copied.

In 1952, another Russian, Nicholas Roerich, a philosopher and a scientist, visited Hemis and recorded the legend. According to Roerich, “Jesus passed his time in several ancient cities of India such as Benares or Varanasi”.

“Everyone loved him because Issa dwelt in peace with the Vaishyas and Shudras whom he instructed and helped,” Roerich said in his account.

Christ’s teachings in the ancient holy cities of Jagannath (Puri), Benares (in Uttar Pradesh) and Rajagriha (in Bihar) earned him the wrath of the Brahmins, forcing him to flee to the Himalayas after six years, historians and authors say. Christ, say archival documents, spent another six years studying Buddhism in the Himalayas.

German scholar Holger Kersten’s book, “Jesus Lived in India”, also tells the story of the early years of Jesus Christ in India.

“The lad arrives in a region of the Sindh (along the river Indus) in the company of merchants. He settled among the Aryans with the intention of perfecting himself and learning from the laws of the great Buddha. He travelled extensively through the land of the five rivers (Punjab), stayed briefly with the Jains before proceeding to Jagannath,” Kersten says in his book.

An English version of an Urdu treatise written by the founder of the Islamic Ahmaddiya movement, Hazrat Mirza Ghulam Ahmad (1835-1908), also tells of a “second visit by Christ to the subcontinent” after his “reported escape from the Cross”.

Christ visited Afghanistan, “where he met the Jews” who had settled there to escape the tyranny of the Jewish emperor Nebuchadnezzar and then came to the Kashmir Valley, where he lived for many years.

By Madhusree Chatterjee
Courtesy IANS, December 25, 2009

Saturday, February 20, 2010

សេចក្តីជូនដំណឹង


ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា

ជាតិ​ សាសនា​ ព្រះមហាក្សត្ស

មជ្ឈមណ្ឌលព្រះពុទ្ធសាសនាខ្មែរ

((99))

សេចក្តីជូនដំណឹង

មជ្ឈមណ្ឌលព្រះពុទ្ធសាសនាខ្មែរនៅប្រទេសកូរ៉េមានកិត្តិយស​ សូម
ជម្រាបជូនដំណឹងដល់បងប្អូនប្រជាពុទ្ធបរិស័ទខ្មែរដែលកំពុងស្នាក់
នៅរៀនសូត្រនិងបំពេញការងារក្នុងប្រទេសកូរ៉េឲ្យបានជ្រាបថា៖
មជ្ឈមណ្ឌលយើងខ្ញុំបានជាវព្រះពុទ្ធបដិមា និងរូបបដិមាជាច្រើនយក
មកដំកល់ទុកជាទីសក្ការ។ ដោយយោងតាមប្រពៃណីពីបូរាណកាល
បានបញ្ជាក់ថា បើជាវពុទ្ធបដិមាឬធ្វើសមិទ្ធផលណាត្រូវឆ្លង ឬក៏ធ្វើពិធី
អភិសេកនោះ។ មជ្ឈមណ្ឌលយើងខ្ញុំបានមូលមតិគ្នាជាឯកច្ឆ័ន្ទប្រារព្ភ
ធ្វើពិធីអភិសេកព្រះពុទ្ធបដិមាអង្គថ្មីតាមគន្លងបុរាណាចារ្យ។ អាស្រ័យ
ហេតុនេះសូមបងប្អូនប្រជាពុទ្ធបរិស័ទខ្មែរទាំងអស់អញ្ជើញចូលរួមចាប់
មគ្គផលតាមកម្លាំងសទ្ធាជ្រះថ្លាដោយមេត្រីធម៌។

កម្មវិធីបុណ្យ

ថ្ងៃ ១៥ កើត ខែ ផលគុណ ព.ស ២៥៥៣ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី ២៨​ ខែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ
២០១០ វេលាម៉ោង ៣ រសៀល ជួបជុំពុទ្ធបរិស័ ទនមស្ការសមាទាននិច្ច
សីលអាចារ្យប្រកាសអភិសេកព្រះសង្ឃសូត្រពុទ្ធជ័យមង្គល និងសូត្រ
ផ្ចាញមារ ព្រមទាំងសូត្រធម៌ដទៃទៀត។
ថ្ងៃ ច័ន្ច ទី​ ១ ខែ មីនា ឆ្នាំ២០១០ ពេលព្រឹក ដារឆ្លងជាកិច្ចបង្ហើយបុណ្យ
(សូមជម្រាបជូនថាថ្ងៃ ច័ន្ច ទី​ ១ ខែ មីនា​ គឺជាថ្ងៃឈប់សម្រាកនៅ
ប្រទេសកូរ៉េ)។

ទីកន្លែង

មជ្ឈមណ្ឌលព្រះពុទ្ធសាសនាខ្មែរ ខេត្តក្យង់គីដូ ក្រុងគឺនផូ សង្កាត់
សានប៉ុន អាគារតែអីល ជាន់ទី៣ (경기도 군포시 산본동 230-5 3층)។
(សូមបញ្ជាក់បើបងប្អូនណាមានព្រះបដិមាតូចតាចចង់អភិសេក
សូមអញ្ជើញយកមកអភិសេកក្នុងពិធីអភិសេកព្រះនេះបាន)។
សូមធ្វើការទំនាក់ទំនងតាមរយៈទូរស័ព្ទលេខ៖

010-5784-4681, 010-4964-6963, 010-8060-4269,

010- 4952-0892, 010-9789-7011, 010-3142-0591

សូមអរគុណ
​​​

Kingdom of Cambodia

Nation Religion King

Invitation Letter

Cambodian Buddhist Center in Korea

Have pleasure in inviting

Everybody they are staying in Korea

-------------------------

to attend the buddhapiseka(congratulation for new Buddha statue)

Ceremony of Cambodian Buddhist Center in Korea

The schedule of ceremony may as follows;

Dated: 28nd February, 2010. (Sunday)

Time: 3:00 to 6:00 starting to do ceremony,

Followers and monks respect the Buddha, Dharma, and

Sanga, and chanting and Special Dharma-talk

Place

230-5 Sanpondong, Keunpo city, Kyeongkido, South Korea
(Near Sanpondong market, Geumjeong Railway Station gate #5 or #6),

For more information:

​​​ E-mail: jayaraketorinsaro@yahoo.com

www.kbckr.blogspot.com

010 -8689-3474, 010-3142-0591, 010-4952-0892,

010-8062-5169, 010-8060-4269, 010-5784-4681,

010-9553-3161

Thank you.

រៀបចំ​ពិធីបុណ្យ​សាសនា​នៅ​ខេត្ដសៀមរាប​ចុង​ខែមេសា

ការ​រៀបចំ​របស់​គណៈកម្មការ ​ពិធីបុណ្យ​សាសនា​ដ៏​ធំ​មួយដែល​មានឈ្មោះថាលំ​អាន​អរិយធម៌​និង​ទស្សនីយភាព
រាជធានី​ភ្នំពេញ ៖ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា គ្រោង​ធ្វើ​ជា​ម្ចាស់ផ្ទះ​ក្នុង​ការ​រៀបចំ ពិធីបុណ្យ​សាសនា​ដ៏​ធំ​មួយ ដែល​មានឈ្មោះ ថាលំ​អាន​អរិយធម៌​និង​ទស្សនីយភាព​រយៈ ពេល​៣​ថ្ងៃ គឺ​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​២៧-២៨ និង​ទី​២៩ មេ​សា ឆ្នាំ​២០១០ នៅ​ខេត្ដសៀមរាប ដោយ មានការ​អញ្ជើញ​ចូលរួម​ពី​បណ្ដា​ប្រទេស​នានា ដែល​កាន់សាសនា​ព្រះពុទ្ធ​នៅ​លើ​ពិភពលោក ។ព្រឹត្ដិការណ៍​ដ៏​ធំ និង​មិន​ធ្លាប់​មាន​នេះ​ស្ថិត ក្រោម​ការ​រៀបចំ​របស់​គណៈកម្មការ​រៀបចំ លំ​អាន​អរិយធម៌ និង​ទស្សនីយភាពដែលមាន​សម្ដេចចៅហ្វា​វាំង គង់ សំ​អុល ឧ​ប នាយក​រដ្ឋមន្ដ្រី រដ្ឋមន្ដ្រីក្រសួង​ព្រះ​បរម​រាជ វាំង និង​ជា​ប្រធាន​គណៈកម្មាធិការ​ជាតិ​រៀប ចំ​បុណ្យ​ជាតិ​-​អន្ដរជាតិ ជា​ប្រធាន ។ លោក ទៀ បាញ់ ឧបនាយករដ្ឋមន្ដ្រី រដ្ឋមន្ដ្រីក្រសួង ការពារ​ជាតិ ជា​អនុប្រធាន លោក​ថោ​ង ខុន រដ្ឋមន្ដ្រី​ក្រសួងទេសចរណ៍ ជា​អនុប្រធាន​អចិ ន្ដ្រៃ​យ៍ លោក​ហ៊ឹ​ម ឆែម រដ្ឋមន្ដ្រីក្រសួង​វប្ប ធម៌ និង​វិចិត្រសិល្បៈ ជា​អនុប្រធាន លោក មិន ឃិ​ន រដ្ឋមន្ដ្រីក្រសួង​ធម្មការ និង​សាសនា ជា​អនុប្រធាន លោកនាយ​ឧត្ដមសេនីយ៍ នេ​ត សា​វឿ​ន អគ្គស្នងការ​នគរបាល​ជាតិ ជា​អនុប្រធាន ។នៅ​ក្នុង​រចនាសម្ព័ន្ធ​របស់​គណៈ​កម្ម ការ​ខាងលើ​នេះ មាន​លេខាធិការដ្ឋាន ដែល មាន​សមាជិក​ចំនួន​១៧​រូប ក្នុង​នោះ​មាន លោក​ជា គាន អនុប្រធាន និង​ជា​អគ្គ​លេខា ធិ​ការ​រង​ទី​១​នៃ​គណៈកម្មាធិការ​ជាតិ​រៀបចំបុណ្យ​ជាតិ​-​អន្ដរជាតិ ជា​ប្រធាន ។នៅ​មានការ​បែងចែក​ការងារ​ទៅ​តាម អនុ​គណៈកម្មការ​ចំនួន​៨​ទៀតគឺ
ទី​១-​អនុ គណៈកម្មការ​រៀបចំ​សិក្ខាសាលា​ការពារបេតិកភណ្ឌ​ភិ​ភព​វប្បធម៌ និង​អភិវឌ្ឍន៍​ទេសចរណ៍ មាន​សមាជិក​ចំនួន​១៨​រូប ក្នុង​នោះ មាន​លោក​សំ ព្រហ្ម​នា រដ្ឋលេខាធិការ​ក្រសួង ទេសចរណ៍ ជា​ប្រធាន ។ ទី​២-​អនុគណៈ កម្ម​ការ​ប្រតិបត្ដិ​ពី​ធី​លំ​អាន​អរិយធម៌ មាន សមាជិក​ចំនួន​២០​រូប ក្នុង​នោះ​លោក​រស់រ៉េ​ន រដ្ឋលេខាធិការ​ក្រសួងទេសចរណ៍ជាប្រធាន ។ ទី​៣-​អនុ​គណៈកម្មការ​ប្រតិបត្ដិ លំ​អាន​ព្រះពុទ្ធ​សាសនា មាន​សមាជិក​ចំនួន ២៤​រូប មាន​លោក​មិន ឃិ​ន រដ្ឋមន្ដ្រីក្រសួង ធម្មការ និង​សាសនា ជា​ប្រធាន សម្ដេចព្រះ មហាសុមេធាធិបតី ន​ន្ទ ង៉ែត សម្ដេចព្រះ សង្ឃនាយក​ជា​ប្រធានកិត្ដិយស ។ ទី​៤-​អនុ គណៈកម្មការ​លំ​អាន​ប្រតិបត្ដិ​ទស្សនីយភាព សិល្បៈ មាន​សមាជិក​ចំនួន​១៥​រូប ក្នុង​នោះ លោក​ហ៊ឹ​ម ឆែម រដ្ឋមន្ដ្រីក្រសួង​វប្បធម៌ និង វិចិត្រសិល្បៈ ជា​ប្រធាន ។ ទី​៥-​អនុគណៈ កម្ម​ការ​ឃោសនា​ផ្សព្វផ្សាយ និង​ពិព័រណ៍ ផលិតផល​កសិកម្ម និង​សិប្បកម្ម មាន​សមា ជិ​ក​ចំនួន​១៧​រូប មាន​លោក​សូ ម៉ា​រ៉ា រដ្ឋ​លេខា ធិ​ការ​ក្រសួងទេសចរណ៍ ជា​ប្រធាន ។ ទី​៦- អនុ​គណៈកម្មការ​សន្ដិសុខ សុវត្ថិភាព​សា​ធា រណៈ និង​សុខុមាលភាព មាន​សមាជិក​ចំនួន ១៥​រូប ដែល​មាន​លោកនាយ​ឧត្ដមសេនីយ៍ នេ​ត សា​វឿ​ន អគ្គស្នងការ​នគរបាល​ជាតិ ជា ប្រធាន ។ ទី​៧-​អនុ​គណៈកម្មការ​ពិធីការ និង បដិសណ្ឋារកិច្ច ក្នុង​ពិធីបុណ្យ មាន​សមាជិក ចំនួន​១៦​រូប មាន​លោក​ជា សុខុម អនុប្រធាន អចិន្ដ្រៃយ៍ និង​ជា​អគ្គលេខាធិការ​គណៈ​ក​ម្មា ធិ​ការ​ជាតិ​រៀបចំ​បុណ្យ​ជាតិ​-​អន្ដរជាតិ ជា ប្រធាន ។ ទី​៨-​អនុ​គណៈកម្មការ​ហិរញវត្ថុ មាន​សមាជិក​ចំនួន​១២​រូប មាន​លោក​ប៊ុ​ន សម រដ្ឋលេខាធិការ​ក្រសួង​សេដ្ឋកិច្ច និង ហិរញវត្ថុ ជា​ប្រធាន ។
គណៈកម្មការ​រៀបចំ​លំ​អាន​អរិយធម៌ និង​ទស្សនីយភាព​ខាងលើ​នេះ បាន​ធ្វើការ ប្រជុំ​ចំនួន​៣​លើក​រួច​មក​ហើយ ដើម្បី​ជជែក ពិភាក្សា​អំពី​ការ​រៀប​ចំំ ក៏​ដូច​ជា​បែងចែក​ការ ងារ​ទៅ​តាម​តួនាទី​របស់​អនុ​គណៈកម្មការ នីមួយ​ៗ ។ ជាក់ស្ដែង កាលពី​ថ្ងៃ​ទី​១១ កុម្ភៈ កន្លង​ទៅ​នេះ នៅ​ទីស្ដីការ​ក្រសួងទេសចរណ៍ មានការ​ប្រជុំ​ការងារ​នេះ ក្រោម​អធិបតីភាព សម្ដេចចៅហ្វា​វាំង គង់ សំ​អុល និង​មានការ ចូលរួម​ពី​សមាជិក​របស់​គណៈកម្មការ​យ៉ាង ច្រើន​កុះករ ។ អង្គប្រជុំ​បាន​ឯកភាព​អំពី​និមិត្ដ សញា​សំរាប់​ប្រើប្រាស់​ក្នុង​ពិធីបុណ្យ ដោយ កំណត់​យក​រូប​កងចក្រ​៨​កាំ តំណាង​អដ្ឋង្គិក មគ​ទាំង​៨​នៅ​ផ្នែក​កណ្ដាល​មាន​ផ្កាឈូក​រីក​៧ ទ្រ​ពី​ខាងក្រោម តំណាង​ពេល​ព្រះពុទ្ធ​ទ្រង់ ប្រសូត ។ ជាមួយ​នេះ បាន​ឯកភាព​អំពី​រូប ភាព​ស្ដង់​រោង​បុណ្យ​ទាំង​៨​ទិស ដោយ​កំណត់ យក​រូបភាព​ដែល​មាន​ជហ្វា​ដង​ក្ការ បែប រចនាប័ទ្ម​ខ្មែរ​ដូច​គ្នា​ទាំង​៨​ទិស ក្នុង​កំរិត​ខ្នាត អន្ដរជាតិ ។អង្គប្រជុំ​ដែល​បាន​ដំណើរការ​តាំងពី​ម៉ោង​២​រសៀល រហូត​ដល់​ម៉ោង​៧​យប់ មិន​ទាន់ បាន​សំរេច​ការងារ​ជា​គោលការណ៍​អស់​នៅ ឡើយ​ទេ ។ នៅ​មាន​បញ្ហា​ជា​ច្រើន​ទៀត​ដែល ត្រូវ​ដោះស្រាយ ដូច​ជា​បញ្ហា​អគ្គិសនី ការ​ធ្វើ ការ​ផ្សាយ​បន្ដ​ផ្ទាល់​តាម​ទូរទស្សន៍​ជាតិ នៅ មាន​ជួប​ការ​លំបាក និង​បញ្ហា​ផ្សេង​ៗ​ជា​ច្រើន ទៀត​ដែល​អង្គប្រជុំ​គ្រោង​បើក​ការ​ប្រជុំ​នៅ ថ្ងៃ​ទី​១៧ កុម្ភៈ ខាង​មុខ​នេះ​ទៀត ដើម្បី បញ្ចប់​បញ្ហា​ប្រឈម​នានា។(ដកស្រង់ពីកោះសន្តិភាព)

Thursday, February 18, 2010

តួ​នាទីវ​ប្បធម៌​របស់​វត្ត​និង​ព្រះសង្ឃ​ខ្មែរ​



វត្ត​ទាំងឡាយ ព្រះសង្ឃ​គ្រប់​អង្គ​មាន​តួនាទី និង​ភារកិច្ច​ជួយ​បន្ត​មរតក​វប្បធម៌​តាំងពី​សម័យ​បុរាណកាល​មក ។​
ព្រឹទ្ធាចារ្យ ឆេង ផុន ប្រធាន​មជ្ឈមណ្ឌល​វប្បធម៌ និង​វិបស្សនា​បានបញ្ជាក់​ថា : ប្រទេស​ជាតិ​ទោះបី​ស្ថិតនៅ​ក្នុង​កាលៈទេសៈ​ណា​ក៏​ដោយ​ក៏​វត្ត​នៅតែ​មាន​តួនាទី​ជា​មជ្ឈមណ្ឌល​វប្បធម៌​ដដែល ហើយ​មាន​ភារកិច្ច​បន្ត​ថែរក្សា​ផ្សព្វផ្សាយ និង​ធ្វើឲ្យ​រស់​រីកចម្រើនត​ទៅ​មុខ​ជានិច្ច​ឲ្យតែ​ព្រលឹង​ជាតិ​នៅ​មាន​កម្លាំង​អត្តសញ្ញាណ​ជាតិ​ច្បាស់លាស់ ។ លោក​ព្រឹទ្ធ​ចារ្យ បាន​លើក​យក​ឯកសារ​ចិន សិលាចារឹក​វ៉ូ​កា​ញ់ និង​សិលាចារឹក​តា​ព្រហ្ម (​ទន្លេ​បាទី​) មក​បញ្ជាក់​បន្ថែមថា : ព្រះពុទ្ធសាសនា (​ថេរវាទ​) បាន​ត្រូវ​ប្រជាជន​គេ​គោរព​រាប់អាន​តាំង​ពី​សតវត្សរ៍​ទី ៦ នៃ​គ្រិស្តសករាជ​មកម្ល៉េះ ដោយ​មាន​ពេល​ខ្លះ​វត្ត​មួយ​សម្រាប់​ប្រជាជន ៨០០ នាក់ និង​ពេលខ្លះទៀត ព្រះសង្ឃ​មួយ​អង្គ​សម្រាប់​ប្រជាជន ៦៦ នាក់ ។​

​គួរបញ្ជាក់​ថា នៅ​កម្ពុជា​ឆ្នាំ ១៩១៦ មាន​វត្ត ២.៥០៥, ឆ្នាំ ១៩៦៩ មាន​វត្ត ៣.៣៦៩ ដោយ​វត្ត​មួយ​សម្រាប់​ប្រជាជន ១.៧៨០ នាក់ និង​ព្រះសង្ឃ​មួយអង្គ​សម្រាប់​ប្រជាជន ៩២ នាក់ ។​

​លោក​ព្រឹទ្ធាចារ្យ ឆេង ផុន បាន​មានប្រសាសន៍ថា : វត្ត​ជា​ស្រែ​បុណ្យ វត្ត​ជា​ថ្នាល​ដ៏​ល្អ វត្ត​ជា​ផ្លូវកែង​សម្រាប់​មនុស្ស សត្វ​ជ្រើសរើស​ផ្លូវ​ជីវិត​របស់​ខ្លួន (​ផ្លូវ​បុណ្យ ផ្លូវបាប​ពូជ​កុសល ពូជ​អ​កុស​ល្អ​អាក្រក់​៘​) និវត្ត​ជា​មជ្ឈមណ្ឌល​ពិសោធន៍​សម្រាប់​មនុស្ស​សត្វ​ជ្រើសរើ​សរក​ភព ។​

​វត្ត​ជា​សាលារៀន​មូលដ្ឋាន​បំផុត និង​មាន​ប្រសិទ្ធភាព​ខ្ពស់​បំផុត​ក្នុងការ​កម្ចាត់​គ្រោះ​មិន​ចេះអក្សរ​និង​ គ្រោះ​អវិជ្ជា​ដែល​ជា​សត្រូវ​នៃ​ជីវិត​និង​ជា​ហេតុ​នៃ​ទុក្ខ​ទាំងឡាយ​របស់​ មនុស្ស ។​

​វត្ត​ជា​សាលារៀន​ឲ្យ​ចេះរ​ស់​មាន​វិជ្ជា​ជីវិត​និង​វិជ្ជាជីវៈ​ចេះ​អត់ធ្មត់​ស៊ូទ្រាំ ព្យាយាម​ខន្តី​ទ្រាំទ្រ​ការលំបាក​សព្វបែបយ៉ាង​ក្នុង​ជីវិត ។ ឈ្លាសវៃ​ប៉ិនប្រសប់ ស្គាល់​ប្រយោជន៍​ដឹង​សេចក្ដីសុខ​របស់​ខ្លួន និង​អ្នក​ដទៃ​ដោយ​មិន​សុទិដ្ឋិនិយម​ពេល​ជួប​ការសប្បាយ និង​មិន​ទុទ្ទិដ្ឋិនិយម​ពេល​ជួប​ការលំបាក ។ សាលា​វត្ត​អប់រំ​បាន​អ្នកស្នេហាជាតិ​ច្រើនណាស់​និង​អ្នក​ទទួល​ជ័យជំនះ​ក្នុង​ជីវិត​ច្រើន​ណាស់​ដែរ ។​

​វត្ត​ជាឃ្លាំង​អក្សរសាស្ត្រ​អក្សរសិល្ប៍​អ្នក​កវីនិពន្ធ​ជាច្រើន​បានប្រសូត​ចេញពី​វត្ត​ដូចជា :

១ - ព្រះ​នាង​ឥន្ទ្រ​ទេវី​នៅ​សម័យ​អង្គរ (​សតវត្សរ៍​ទី ១២)

២ - បណ្ឌិត​ជ័យ​ន​ន្ន (​សិលាចារឹក​នគរវត្ត​)

៣ - អ្នក​ប៉ាង (​ល្បើក​អង្គរវត្ត​)

៤ - ព្រះ​ឃ្លាំង​នង (​លោក​នេ​យ្យ​ជា​តក​)

៥ - ម៉ឺន​ភក្ដី​អក្ស​រតន់ (​រឿង​សព្វ​សិទ្ធិ​)

៦ - ព្រះ​អរិយ​គា​មនី​ហ៊ីង (​ព្រះ​បទុជ​ន​វង្ស​)

៧ - សន្ធរម៉ុក (​រឿង​ទេវទត្ត​)

៨ - ព្រះ​បទុម​ថេរ​សោម (​រឿង​ទុំ​ទាវ​)

៩ - សុ​ត​ន្ត​ប្រីជា​ឥ​ន្ទ (​គតិ​លោក និរាស​នគរវត្ត​)

១០ - អ្នក​ភិរម្យ​ភាសា​អ៊ូ​ហៅ​ង៉ុយ (​ច្បាប់​ល្បើក​ថ្មី​)

១១ - សម្ដេច​ព្រះសង្ឃរាជ​ជួន​ណាតជោត​ញ្ញាណ (​វចនានុក្រម​ខ្មែរ​)​៘​

​ដូច្នេះ​យើង​ឃើញថា វត្ត​អារាម​នេះ​ហើយ​ជា​កន្លែង​ថែរក្សា​ទ្រទ្រង់​វប្បធម៌​ខ្មែរ​ឲ្យបាន​គង​វង្ស​និង​រីក​ចម្រើន​រហូត​មក ។​

​វត្ត​ជា​ស្ពាន​ត​ភ្ជាប់​បច្ចុប្បន្ន​អតីត​និង​អនាគត​ត​ភ្ជាប់​ឋានកណ្ដាល​ឋាន​ក្រោម​និង​ឋាន​លើ​និង​ពេល​កើត​ពេល​បួស ពេល​រៀបការ ពេល​ឈឺ​និង​ពេល​ស្លាប់​ទៅ​វិញ​ប្រជាជន​សុទ្ធតែ​ត្រូវការ​វត្ត​និង​ព្រះសង្ឃ ព្រះ​ប្រជាជន​យល់ថា សុខទុក្ខ​ទាំងឡាយ​ពេលខ្លះ​យើង​មិន​អាច​ម្ចាស់ការ​បានឡើយ ត្រូវ​ពឹង​កម្លាំង​ខាង​កៅ​និង​កម្លាំង​ខាង​ក្នុង​បូក​បញ្ចូលោ​គ្នា​ទើប​ឈ្នះ​លើ​អសីលធម៌​ខាង​កៅ និង​អសីលធម៌​ខាងក្នុង ។​

​វត្ត​ជា​សារមន្ទីរ​សិល្បៈ ព្រះ​ក្បួនខ្នាត​ធំ​គំនូរ ចម្លាក់ ចម្រៀង សំណង់​ក្បូរក្បាច់​ទាំងឡាយ​ត្រូវបាន​ថែរក្សា​ក្នុង​វត្ត ហើយ​សំណង់​ទាំងឡាយ​ក្នុង​វត្ត​ការតុបតែង​រៀបចំ​លំអ​រចនា​ពណ៌​សម្បុរ​ទាំងឡាយ​នៅក្នុង​វត្ត​ច្រើន​តែ​រក្សា​បាន សំណាង​បាន​ឲ្យ​អ្វី​ដែល​ជា​ចរឹត​ជាតិ​ជា​ពណ៌​សម្បុរ​ជាតិ​.​និង​ជា​អត្តសញ្ញាណ​ជាតិ ។​

​វត្ត​ជា​មជ្ឈមណ្ឌល​កែប្រែ​និង​អប់រំ​មនុស្ស​គ្រប់​វ័យ​និង​ប្រជាជន​គ្រប់​ប្រភេទ ។ មនុស្ស​ប្រមឹក មនុស្ស​ពាល​រហូតដល់​ឧក្រិដ្ឋជន​នៅ​ក្នុង​ភូមិ​ចំណុះជើងវត្ត ត្រូវបាន​ទទួល​ការអប់រំ​និង​កែប្រែ​ឬ​ផ្លាស់ប្ដូរ​ដោយសារ​ចៅអធិការ​វត្ត គ្រូសូត្រ​ឆ្វេង​-​ស្ដាំ​ដែល​ធ្លាប់​មាន​ឥទ្ធិពល​ខ្លាំង​តាំងពី​ជីដូន​ជីតា​រហូត​ដល់​កូនចៅ ។ ព្រះសង្ឃ​ទាំងអស់​នោះ​តំណាង​ឲ្យ​ភាព​បរិសុទ្ធ តំណាង​គុណធម៌​និង​សីលធម៌​ព្រះពុទ្ធ តំណាង​ឲ្យ​សច្ចធម៌​ព្រមទាំង​តំណាង​ឲ្យ​យុត្តិធម៌​ក្នុង​លោក​នេះ ទើប​ធ្វើឲ្យ​ជន​មាន​កំហុសទាំង​នោះ​កែប្រែ​ខ្លួនឯង​ដោយ​ខ្លួនឯង ដោយ​មិន​ចាំបាច់​ប្រើ​អំពើហឹង្សា​និង​ការ​ចាប់បង្ខំ​ទាំងឡាយ​ជា​គំនាប​ឡើយ ។​

​វត្ត​ជា​មុខតំណ​វប្បធម៌​ពី​អតីត​បច្ចុប្បន្ន​និង​ទៅ​អនាគត និយមន័យ​ទីតាំង​មុខងារ ភារកិច្ច​នៃ​វប្បធម៌​សិល្បៈ​ត្រូវ​បាន​បន្ត​តាំងពី​សម័យអង្គរ​មក​ដល់​ សព្វថ្ងៃនេះ ហើយ​និង​បន្ត​ទៅ​អនាគត​ទៀត​។ ឧទាហរណ៍​ស្នាដៃ​សិល្បៈ​ក្រោយៗ​មក​សុទ្ធតែ​បាន​បញ្ជាក់​ពី​ជ័យ​ជំ​នៈ​ដោយ​ ហត្ថ​ពលកម្ម​និង​បញ្ញា​ពលកម្ម​របស់​មនុស្ស​លើ​អវិជ្ជា​លើ​ភាពអន្ធការ លើ​ធម្មជាតិ​ពិសេស​លើ​ចំណុចខ្សោយ​របស់​មនុស្ស​ដោយ​ខ្លួនឯង ។ ទីតាំង​នៃ​វប្បធម៌ វប្បធម៌​ជា​ការងារ​ដោយផ្ទាល់​រវាង​មនុស្ស​និង​ខ្លួនឯង​រវាង​មនុស្ស​និង​ មនុស្ស មនុស្ស​និង​ធម្មជាតិ​ពិសេស​គឺ​មនុស្ស​និង​វាសនា​អនាគត​របស់​មនុស្ស ។​

​វត្ត​ជា​ឡ​ជា​ត្បាល់​កិន : វត្ត​ស្ល​អត្តនោម័តិ​ឲ្យស្រប​នឹង​សត្យានុម័ត​វត្ត​ប្រែក្លាយ​គំនិត​មនុស្ស ទ្រឹស្ដី​របស់​មនុស្ស​ឲ្យក្លាយ​ទៅ​ជា​ការជាក់ស្ដែង​ទៅជា​ប្រាកដនិយម ជីវិរ​និយម បច្ចុប្បន្ន​និយម និង​វត្ត​ជួយ​បណ្ដុះបណ្ដាល​មនុស្ស ហើយ​នឹង​យក​បញ្ញា​ធ្វើ​ជា​ប្រទីប​ដើម្បី​ដើរ​ឆ្លង​អន្តរកាល​នៃ​ជីវិត ៕(ដកស្រង់ពី C.E.N News)rinsaro

ព្រះពុទ្ធសាសនា​ចាប់បដិសន្ធិ​​យ៉ាងដូចម្ដេច​ក្រោយ​របប​ខ្មែរក្រហម ?







នៅ​សម័យ​អន្តរ​កប្ប ចន្លោះ​ឆ្នាំ​១៩៧៥-៧៩ ប៉ុល ពត បាន​រំលាយ​ខឿន​ព្រះពុទ្ធសាសនា​ទាំង​វត្ត​អារាម​ទាំង​ព្រះសង្ឃ ទាំង​ឧបាសក ទាំង​ឧបាសិកា ទា​យក ទាំងយិ​កាចោ​ល​ទាំងអស់ ។ មិន​ត្រឹមតែ​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ ថែមទាំង​បាន​បំផ្លាញ​គម្ពី​រដិកា​ព្រះពុទ្ធ​សាសនា​មួយ​ចំនួ​ន​ធំ​ទៀត ។​
​នៅ​ថ្ងៃ​សៅរ៍ ៣ កើត ខែ​មិគសិរ ឆ្នាំ​មមែ ស​.​ព​.២៥២២ ត្រូវ​នឹង​ថ្ងៃទី​២ ខែ​ធ្នូ គ​.​ស​.១៩៧៨ ប្រជាជន​បាន​បង្កើត​រណសិរ្ស​មួយ ឈ្មោះ​រណសិរ្ស សាមគ្គី​សង្គ្រោះ​ជាតិ​កម្ពុជា ដែល​មាន​គោលការណ៍​១១.​ខ ក្នុង​គោលបំណង​វាយ​រំដោះ​ប្រជាជន​កម្ពុជា ឲ្យបាន​រួច​ផុត​ពី​របប​បន​ប្រល័យ​ពូជសាសន៍ ប៉ុល ពត ។ លុះដល់​ថ្ងៃ​អាទិត្យ ១០ កើត ខែ​បុស្ស ឆ្នាំ​មមែ ព​.​ស​.២៥២២ ត្រូវ​នឹង​ថ្ងៃទី​៧ ខែ​មេសា ឆ្នាំ​១៩៧៩ រំដោះប្រជាជន​អោយ​រួចផុត​ពី​របប​បន​ប្រល័យ​ពូជសាសន៍ ប៉ុល ពត បាន​ដូច​បំណង ។ នៅពេល​នោះ​ឯង​ហើយ​ប្រជាជន​កម្ពុជា អាច​មាន​ជំនឿ​លើ​ព្រះពុទ្ធសាសនា​ឡើងវិញ បានជា​បណ្ដើរៗ​ពីព្រោះ​រណសិរ្ស​សាមគ្គី​សង្គ្រោះ​ជាតិ​កម្ពុជា​មាន​យោបល់​ថា ព្រះពុទ្ធសាសនា និង​ចិត្ត​គំនិត​របស់​ប្រជាជន​កម្ពុជា មាន​ភាព​ផ្សារភ្ជាប់​គ្នា​យ៉ាង​ជិតស្និទ្ធ រាប់ពាន់​ឆ្នាំ​កន្លងមកហើយ អាចមាន​អ្នកណា​ម្នាក់​មក​បេះ​បំបែកចេញ​ពី​គ្នា​បាន​ដោយ​ងាយ​ឡើយ ។ សូម្បី​នៅក្នុង​សម័យ​ប៉ុល ពត ពួក ប៉ុល ពត បាន​បំបាក់ស្មារតី​ប្រជាជន​អោយ​លះបង់​ព្រះពុទ្ធសាសនា បើ​អ្នកណា​មិន​ព្រម​លះបង់​ចោល​ទេ នៅ​មាន​ការ​អាឡោះអាល័យ​ព្រះពុទ្ធសាសនា​ពួក ប៉ុល ពត នាំ​យក​អ្នក​នោះ​សំលាប់ចោល​ទាំង​ពូជ ។
​បើ​ទុក​ជា​មាន​ការគាបសង្កត់​សំលាប់​បែប​នេះ​ក៏ដោយ ក៏​ប្រជាជន​មួយចំនួនធំ នៅតែ​លួច​ថ្វាយបង្គំ​ព្រះ​សម្ពុទ្ធ​ក្នុងពេល​ស្ងាត់ ឬ​ក៏​នៅតែ​លើកដៃ​អធិដ្ឋាន​ចិត្ត​ចំពោះ​ព្រះ​សម្ពុទ្ធ​ដែរ ។ ចំណែក​ព្រះសង្ឃ​វិញ ព្រះសង្ឃ​មួយ​ចំនួន​ធំ​ពួក​ប៉ុល​ពត​បង្ខំ​ឲ្យ​សឹក លោក​ក៏​សឹក​តាម​បញ្ជា តែ​ចិត្ត​របស់​ព្រះអង្គ​វិញ នៅតែ​អាល័យ​ភេទ​ផ្នូស ពេលយប់​យក​ស្បង់ ចីព​រ មក​ដេក​អោប ។ នៅ​មាន​ព្រះ​ស​សង្ឃ​មួយ​ចំនួន​តូច​បំផុត​មិន​ព្រម​លះបង់​ភេទបព្វជិត ដោយ​ប្រើ​កល់ល្បិច​ពេល​មាន​ប្រជាជន​អ៊ូអរ យក​សំពត់​សរមក​ស្លៀកដណ្ដប់ តែ​នៅពេល​ស្ងាត់​វិញ​លោក​យក​ស្បង់ ចីព​រ មក​គ្រង ខំ​ភាវនា​ធម៌ មិន​ខ្លាច​សេចក្ដីស្លាប់​ឡើយ ។​
​ដោយ​គ្រាន់តែ​បានដឹងថា រដ្ឋអំណាច​បន្ធូរ​អោយ​ប្រជាជន​មាន​ជំនឿ លើ​ព្រះពុទ្ធសាសនា​បាន​ភ្លាម​ប្រជាជន​ដែល​ធ្លាប់​ជា​ពុទ្ធបរិស័ទ​ពី​ជំនាន់​មុន ងើប​ច្រូងច្រាង​នាំគ្នា​ធ្វើ​បុណ្យ ។ តែ​នៅពេល​នោះ​មិនទាន់​មាន​ព្រះសង្ឃ​នៅឡើយ នាំគ្នា​អញ្ជើញ​លោក​តាៗ​ដែល​ចេះ​ព្រះពុទ្ធសាសនា អោយធ្វើ​ជា​ព្រះសង្ឃ ហើយ​នាំគ្នា​វេរ​បច្ច័យ​៤ ឧ​ទិ្ទស​កុសល ជូន​វិញ្ញាណក្ខន្ធ​បុព្វបុរស​ដូចជា កាល​ព្រះពុទ្ធ​គង់​ធម្មា​ដូចនោះ​ដែរ ។​
​នៅពេល​នោះ​ឯង ព្រះសង្ឃ​អង្គ​ខ្លះ ដែល​ព្រះអង្គ​លប​ស្លៀក​ស្បង់ គ្រង​ចីពរ​អស់​រយៈពេល​ជាង​បី​ឆ្នាំ​កន្លងមកហើយ​នេះ ព្រះអង្គ​ប្រកាស​ខ្លួន​ថា នៅ​សម័យ ប៉ុល ពត ព្រះអង្គ​មិន​ដែល​ឃ្លាត​ចេញពី​ភេទ​បុព្វ​ជិត​ឡើយ ព្រះអង្គ​ស្លៀក​ស្បង់ គ្រង​ចីពរ ជា​ធម្មតា​វិញ ។ ក៏​មាន​ការ​យល់​ថា ការ​ស្លៀកខោ​ពាក់អាវ​ដោយ​ការបង្ខំ​ពី​សត្រូវ សីល​ផ្នូសរ​បស់​ព្រះអង្គ​មិនចាច់​ឡើយ​ពី ព្រោះ​ព្រះអង្គ​បាន​រក្សាសីល​ផ្នួស​របស់ខ្លួន​បាន​ដូច​ធម្មតា ។ ការយល់​ដូចនេះ លោក​យក​ស្បង់​ចីពរ​មក​ស្លៀកដណ្ដប់​ហើយ​ប្រកាស​ខ្លួន​ថា ខ្លួន​ជា​អ្នកបួស​ពិតប្រាកដ ។​
​ដោយ​មាន​ការ​បួស​គ្មាន​សណ្ដាប់ធ្នាប់​បែបនេះ ទើប​ទីស្ដីការ​គណៈកម្មាធិការ​មជ្ឈិម​រណសិរ្ស​សង្គ្រោះ​ជាតិ​កម្ពុជា​បាន​ចាត់ចែង​និមន្ដ​ព្រះសង្ឃ ពី​ប្រទេស​វៀតណាម​ចំនួន ៩ អង្គ មក​បំបួស​លោក​អាចារ្យ ដែល​ជា​អតីត​បព្វជិត ហើយ​ដែល​មិន​មាន​ប្រពន្ធ​កូន ធ្វើ​ជា​ពូជ​ព្រះសង្ឃ​ដើម្បី​បំបួស​កុលបុត្រ​បន្តទៅទៀត ។ តាម​ព្រះ​សព​សម្តេច​មង្គលទេពាចារ្យ អ៊ុម ស៊ុម បានឲ្យដឹងថា ព្រះសង្ឃ ៩ អង្គ​ដែល​រដ្ឋាភិបាល​វៀតណាម បាន​ចាត់តាំង​អោយ​មក​បំបួស​នោះ លោក អាចារ្យ តុង ធ្វើ​ជា​ព្រះ​ឧប្បជ្ឈា​យ៍ និមន្ត​មក​ដល់​ក្រុងភ្នំពេញ​ព្រះអង្គ​សុគត ។ សូមបញ្ជាក់​ថា ព្រះអង្គ​ព្រះនាម តុង នេះ ពី​មុន​ពេល​សម័យ​ប៉ុល ពត ឆ្នាំ​១៩៧៥ ព្រះអង្គ​គង់​នៅ​វត្ត​មហាមន្ត្រី ក្រុងភ្នំពេញ ។ ឯ​ព្រសសង្ឃ ១ អង្គ​ទៀត ព្រះនាម​ថាច់ មិញ ជា​ព្រះសង្ឃ​មហាយាន​ព្រះអង្គ​ជា​អ្នកសង្កេតការណ៍ មិនបាន​ចូលរួម​ជា​ការ​រក​សង្ឃ​ទេ ។​
ដូច្នេះ ព្រះសង្ឃ​ជា​ការ​ក​សង្ឃ រៀបចំ​ការ​បំបួស​នោះ​មាន​ចំនួន ៧ អង្គ ៖
១. ព្រះអង្គ យី​វ ងីម ជា​ព្រះ​ឧបជ្ឈា​យ៍​
២. ព្រះអង្គ ថាច់ ធៀង​តុង ជា​គ្រូសូត្រស្តាំ​
៣. ព្រះអង្គ ធី​វ វីត ជា​គ្រូសូត្រឆ្វេង​
ឯ​ព្រះអង្គ ៤ ព្រះ​អង្គ​ទៀត សម្ដេច​មិន​បាន​ស្គាល់ ។ ការរៀបចំ​បំបួស​ធ្វើ​ចំពោះ​អតីត​បព្វជិត ៧​រូប នៅ​ថ្ងៃ​ពុធ ១៣ រោច​ខែ​ភទ្របទ ឆ្នាំ​មមែ ព​.​ស​.២៥២៣ ត្រូវ​នឹង​ថ្ងៃទី ១៩ ខែ​កញ្ញា គ​.​ស​.១៩៧៩ ។​
ឯ​អតីត​បព្វ ៧ រូប​ដែល​ត្រូវ​បំបួស​នោះ ៖

១. ភិក្ខុ កើត វ៉ា​យ មកពី​ខេត្ត កំពង់ធំ ( សុគត ២៥ មករា ១៩៩១ )

២. ភិក្ខុ ប្រាក់ ឌិ​ត មកពី​ខេត្ត តាកែវ​

៣. ភិក្ខុ ឌិន សារុន មកពី​ខេត្ត កណ្ដាល​

៤. ភិក្ខុ អ៊ិត ស៊ុម មកពី​ខេត្ត តាកែវ ( សុគត ០១.០៩.១៩៩៨ )

៥. ភិក្ខុ ន​ន់ ង៉ែត មកពី​ខេត្ត តាកែវ​

៦. ភិក្ខុ កែ​ន វង្ស មកពី​ខេត្ត ព្រៃវែង​

៧. ភិក្ខុ ទេព វង្ស មកពី​ខេត្ត សៀមរាប ។​

​ ​ចាប់ពី​ពេល​បាន​បំបួស​ព្រះសង្ឃ​នេះ​រួចមក ព្រះ​ឧបជ្ឈាយ៍​ព្រះនាម​ឋិត​ស្រី​លោ ដែល​បាន​បំបួស​ភិក្ខុ​ទាំង ៧ អង្គ​នេះ បាន​សម្រេច​ប្រគល់​ភារកិច្ច​អោយ​ភិក្ខុ កើត វ៉ា​យ ធ្វើ​ជា​ព្រះ​ឧបជ្ឈា​យ៍ បំ​បួសភិក្ខុ សាមណេរ បន្តទៅ​ទៀត​ក្រោយ​មក​ភិក្ខុ កើត វ៉ា​យ ព្រះអង្គ​មាន​ព្រះជន្ម​ច្រើន មាន​វត្ត​អារាម​នៅ​ឆ្ងាយ​ពី​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ​មាន​ផ្លូវ​លំបាក​ខ្លាំង ហើយ​បើ​ព្រះ​អង្គ​និមន្ត​មក​ក្រុងភ្នំពេញ​ចេះ​តែ​មាន​ព្រះ​អា​ពាធ ។​
​ដោយមាន​មូលហេតុ​នេះហើយ ទើប​ភិក្ខុ កើត វ៉ា​យ និមន្ត​មក​បំបួស​បាន​ត្រឹមតែ​មួយ​លើក​ប៉ុន​នោះ ព្រះអង្គ​បាន​ប្រគល់​នាទី​ព្រះ​ឧបជ្ឈាយ៍​អោយ​ភិក្ខុ ទេព វង្ស បំ​បួសភិក្ខុ សាមណេរ បន្ត​ពី​ព្រះអង្គ​ទៅ​ទៀត ។ បន្ទាប់​ពី​ការ​បំបួស​បាន​ព្រះសង្ឃ ៧ អង្គ​រួច​មក​គណៈកម្មាធិកា​រម​ជ្ឈិ​មរណស្សិ និង​ក្រុមប្រឹក្សា​ប្រជាជន​បដិវត្តន៍​កម្ពុជា មាន​ចំណាប់អារម្មណ៍​លើ ៖
​-​ព្រះពុទ្ធ​សាសនា​បាន​កើត​ហើយ តែ​ការរៀបចំ​ព្រះពុទ្ធសាសនា នៅ​មិនទាន់​មាន​ស​បៀ​បរៀប​រយ​ល្អ​នៅឡើយ ។ ដូចនេះ គួរតែ​រៀបចំ​ព្រះសង្ឃ​អោយ​មាន​ឯកភាព គឺ​គ្មាន​គណៈ​និកាយ​ឡើយ ។​
​-​គួរ​រៀបចំ​ពុទ្ធសាសនា អោយ​មាន​ព្រះសង្ឃ​មជ្ឈិម និង​ក្រសួង​ធម្មការ​សម្រាប់​ជួយ​សំរួល​កិច្ចការ​ព្រះពុទ្ធសាសនា ។​
​-​អ្នក​មាន​សទ្ធា​ចូល​បួស​ក្នុង​ព្រះពុទ្ធសាសនា កាន់តែ​មាន​ច្រើន​ឡើង ។ ឯ​ព្រះសង្ឃ​មជ្ឈិម​អាច​ចេញ​ទៅ​បំបួស​តាម​ខេត្ត​នានា​មិន​ទាន់​ពេល តាម​សំនូមពរ​របស់​ពុទ្ធបរិស័ទ​បាន​ឡើយ ។​
​ដូចនេះ គណៈកម្មការ​មជ្ឈិមរ​ណ​សិរ្ស និង​ក្រុម​ព្រឹក្សា​ប្រជាជន​បដិវត្ត​ន៏​កម្ពុជា បាន​ឯកភាព​ជាមួយ​ព្រះសង្ឃ​មជ្ឈិម​រណសិរ្ស​បង្កើតអោយមាន​ព្រះ​ឧបជ្ឈា​យ៍ និង​ការ​ក​សង្ឃ​នៅ​គ្រប់​ខេត្ត ក្នុងប្រទេស​កម្ពុជា​ទាំងមូល ។​
​ឯការ​បំបួស​នោះ​ទៀតសោត ត្រូវ​គោរព​តាម​សារាចរ​ស្ដីពី​របៀប​បំបួស​កុលបុត្រ ក្នុង​ព្រះពុទ្ធសាសនា​លេខ ២៤-៨១​ស​.​រ ចុះ​ថ្ងៃ​ទី ៥ ខែ មិថុនា គ​.​ស ១៩៨១/​ព​.​ស​.២៥២៤ ។​
សារាចរ​បាន​រៀបរាប់ថា ព្រះពុទ្ធ​សាសនា​បាន​ដុះ​ជាប់​ជា​និស្ស័យ​ចិត្ត​គំនិត​របស់​ប្រជាជន​កម្ពុជា​ជាច្រើន​ពាន់​ឆ្នាំ​មកហើយ ថែមទាំង​បាន​ផ្សារ​ភ្ជាប់​នឹង​ទំ​លាម​ទំលាប់​ខ្មែរ​ទៀតផង ព្រោះហេតុនោះ​ទើប​ប្រជាជន​កម្ពុជា ៩៩ ភាគរយ គោរព​រាប់អាន ។​
​ក្រោយ​ថ្ងៃ​១៧ មេសា ១៩៧៥ មកទល់​នឹង​ថ្ងៃ ៧ មករា ១៩៧៩ រយះ​កាល​ជិត ៤ ឆ្នាំ ព្រះពុទ្ធសាសនា​ត្រូវ​ធ្លាក់​ដល់​សូន្យ ដោយ​ពួក​ទមិឡ​ឥត សាសនា ជា​បន​ប្រល័យពូជសាសន៍ ប៉ុល ពត​, អៀង សារី​, ខៀវ សំផន វា​រលាយ​សូន្យសុង ។ ក្រោយ​ថ្ងៃ​៧ មករា ១៩៧៩ ជា​ថ្ងៃ​ជ័យជំនះ​របស់​រណសិរ្ស សាមគ្គី​សង្គ្រោះ​ជាតិ​កម្ពុជា ដែល​បាន​ដេញ​កំចាត់​ពួក​ទមិឡ​ទាំងនោះ បាន​សំរេច​ជោគជ័យ​ជា​ស្ថាពរ​ហើយ អង្គការ​នេះ​ក៏​បាន​បើក​សិទ្ធ និង​សេរីភាព​យ៉ាង​បរិបូរណ៌​ឡើងវិញ អោយ​ប្រជាជន​គ្រប់​ឋានៈ មាន​សិទ្ធ​សេរីភាព​ខាង​ជំនឿ​សាសនា​ជាដើម ។ ប្រជាជន​កម្ពុជា ដែល​ធ្លាប់តែ​មាន​សណ្ដាន​ចិត្ត​គោរព​ប្រតិបត្តិ ព្រះពុទ្ធសាសនា​ទាំង​បុព្វ​ជិត ដែល​ត្រូវ​រងគ្រោះ​ដោយ​បន​ក្បត់ ប៉ុល ពត ផ្សឹក​ក៏ដូចជា​អ្នក​ធ្លាប់​ជឿ គោរព​សាសនាព្រះពុទ្ធ​សាសនា​ទាំងអស់​ដែរ មាន​សទ្ធា​ជ្រះថ្លា​ចូល​កាន់​ភេទ​បព្វ​វិជ្ជា​ឡើងវិញ​ជា​ច្រើន ។ ការ​បួស​នេះ ចាប់ផ្ដើម​ក្រោយពី​ថ្ងៃ​៧ មករា ១៩៧៩ ដោយ​សំអាង​លើ​រដ្ឋ​ប្រគល់​សិទ្ធ សេរីភាព ខាង​ជំនឿ​សាសនា ត្រូវ​នឹង​បំណងប្រាថ្នា​របស់​ខ្លួន​ហើយ ក៏​ចេះតែ​បួស​បាន​តាម​ទំនើងចិត្ត​យល់​ឃើញ​របស់​ខ្លួន​ទៅ រហូតដល់​មាន​អ្នកខ្លះ​គ្រាន់តែ​យក​ព្រះ​ពុទ្ធរូប​ជា​សាក្សី ក៏​ស្លៀកពាក់​ត្រៃចីវរ​សន្មត​ខ្លួន​ថា ជា​បព្វជិត​ក៏មាន​ដោយ​រដ្ឋ​អំណាច​មិន​ទាន់​គិតគូរ​ដល់​ផង ។ លុះ​ក្រោយ​ពី​នោះ​បន្តិច​មក ដោយ​ការ​បួស​នេះ​ច្របូកច្របល់​ពុំ​មាន​លក្ខណៈ​ត្រឹមត្រូវ រដ្ឋ​ក៏​បាន​ចាត់ចែង​និមន្ត​ឧបជ្ឈា​យ៍ និង​ការ​ក​សង្ឃ​មួយចំនួន ពី​ប្រទេស​វៀតណាម មក​បំបួស​អតីត​បព្វជិត ៧ រូប នៅ​វត្ត​ឧណ្ណា​លោម ក្រុងភ្នំពេញ ដើម្បី​ជា​ការបណ្ដុះ​ពូជ​ព្រះសង្ឃ​ជា​លើកដំបូង​នៅ​ថ្ងៃ​ទី ១៩.៩.១៩៧៩ ។​

​ ​បន្ទាប់ពីនោះ​មក រដ្ឋ​ក៏​បាន​ចាប់អារម្មណ៍​ក្នុង​ការរៀបចំ​សាសនា អោយ​បាន​ឯកភាព​ត្រឹមត្រូវ​សមស្រប​ល្អ ។ ផ្ដើម​រៀបចំ​អោយ​មាន​ព្រះសង្ឃ​មជ្ឈិម និង​មាន​ក្រសួង​ធម្មកា​រណ្ដោះ​អាសន្ន ធ្វើ​សារាចរ លេខ​០១ ចុះ​ថ្ងៃ​ទី ០១.១១.៧៩ សំរាប់​អោយ​អ្នក​មាន​សទ្ធា​ចូលរួម​អនុវត្តតាម ដើម្បី​ឲ្យមាន​របៀបរៀប​រយ​ឯកភាព​តែ​មួយ​បែប សមស្រប​ជា​ព្រះសង្ឃ សាមគ្គីភាព​តែមួយគត់​គ្មាន​គណៈ​និកាយ​ឡើយ ។​ ​

​ ​ចាប់​តាំងពី​នោះ​មក ការ​បួស​ក៏​ត្រូវ​អនុវត្ត​តាម​សារាចរ​ខាងលើ​រហូត​មក​បាន​លទ្ធផល​ល្អប្រសើរ ។ ឥឡូវនេះ ដោយ​ការ​បួស​កាន់តែ​ច្រើនឡើងៗ​នៅ​គ្រប់​ខេត្ត​ព្រះសង្ឃ​មជ្ឈិម​ពុំ​អាច​ចេញទៅ​បំបួស​បាន តាម​សំនូមពរ​របស់​ប្រជាជន ។ គណៈកម្មការ​មជ្ឈិមរ​ណស​រ្ស និង​ក្រុមប្រឹក្សា​ប្រជាជន​បដិវត្ត​កម្ពុជា ឯកភាព​គ្នា​ជាមួយនឹង​ព្រះសង្ឃ​មជ្ឈិម​បង្កើតអោយមាន​ឧបជ្ឈាយ៍ និង​ការ​ក​សង្ឃ​គ្រប់​ខេត្ត ដើម្បី​តំរូវ​តាម​បំណង​របស់​ប្រជាជន ។ ឯកា​របួស​បន្តទៅទៀត តាម​ខេត្ត​ត្រូវអនុវត្ត​តាម​គោលការណ៍​តទៅ​នេះ ។ ការអនុវត្ត​នេះ​ត្រូវបាន​ចែក​ជា​ពីរ​ផ្នែក​គឺ ផ្នែក​ទី​១ អំពី​ឧបជ្ឈាយ៍ និង​ការ​ក​សង្ឃ ផ្នែក​ទី​២ អំពី​កុលបុត្រ​អ្នក​បួស ។​

​ ​ផ្នែក​ទី ១ អំពី​ឧបជ្ឈាយ៍ និង​ការ​ក​សង្ឃ​

​ ​ឧបជ្ឈាយ៍​ជា​អ្នកទទួលខុសត្រូវ​ផ្ទាល់ចំពោះ​ការ​បំបួស​កុលបុត្រ ។ ដូចនេះ ឧបជ្ឈាយ៍​ត្រូវ​ប្រកប​ដោយ​លក្ខណៈ​ដូចខាងក្រោម​នេះ :

១. ភិក្ខុ​ដែល​ត្រូវធ្វើ​ជា​ឧបជ្ឈាយ៍ ត្រូវមាន​សមត្ថភាព​ទូទៅ កំរិតវប្បធម៌​ខាង​ផ្លូវ​សាសនា​, ផ្លូវ​លោក បើ​មិន​ច្រើន​ក៏​បង្គួរ ។​

២. ឧបជ្ឈា​យ៍ ត្រូវ​ជា​អ្នក​ឆ្លៀវឆ្លាស​ប្រតិពល ក្នុង​ពិធី​សង្ឃកម្ម​ផ្សេងៗ ចេះ​ពិន័យ​បព្វជ្ជា​ខន្ធ​កៈយល់​ច្បាប់​នូវ​អក្ខរប្បភេទ​ចេះដឹង​នូវ​ធម៌​សំរាប់​ឧបជ្ឈាយ៍ និង​សិទិ្ធ​វិ​ហា​រិក ចេះ​នាយកធម៌​ហើយ​ប្រតិបត្តិ​ដោយ​ត្រឹមត្រូវ​ចេះ​ចាំ​អនុ​សាសនៈ ៨ យ៉ាង ប្រៀនប្រដៅ​នូវ​ក​ភិក្ខុ​ច្បាស់លាស់ "ផ្ដាំ​នាគ" ។​

៣. មាន​វត្តប្រតិបត្តិ​ខាង​ផ្លូវ​សាសនា ក៏​ដូចជា​ផ្លូវ​លោក និង​មាន​គោលជំហរ​ល្អ ស្មោះត្រង់​ចំពោះ​សា​-​សនា ក៏ដូចជា​ចំពោះ​បដ្តិវត្តន៍ ។​

៤. មាន​សីលធម៌​ស្អាតស្អំ គួរ​ជាទី​គោរព​របស់​សិទ្ធ​វិ​ហារិក និង​បរិស័ទ​ទូទៅ ។​

៥. មាន​ភារកិច្ច​ពិនិត្យ​អោយបាន​ល្អិតល្អន់ ក្នុង​ការជ្រើសរើស​បេក្ខសមណៈ ដែល​មាន​ប្រវត្តិរូប​ស្អាតស្អំ និង​ស្រប​ច្បាប់ ។​

៦. ការជ្រើសរើស​នោះ ត្រូវ​ជៀសវៀង​បក្សពួកនិយម អត្តនោមាតិ​និយម ។​

៧. ករណី​កិច្ច​បំបួស ត្រូវ​អនុវត្ត​យ៉ាង​ម៉ឺងម៉ាត់ តាម​វិន័យ​បព្វជ្ជា​ខន្ធ​ក​វិធី បំបួស​កុលបុត្រ​ដែល​ដ​ក​ស្រង់​ចេញពី​វិន័យ​បិដ​ក ។​

៨. ការ​ក​សង្ឃ​ជា​កម្មវាចាចារ្យ ត្រូវការ​អនុវត្តតាម​បព្វជ្ជា​ខ​ន្ខ​កៈ​ដែល​ស្រង់​ចេញពី​វិន័យ​បិដ​ក ត្រូវ​តែ​អោយ​ត្រៃ​សរណគមន៍ និង​សូធ្យ​ញត្តិចតុត្ថកម្ម​វាចា​ច្បាស់ ត្រូវ​ឆ្លៀវឆ្លាស​ប្រតិពល​អង់អាច ក្នុង​ការពិនិត្យ​សំលឹង​រំពៃ​ក្នុង​សង្ឃ​កម្មនេះ ដោយ​ច្បាស់លាស់ ។​

៩. ឧបជ្ឈា​យ៍ ការ​ក​សង្ឃ​សំរាប់​ខេត្ត​ណា បំបួស​បាន​តែ​ក្នុង​ខេត្ត​នោះ​ពុំ​អាច​ឆ្លង​ទៅ​បំបួស​ខេត្ត​ដទៃ ឬ​ក៏​ពុំ​អាច​ណែរ​នាំ​អ្នក​ចង់​បួស​ពី​ខេត្ត​ដទៃ​មក​បំបួស​ខេត្ត​របស់​ខ្លួន​បានឡើយ ។​

១០. កាល​បើ​បំបួស​រួចហើយ ព្រះ​ឧបជ្ឈាយ៍​ត្រូវតែ​ចេញ​លិខិត​សំគាល់​ភេទ ដោយ​មាន​រដ្ឋអំណាច​មូលដ្ឋាន​បាន​ឯកភាព​ជាមួយផ​ង ដើម្បី​អោយ​វន​ក​ភិក្ខុ​ដែល​បាន​បួស​ហើយ​កាន់​សំគាល់​តទៅ ។​

១១. ការ​លបលាក់​បំបួស ដោយ​អត្ត​នោ​មតិ ត្រូវ​ហាមឃាត់ ។​

​ ​ផ្នែក​ទី ២ អំពី​កុលបុត្រ​អ្នក​បួស

​ ​កុលបុត្រ​អ្នកបួស គឺជា​បុគ្គល​ដែល​មាន​ជំនឿ​មោះមុត ក្នុង​ធម្ម​វិន័យ​ព្រះទ្ធ​សាសនា ប្ដេជ្ញា​ខ្លួន​ប្រតិបត្តិ​តាម​គោល​មាគ៌ា របស់​ព្រះពុទ្ធ​ជា​ម្ចាស់ ។ ដូចនេះ​កុលបុត្រ​នេះ​ត្រូវតែ​ប្រកប​ដោយ​លក្ខណៈ​ដូចខាងក្រោម :

១. អនុវត្ត តាម​ពុទ្ធសាសនា​តែមួយគត់ គឺជា​ពុទ្ធសាសនា​ខ្មែរ ដែល​ផ្សារភ្ជាប់​នឹង​ទំនៀម​ទំលាប់​ប្រពៃណី​ជាតិខ្មែរ​តាំង​ពី​យូរអង្វែង​មកហើយ ។​

២. ការ​បួស​ក្នុង​សម័យនេះ ត្រូវ​អនុ​រត្ត​តាម​ធម៌​វិន័យ​ពុទ្ធ​បញ្ញាត្តិ និង​ពុទ្ធានុញ្ញាត​ដែល​មាន​ព្រះ​ត្រ័យបិដក​ជា​គោល ដូច​ដែល​រណសិរ្ស​សាមគ្គី​សង្គ្រោះ​ជាតិ​កម្ពុជា និង​ក្រុមប្រឹក្សា​ប្រជាជន​បដិវត្ត​ន៏​កម្ពុជា​បាន​បណ្តុះ​ពូជ​ព្រះសង្ឃ​អោយមាន​ឡើង​វិញ គឺ​ថ្ងៃ​ទី ១៩.៩.១៩៧៩ ។​

៣. ជាបឋម​នេះ គឺ​លើក​ទី ១ នៃ​ការ​បួស​ឡើងវិញ ។ ត្រូវ​ជ្រើសរើស​យក​តែ​អតីត​បព្វជិត ដែល​ត្រូវ​រងគ្រោះ​ដោយ​ពួក​ទមិឡ​ឥត​សាសនា ក្បត់ជាតិ​ប្រល័យពូជសាសន៍ ប៉ុល ពត បាន​ផ្សឹក​ហើយ​មិន​មាន​គ្រួសារ​ប្រពន្ធ​កូន ហើយ​មិន​ដែល​បាន​បង្ក​លក្ខណៈ​អន្តរាយ​ដល់​បដិវត្តន៍​ម្ដង​ណា​ផង ។​

៤. ការ​បួស​នេះ ត្រូវ​ផ្អែកលើ​ប្រវត្តិរូប​ស្មោះត្រង់​មិន​វៀចវេរ ដែល​ប្រជាជន​គោរព​រាប់អាន និង​មាន​សេចក្តីបញ្ជាក់​ទទួលស្គាល់​ពីរ​រដ្ឋអំណាច​មូលដ្ឋាន ហើយ​អគ្គលេខាធិការ​នៃ​គណៈកម្មាធិការ​មជ្ឈិមរ​ណ​សិរ្ស​បាន​ពិនិត្យ​សំរេច ។​

៥. កុលបុត្រ​អ្នកបួស ត្រូវ​បួស​នៅក្នុង​ខេត្ត​ដែល​ចេញ​ប្រវត្តិ​រូប គឺ ប្រវត្តិ​រូប ធ្វើ​នៅ​មូលដ្ឋាន​ណា ត្រូវ​បួស​នៅ​មួលដ្ឋាន​នោះ ។ ដាច់ខាត​កុលបុត្រ​អ្នក​បួស មិន​បាន​អនុញ្ញាត​អោយ​ទៅ​បួស​នៅ​ខេត្ត​ដទៃ ក្រៅ​ពី​មូលដ្ឋាន​ចេញ​ប្រវត្តិរូប​អោយ​ឡើយ ។​
​ការ​បួស និង​ការ​បំបួស​ទាំងឡាយ ត្រូវតែ​បាន​អនុវត្ត​តាម​លក្ខណ៍ការណ៍​ខាងលើ​នេះ​ដោយ​ដាច់ខាត ។ បើ​ឧបជ្ឈាយ៍ ការ​សង្ឃ និង​អ្នកបួស​ទាំងឡាយណា​ប្រព្រឹត្ត​ផ្ទុយ​ពីនេះ គណៈសង្ឃ​មជ្ឈិម និង​រដ្ឋអំណាច​បដិវត្ត​ន៍​មិន​ទទួល​គាល់​ដាច់ខាត ហើយ​ក៏​ត្រូវតែ​មាន​វិធានការណ៍​ចាំបាច់​កែ​លំអ​ឡើងវិញ ។​
​សារាចរ​ខាងលើនេះ មាន​ចុះហត្ថលេខា និង​ត្រា​ដោយ លោក ហេង សំរិន ក្នុងឋានៈ​ជា​ប្រធាន​គណៈ​គ​ម្មា​ធិ​ការ​មជ្ឈិម​រណសិរ្ស និង​ជា​ប្រធាន​ក្រុមប្រឹក្សា​ប្រជាជន​បដិវត្តន៍ ៕(ដកស្រង់ពីC.E.N.News)rinsaro

Tuesday, February 16, 2010

បរា ភវ​សូត្រ(១២​ ប្រការ​ប្រមុខ​នៃ​ក្តីវិនាស)


នៅក្នុង​គម្ពីរ​សុត្តន្តបិដក​, ខុ​ទ្ទកនិកាយ​, សត្ត​និបាត​, តតិយ​ភាគទី​៥៤, ទំព័រ​ទី​៣៦ (​បរា ភវ​សូត្រ​) មាន​ដំណាល​ថា បន្ទាប់ពី​បាន​ស្តាប់​នូវ​ការបកស្រាយ​របស់​ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ​អំពី​ហេតុ​ដែល ​នាំមក​នូវ​ក្តី​ចំរើន ឬ មង្គល (​មង្គល​សូត្រ ៣៨​ប្រការ​) ​រួចហើយ ពួក​មនុស្ស និង ទេវតា​ទាំងឡាយ​ដែល​ធ្លាប់តែ​មាន​ការខ្វែងគំនិត​គ្នា​នោះ ក៏​បាន​ស្រុះស្រួល​ស្រស់ស្រាយ​នឹង​គ្នា​ឡើង​ដោយ​ពុំ​មានក្តី​ម​ន្ទឹ​លឡើយ ។ មិនយូរប៉ុន្មាន ពួក​គេ​មានគំនិត​មួយ​កើតឡើង​ថា ធម្មតា​ក្នុង​លោក​នេះ​រមែង​មាន​សភាវៈ​ជា​គូ​នឹង​គ្នា គឺថា​៖ មាន គូ​នឹង ក្រ​, សុខ គូ​នឹង ទុក្ខ ជាដើម​, ហេតុនេះ ហេតុ​នៃ​ក្តី​ចំរើន​ត្រូវតែ​ជា​គូ​នឹង​ហេតុ​នៃ​ក្តីវិនាស ។ ព្រះ​សមណ​គោត្ត​ម​បានដឹង​នូវ​ហេតុ​នៃ​ក្តី​ចំរើន ដូច​ដែល​ព្រះអង្គ​បាន​សំដែង​ប្រាប់​យើង​រួចហើយ ហើយ​ជា​ធម៌​ដ៏​ពិរោះ​ដែល​ពួក​យើង​ពុំ​ធ្លាប់​បាន​ឮ ហេតុ​នេះ​ព្រះអង្គ​ពិតជា​ដឹង​អំពី​ហេតុ នៃ ក្តីវិនាស ។ ហេតុនេះ​ទើប​ពួកគេ​បាន​មូលគំនិត​គ្នា​ទៅ​ទូល​សួរ​ព្រះពុទ្ធ​ថា​៖ “​ប​ពិត​ ព្រះ​សមណ​គោត្ត​ម​បរម​សាស្តា​ដ៏​ចំរើន សូម​ព្រះអង្គ​មេត្តា​ប្រាប់​ពួកយើងខ្ញុំ​អោយបាន​ដឹង​នូវ​ហេតុ ដែល​នាំ​អោយ​មនុស្ស​សត្វ​ក្នុង​លោកសន្និវាស​នេះ​នឹង​ជួប​នូវ ក្តីវិនាស​សាបសូន្យ​ចាកគុណដោយ​ប្រការ​យ៉ាងណា​?” ។​

​ ​ព្រះពុទ្ធ​បាន​សំដែង​ថា​ហេតុ​នៃ​ក្តី​វិនាសមាន​ដូចតទៅៈ​
​ ​១- ​បុគ្គល​អ្នក​ទ្រូ​ស្តធម៌​, ស្អប់​ធម៌
​ ​ធម៌ សំដៅ​ដល់​ការបង្រៀន ឬ គោលការណ៍​ទាំងឡាយ​ណា​ដែល​ត្រឹមត្រូវ​ទៅតាម​សភាវៈ​ពិត ពុំមែន​ជា​ការ​ក្លែងបន្លំ​,​ ល្បួង​លួងលោម​, ​បញ្ឆោត​បញ្ចុះបញ្ចូល ។ ធម៌​ក៏បាន​ដល់​ការបង្រៀន​ទាំ​ឡាយ​របស់​ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ​ផងដែរ ព្រោះ​ព្រះពុទ្ធ​បង្រៀន​តែ​អ្វី​ដែល​ពិត (​ចូរ​ប្រយ័ត្ន​ច្រឡំ​គ្នា​រវាង​ការបង្រៀន​របស់​ព្រះពុទ្ធ និង ទស្សនៈ​មួយ​ចំនួនដែល ពុទ្ធសាសនិក​បាន​តាក់​តែង​ឡើង​ដូច​ជា​ធម៌​ដែល​យើង​ធ្លាប់​ឮ​ព្រះសង្ឃ និង ពុទ្ធបរិស័ទ​សូត្រ​នៅ​ពេល​បុណ្យទាន​ជាដើម ។ ធម៌​របស់​ព្រះពុទ្ធ មិនមែន​មានន័យថា ធម៌​សម្រាប់​សូត្រ​ឡើយ ។ ប៉ុន្តែ​ក៏​មាន​ធម៌​ដែល​ជា​ការបង្រៀន​របស់​ព្រះពុទ្ធ ត្រូវបាន​គេ​សូ​ត្រដែរ​, ដូច​ជា​ធម៌​ពហុ​ទេ​វា គឺ​មង្គលសូត្រ និង ធម្មចក្កប្បវត្តនសូត្រ ជាដើម​)​ ។ ន័យ​ម្យ៉ាងទៀត​ថា ធម៌ = សភាវៈ​ពិត ។ ហេតុនេះ​បុគ្គល​អ្នក​ទ្រូ​ស្តធម៌ ស្អប់​ធម៌ គឺ​បុគ្គល​ទ្រូ​ស្ត និង ស្អប់​នូវ​មុខវិជ្ជា​ពិត មុខវិជ្ជា​មិន​កុហក ហើយ​ចូលចិត្ត​តែ​ការបង្រៀន​ឬ​ទ្រឹស្តី​ទាំងឡាយណា​ដែល​ជា​ការ​កុហក​, ​លួងលោម​, ​បញ្ឆោត បំភ័ន្ត​បន្លំ ។

​ ​ប្រការនេះ នឹង​នាំមក​នូវ​ក្តីវិនាស​ជាច្រើន ក្នុងនោះ​វិនាស​ដំបូង​បំផុត​ដែល​ខ្លួនគេ​មិន​ដឹង​គឺ​វិនាស​បញ្ញា គឺ​គេ​មិនដឹង​ការពិត ដោយហេតុតែ​គេ​ស្អប់​ការពិត មិន​ព្យាយាម​ស្វះស្វែង ខ្នះខ្នែង​ឈ្វេងយល់ សង្កេត​ពិនិត្យ គិតពិចារណា សិក្សា អោយបាន​ដឹង​ការពិត ដោយហេតុតែ​គេ​មិន​ចូល​ចិត្ត​អ្វី​ដែល​ពិត ចូលចិត្ត និង លុះតែ​ក្នុងការ​បំភ័ន្ត​គំនិត​ប្រាជ្ញា ។ ហេតុនេះ ចាប់ពី​ពេល​នោះ​ទៅ គេ​បាន​ចេះ និង បានដឹង និង សិក្សា​តែ​ក្នុង​រឿង​មិន​ត្រឹម មិនត្រូវ ហើយ​ការប្រព្រឹត្តិ​របស់​គេ ទាំង​ពាក្យសំដី ទាំង​ទង្វើ​ក៏​សុទ្ធតែ​ប្រព្រឹត្ត​ក្នុង​និយាម​ខុសពី​ការពិត​ទាំង​អស់ ហើយ​លទ្ធផល​ក៏​ស្របតាម​អ្វី​ដែល​គេ​ធ្វើ​នោះឯង ។ ដូច្នេះ ការ​ទ្រូ​ស្តធម៌ និង ស្អប់​ធម៌ ជា​ប្រមុខ​នៃ​ក្តីវិនាស​ទី​១ ។​

​ ​២- ​បុគ្គល​ស្រលាញ់​ពេញចិត្ត និង សេពគប់​នឹង​ជន​ជា​អ​សប្បុរស មាន​កិរិយា​មិន​សេពគប់ នឹង ជន​ជា​សប្បុរស
​ ​ជន​ជា​អសប្បុរស​មានន័យ​ស្មើនឹង​បុគ្គល​ពាល​ដែរ​ហើយ​មាន​គ្រឿង​សំគាល់​គឺ​
​ ​ ក​. បុគ្គល​លង់​ខ្លៅ គ្មាន​គំនិត​ប្រាជ្ញា ហើយ​មិន​គិត​កសាង​សមត្ថភាព និង គំនិត​ប្រាជ្ញា ជា​បុគ្គល​រីករាយ​ក្នុង​ភាព​លង់​ខ្លៅ មិន​ស្តាប់​ដំបូន្មាន​លោក​អ្នកប្រាជ្ញ ឬ​ចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យ ចាត់ទុក​ជា​បុគ្គល​ពាល​ជំពូក​មួយ ដោយហេតុ​ធ្វើខ្លួន​អោយ​ជា​បុគ្គល​មិនមាន​ប្រយោជន៍ ឬ​ធ្វើ​ខ្លួន​អោយ​បាត់បង់​ឱកាស​ក្នុងការ​សាង​គុណ​តម្លៃ​ក្នុង​ពេល​ដែល​ខ្លួន ​មាន​ឱកាស​កើត​ជា​មនុស្ស ។​
​ ​ខ​. បុគ្គល​ស្វែងរក​ក្តី​សុខ ឬ ប្រយោជន៍​ខ្លួនឯង ដោយ​ការធ្វើ​អោយ​ខូច​ប្រយោជន៍​អ្នក​ដទៃ ខូច​ក្តី​សុខ​អ្នកដទៃ
​ ​គ​. បុគ្គល​ធ្វើអោយ​ខូច​ប្រយោជន៍​អ្នក​ដទៃ​ផង ខ្លួនឯង​ផង

​ ​នៅក្នុង​មង្គលសូត្រ ព្រះពុទ្ធ​បង្រៀន​ថា ការ​សេពគប់​ត្រូវតែ​ធ្វើឡើង​ដោយ​បញ្ញា ត្បិត​ថា បើ​សេពគប់​ជាមួយ​មនុស្ស​ប្រភេទ​ណា យើង​នឹង​ក្លាយជា​មនុស្ស​ប្រភេទ​នោះ​ដែរ​ទោះ​តិច ឬ ច្រើន​មិន​លែង​ឡើយ ។ បុគ្គល​ពាល​ទាំង​៣ ជំពូក​ខាងលើ ជា​ប្រភេទ​មនុស្ស​គួរអោយខ្លាច​ជាង​អ្វីៗ​ទាំងអស់ ហើយ​មិន​គប្បី​សេពគប់​ជាដាច់ខាត ព្រោះ​ការ​សេពគប់​ជាមួយ​បុគ្គល​ប្រភេទ​នេះ ផ្សេង​ពី​ធ្វើអោយ​យើង​វិនាស​ប្រយោជន៍ អា​សោចិ​កេរ្តិ៍ឈ្មោះ អស់​ទ្រព្យសម្បត្តិ ខាត​ពេលវេលា គំនិត​ប្រាជ្ញា​ទៅ ថែម​ទាំង​នាំអោយ​យើង​ក្លាយជា​បុគ្គល​ពាល​ជាមួយ​គេ​ផង​ទៀត ។ ព្រះពុទ្ធ​បាន​បង្រៀន​ថា ប្រសិន​បើ​ក្នុង​លោក​នេះ មាន​តែ​មនុស្ស​ពីរ​នាក់ គឺ​ម្នាក់​ជា​រូបយើង ហើយ​ម្នាក់ទៀត​ជា​បុគ្គល​ពាល​ក្តី ក៏​មិន​គប្បី​ទៅ​សេពគប់​បុគ្គល​នោះ​ឡើយ ហើយ​គប្បី​នៅ​តែ​ម្នាក់ឯង​ដោយ​រឹងមាំ​ចុះ ។

​ ​ចំណែក​ជន​ជា​សប្បុរស​បាន​ដល់​បុគ្គល​ទាំងឡាយណា​ដែលជា​អ្នក​មាន​ ចំណេះវិជ្ជា​ខ្ពង់ខ្ពស់ មាន​គុណធម៌ មានគំនិតប្រាជ្ញា មិន​បៀតបៀន​អោយ​ខូច​ប្រយោជន៍​កេរ្តិ៍ ឈ្មោះ​ខ្លួនឯង​ផង មិន​បៀតបៀន​ក្តី​សុខ​អ្នកដទៃ​ផង ធ្វើ​តែ​អំពើ​ជា​ប្រយោជន៍​ដល់​ខ្លួនឯង​ផង ធ្វើ​តែ​កិច្ចការ​ជា​ប្រយោជន៍​រួម​ផង ។ បុគ្គល​ណា​សេពគប់​នឹង​លោក​អ្នក​ជា​សប្បុរស​ទាំង​នេះ រមែង​មិន​សាប​សូន្យ មិន​មាន​ទោស ហើយ​លោក​តែង​ដឹក​នាំអោយ​យើង​ដើរ​ទៅ​រកក្តី​ចំរើន​ជា​និរន្តរ៍​ទៀតផង ។ បុគ្គលដែល​មិន​បាន​សេពគប់​នឹង​លោក​ជា​អ្នក​សប្បុរស​បែបនេះ បុគ្គល​នោះ​ពេញ​ជា​ខាតបង់​យ៉ាង​ធំធេង​ក្នុង​ជីវិត ព្រោះ​មិន​បាន​ចាប់​យក​ឱកាស​ទាំង​ប្រយោជន៍​ទ្រព្យសម្បត្តិ ទាំង​គំនិត​ប្រាជ្ញា និង ភ័ព្វសំណាង​ផ្សេងៗ ។ ហេតុនេះ​បុគ្គល​អ្នក​ចូលចិត្ត​សេពគប់ នឹង​ជន​ជា​អប្បុ​រស មាន​កិរិយា​មិន​សេពគប់​នឹង​ជន​ជា​សប្បុរស ជា​ប្រមុខ​នៃ​ក្តីវិនាស​ទី​២ ។​

​ ​៣- ​អ្នក​ដេក​ច្រើន​១, អ្នក​និយាយ​ច្រើន​១, អ្នក​ខ្ជឹលច្រអូស​១, ពេល​ខឹង​សំដែង​អោយគេ​ឃើញ​បាន​១
​ ​ដេក​ច្រើនពេក ខាត​ពេល​ក្នុងការ​ប្រកបការងារ សិក្សា​រៀនសូត្រ បណ្តាល​អោយ​ស្ពឹក​ដៃជើង ស្ទក់​ខួរក្បាល អ័ព្ទ​គំនិត ស្វិត​ក្រៀម​ប្រាជ្ញា ប្រាថ្នា​នឹង​គិត​អ្វី​ក៏​ពុំ​ធ្លុះធ្លាយ ទោរទន់​ទៅ​រក​តែ​ក្តី​ងោកងុយ លុះ​ពេល​ក្រោកពីដំណេក​កាលណា​ក៏​ប្រាថ្នា នឹកឃើញ​តែ​បរិភោគ រួច​ក៏​ងោកងុយ​ទៀត ​។​

​ ​ប្រសិនបើ​ធម្មជាតិ​អនុគ្រោះ​អោយ​មនុស្ស​និយាយ​ច្រើន​ជាង​ស្តាប់ និង ច្រើន​ជាង​មើល​នោះ ធម្មជាតិ​មុខជា​បាន​បង្កើត​អោយ​មនុស្ស​មាន​មាត់​ពីរ ឯ​ត្រចៀក​តែមួយ និង ភ្នែក​តែ​មួយ​ដែរ​ហើយ ។ និយាយ​ច្រើន​ពេក រមែង​មានការ​ភ្លាំង​ភ្លាត់ ប្រាសចាក​សិល្បៈ នាំ​អោយ​ការនិយាយ​ក្លាយ​ជា​រោយរាយ​ឥត​ខ្លឹមសារ ។ និយាយ​រឹតតែ​ច្រើន​ទំលាយ អាថ៌កំបាំង​កាន់តែច្រើន បង្ហាញ​អោយ​គេ​ឃើញ​ចំណុចខ្សោយ​កាន់តែច្រើន ​។ អ្នក​ស្តាប់​កាន់តែ​ធុញថប់ អ្នក​ដទៃ​មិន​បាន​និយាយ ធ្វើអោយ​ខ្លួន​ឯង​បាត់បង់​ឱកាស​ស្តាប់​គំនិត​របស់​ដៃគូ ធ្វើអោយ​បាត់បង់​ព័ត៌មាន​ពី​ដៃគូ ខាន​សិក្សា​ពី​អ្នក​ដទៃ ខាត​ប្រាជ្ញា​ ។​

​ ​មិន​ថា​បុគ្គល​ណា​ជឿ​ព្រះ ឬ មិន​ជឿ​ព្រះ​ឡើយ ប៉ុន្តែ​គ្រប់គ្នា​បាន​ទទួល​អ្វីមួយ​សុទ្ធតែ​បាន​មក​ដោយ​ការ​ប្រកបការងារ មិន​ដែល​បាន​មក​ដោយ​ព្រះ ឬ​អាទិទេព​យក​មក​អោយ​ឡើយ ហើយ​បើ​គេ​ធ្វើការ​ដោយ​ត្រឹមត្រូវ​នោះ ទោះ​ជា​គេ​បួងសួង​ព្រះក្តី មិន​បួង សួង​ព្រះក្តី ក៏​សុទ្ធតែ​បាន​ផល​ដូចគ្នា ។ ព្រះពុទ្ធ​បាន​សំដែង​ថា តថាគត​មិន​ដែល​បង្រៀន​ថា អោយ​អ្នក​រង់ចាំ​ព្រេងសំណាង​ឡើយ ប៉ុន្តែ​តថាគត​តែងតែ​បង្រៀន​អ្នក​អោយ​ធ្វើការ​ដើម្បី​ទទួលបាន​ផល​សំណាង(១)​ ។ ព្រះពុទ្ធសាសនា​ជឿថា​មនុស្ស​មាន​ព្រេងសំណាង​ពី​អតីត​ជាតិ ប៉ុន្តែ បាន​អះអាង​ថា ព្រេងសំណាង​គឺ​អ្វី ដែល​គេ​ធ្វើ​ហើយពី​ពេល​ខាង​ដើម​នោះ ប្រៀប​ដូចជា​កំណប់​ដែល​គេ​កប់​នៅក្នុង​ដី ដែល​គេ​ត្រូវតែ​ធ្វើការ គឺ​តោង​តែ​ជីក​កកាយ យកចេញ​ពី​ក្នុង​ដី ប្រកប​ដោយ​ក្តីព្យាយាម​យ៉ា​ង​មាំ ប្រាសចាក​ក្តី​រាយមាយ ទើប​អាច​រក​កំណប់​នោះ​ឃើញ បើ​ពុំនោះ​ទេ កំណប់​នោះ​នឹង​នៅ​ក្នុង​ដី​ជា​រៀងរហូត ។ ហេតុនេះ បុគ្គល​ណា​មិន​ធ្វើការ ឬ ធ្វើ​មិន​មាន​ក្តីព្យាយាម​អោយបាន​ពេញលេញ​ទេ បើ​ទោះបី​ខ្លួន​គេ​ជា​មនុស្ស​មានភ័​ព្វ​ក្តី ក៏​គេ​ក្លាយទៅជា​មនុស្ស​ឥត​ភ័ព្វ​ទៅវិញ ។ ផ្ទុយទៅវិញ​បុគ្គល​ណា ពុំ​មាន​ព្រេងសំណាង​ក្តី បើ​គេ​ខិតខំ​ធ្វើ​ការ​មិន​ខ្ជឹលច្រអូស យកចិត្តទុកដាក់​ពិនិត្យ ពិចារណា​រក​វិធី រហូត​ឃើញ​ឧបាយ​ដ៏​ត្រូវ​នោះ គេ​ក៏​អាច​រក​ទ្រព្យ​បានដែរ ដូច​ពុទ្ធភាសិត​ថា បុគ្គល​ឆ្លង​អន្លង់​ទុក្ខ (​និង​ឧបសគ្គ​គ្រប់ប្រការ ដោយ​រួមទាំង ភាព​លង់​ខ្លៅ ភាព​ក្រខ្សត់ ៘ ) បាន​ដោយ​ក្តីព្យាយាម ។ កាលណា​មាន​ភាព​ខ្ជឹលច្រអូ​សហើយ ប្រយោជន៍​ទាំងឡាយ មាន​ការស្វែងរក​ទ្រព្យសម្បត្តិ​ក្តី កិត្តិយស​ក្តី ស្វែងរក​ចំណេះ​វិជ្ជាក្តី ទោះ​ជា​ជន​នោះ​អធិដ្ឋាន​ចំពោះ​ព្រះ ឬ​អាទិទេព​ណា​ក៏​គេ​មិន​បាន​សម្រេច​អ្វី​ឡើយ ។ បើ​ពោល​ដល់​ការស្វែងរក​ធម៌​ជាន់ខ្ពស់ ដើម្បី​សម្រេចមគ្គផល និព្វាន ទៀត​នោះ​រឹតតែ​មិន​បាន​សម្រេច​សោះ​តែ​ម្តង ត្បិត​ធម៌​ទាំងនោះ​ត្រូវការ​នូវ​ក្តី​ព្យ​យាម​យ៉ាងខ្លាំង ទាំង​ការ​ហាត់ពត់ ផ្លូវកាយ និង ផ្លូវចិត្ត​អោយដល់​ថ្នាក់​ឯក ។

​ ​ខឹង​សំដែង​អោយ​គេ​ឃើញ​បាន គឺ​បញ្ចេញ​អាកប្បកិរិយា​អោយ​អ្នកដទៃ​ដឹង ឬ មើល​យល់​បាន​ថា​យើង​ខឹង ឬ ត្រូវបាន​កំហឹង​គ្របដណ្តប់​ហើយ ។ បុថុជ្ជន គឺ​ជន​ដែល​នៅ​ក្រាស​ដោយ​កិលេស រមែង​មានការ​ញាប់​ញ័រ គឺ​សប្បាយ រីករាយ រំភើប ពោល​គឺ​សោមនស្ស និង ទោមនស្ស​ចំពោះ​លោក​ធម៌​៨​យ៉ាង​គឺ​មាន​៖​លាភសក្ការៈ​១, ការបាត់ បង់​យសស័ក្តិ​១, ការ​បាន​នូវ​ការសរសើរ​១, ការ​បាន​សុខ​សប្បាយ​១, ការបាត់បង់​លាភ សក្ការៈ​១, ការបាត់បង់​យសស័ក្តិ​១, ការ​បាន​នូវ​ការ​និន្ទា​រិះគន់​១, ការ​បាន​នូវ​ទុក្ខទោស​១ ។ មួយ​សោត​ក្នុង​ជីវិត​ប្រចាំ​ថៃ្ង មនុស្ស​គ្រប់រូប​តែ​ប៉ះទង្គិច​នឹង​រឿង​មិន​ជា​ទី​ពេញចិត្ត​ក៏​ច្រើន ដូចជា​រង​នូវ​ការ​តិះដៀល ឬ និយាយ​បង្កាច់បង្ខូច ឬ ត្រូវ​គេ​បៀតបៀន​ជាដើម ។ ជាទូទៅ​បុគ្គល​ដែល មាន​ការអប់រំ​ចិត្ត​តិចតួច ឬ ជា​អ្នក​មិន​មាន​ការ​គ្រប់​គ្រង់​អារម្មណ៍ អោយបាន​ល្អ​នោះ​រមែង​ប្រតិកម្ម​តាម​សភាវ​គតិ នៃ​កំហឹង (​កំហឹង​ទល់​កំហល់​) ។

ប្រការ​នេះ​ធ្វើអោយ​អ្នកដទៃ ជាពិសេស​គូសត្រូវ​ងាយ​នឹង​មើល​ចំណុចខ្សោយ​របស់​យើង ហើយ​ងាយ​នឹង​រុញច្រាន ឬ​អូសទាញ​យើង​អោយ​ធ្លាក់​ទៅ​ក្នុង​រណ្តៅ​អន្តរាយ​ផ្សេងៗ ។ ចំពោះ​អ្នក​ដទៃ នឹង​មើល​មក​យើង​ថា ជា​ប្រភេទ​មនុស្ស​ពុំ​មាន​ក្តីអត់ធ្មត់ ជា​មនុស្ស​ចិត្ត​ស្រាល ។ ជន​ជា​សប្បុរស និង បណ្ឌិត​ទាំងឡាយ លោក​រមែង​មិន​សេពគប់​នឹង​បុគ្គល​គ្មាន​ខន្តី​ខ្ជាប់ខ្ជួន​ឡើយ ដែល​ការណ៍​នេះ​ធ្វើអោយ​យើង​ក្រៅពី​ងាយ​ត្រូវ​សត្រូវ​ធ្វើបាប​ទៅ នៅ​បាត់បង់​ឱកាស​នៃ​ការអនុគ្រោះ ពី​លោក​អ្នក​សប្បុរស និង បណ្ឌិត​ទាំងឡាយ បាត់បង់​ឱកាស​ទទួល​បាន​ប្រយោជន៍​ពី​ពួក​លោក​ទាំងនោះ បែរជា​បាន​តែ​ឱកាស​វាយប្រហារ​យ៉ាង​ផុយស្រួយ​ពី​អមិត្ត​ទៅវិញ ។ បុគ្គល​ប្រភេទ​នេះ ជា​ដំបូង​គឺ​វិនាសក្តី​អត់ធ្មត់ បន្ទាប់​មក​បាត់​បង់គ្រឿង​លំអ គឺ​ភាព​ថ្លៃថ្នូរ ធ្វើអោយ​អ្នក​ដទៃ ក្រែង​រអា និង ងាយ​ត្រូវគេ​ប​ញ្ឆោះ ។ ទោះ​ខឹង​ប៉ុណ្ណា ធ្ងន់ធ្ងរ​ប៉ុណ្ណា​ក្តី ជន​ជា​បណ្ឌិត តែងតែ​ប្រព្រឹត្ត​ខ្លួន​ប្រតិកម្ម​ចំពោះ​បញ្ហា​ទាំងឡាយ ក្នុង​សភាព​ស្ងប់សា្ងត់ ទន់ភ្លន់ ប៉ុន្តែ​មាន​សភាព​ស្វាហាប់ ម៉ឺងម៉ាត់ រឹងមាំ និង មាន​ទំងន់​ដូច​ថ្មភ្នំ​ដែល​មិន​កក្រើក​ដោយ​កំលាំង​ព្យុះ ហើយក៏​មិន​ញាប់​ញ័រ​ដោយ​អគ្គិភ័យ ។
​ ​ហេតុនេះ អ្នក​ដេក​ច្រើន​១, អ្នក​និយាយ​ច្រើន​១, អ្នក​ខ្ជឹលច្រអូស​១, អ្នក​ណា​ពេល​ខឹង​សំដែង​អោយ​គេ​ឃើញ​បាន​១ ជា​ប្រមុខ​នៃ​ក្តីវិនាស​ទី ៣ ។

​ ​៤-​ បុគ្គល​អ្នក​មាន​ទ្រព្យធន​ធាន​ច្រើន ប៉ុន្តែ​មិន​បាន​ចិញ្ចឹម​មាតាបិតា​ដោយ​សមគួរ
​ ​សត្វ​សេក​ស៊ី​ផ្លែ​ជ្រៃ​ហើយ ហោះហើរ​ទៅ​បាត់​ដោយ​មិន​បាន​អរគុណ ដឹងគុណ ឬ មិន​ទាំង​ងាក​ក្រោយ​មើល​ដើម​ជ្រៃ​ផង ក៏​មិន​ទទួល​បាន​ការ​តិះដៀល​អ្វី​ដែរ ព្រោះ​សត្វ​គ្មាន​វិចារណញ្ញាណ មិន​ចេះ​គិត​គុណ​ទោស​អ្វី​ឡើយ ។ ប៉ុន្តែ សម្រាប់​មនុស្ស​ដែល​មាន​ទ្រព្យសម្បត្តិ​ហើយ សូម្បី​តែ​ឪពុក ម្តាយ​របស់​ខ្លួន ជា​អ្នកមានគុណ ក៏​គេ​មិន​ទាំង​អើពើ ហើយក៏​អាច​មើលរំលង​ទៅ​កើត​នោះ តើ​សង្ឃឹមថា​នឹង​មាន​គុណធម៌ ឬ សេចក្តី​ល្អ កើតចេញ​ពី​បុគ្គល​ប្រភេទ​នេះ​យ៉ាង​ម្ត៉េចនឹងបា​នទៅ ។
​ ​តាមពិត​,​កូន​ត្រូវ​ធ្វើ​ចំពោះ​ឪពុក​ម្តាយ​ដោយ​ប្រការ​៥​យ៉ាង​គឺ ត្រូវ​ចិញ្ចឹម មាតា បិតា​១,​ធ្វើ​ការងារ​ជំនួស​គាត់​១,​រក្សា​វង្ស​ត្រកូល​ឱ្យ​គង់វង្ស និង​ខ្ពង់ខ្ពស់​១(​ដោយ​ការ​មិន​ប្រព្រឹត្តិ​អោយ​ថោកទាប​ដល់​វង្ស​ត្រកូល និង លើក​តំកើង​ត្រកូល​) , ធ្វើខ្លួន​ឱ្យ​សមរម្យ​ជា​អ្នក ទទួល​មរតក​ពី​គាត់​១, និង ធ្វើបុណ្យ​ជូន​គាត់​ពេល​ពួក​គាត់​លាចាក​លោក​នេះ​១ ។

ពេល​មាតាបិតា​ លាចាក​លោក​ទៅ​ហើយ មិន​អើពើ​ជា​រឿង​មួយ ប៉ុន្តែ ពេល​ពួកគាត់​នៅរ​ស់​ហើយ​ខ្លួន​មិន​អើពើ​នោះ តើ​អោយ​សប្បុរស និង បណ្ឌិត​ទាំងឡាយ​ផ្តល់​ទំនុកចិត្ត អោយ​តម្លៃ​បុគ្គល​នោះ​យ៉ាង​ណា​ទៅ ? សូម្បីតែ​មនុស្ស​ធម្មតា ក៏​រមែង​តិះដៀល​បុគ្គល​ដែល​មាន​ធនធាន ហើយ​មិន​បាន​ផ្គត់ផ្គង់​ឪពុក ម្តាយ បណ្តោយអោយ​ពួកគាត់​រងទុក្ខ វេទនា ដោយ​ក្តី​ស្រេក ឃ្លាន និង រងា​ជាដើម​នោះដែរ ។ បុគ្គល​នេះ​វិនាស​ជាដំបូង​គឺ គុណ​តម្លៃ បន្ទាប់មក​នឹង​បាត់បង់​ទំនុកចិត្ត​ពី​កល្យាណ​ជន ។ គេ​ច្រើន​ឃើញថា លុះ​បុគ្គល​ប្រភេទ​នេះ​មាន​កូន​ទៅ ក៏​កូន​នោះ​ពុំ​សូវ​ប្រកបដោយ​ធម៌​ឡើយ ព្រោះ​កូន​នោះ​ដើរ​តាម​គន្លង​ឪពុកម្តាយ ប៉ុន្តែ​បើ​បែរជា​មាន​សំណាង​មានកូន​ចេះដឹង​ខុស​ត្រុវ​វិញ រមែង​ឃើញ​ឪពុក​ម្តាយ​ខ្លួន​ថា​ជា​បុគ្គល​អធម៌ ក៏​រមែង​លួច​តិះដៀល​ក្នុង​ចិត្ត ដែល​ប្រការ​នេះ ធ្វើ​អោយ​កូន​ល្អ​នោះ​មានទោស​ដែរ ។ ហេតុនេះ បុគ្គល​អ្នក​មាន​ទ្រព្យធន​ធាន​ច្រើន ប៉ុន្តែ​មិន​បាន​ចិញ្ចឹម​មាតាបិតា ដោយ​សមគួរ ជា​ប្រមុខ​នៃ​ក្តីវិនាស​ទី ៤ ។

​ ​៥-​ បុគ្គល​អ្នក​ភូតកុហក បោក​បញ្ឆោត​ពួក​សមណៈ ព្រាហ្មណ៍ ស្មូម ឬ អ្នកដទៃ
​ ​ស​មណៈ (​អ្នក​ស្ងប់ ) ឬ ជី ឬ ព្រាហ្មណ៍ គឺ​សំដៅ​ដល់​ពួក​បព្វជិត​ក្នុង​សាសនា​ទាំង ឡាយ ។ ក៏ដូចជា​ពួក​ស្មូម​ទាំងឡាយ​ដែរ ពួក​បព្វជិត​ទាំងនេះ រស់នៅ​ដោ​សារ​ការ បរិច្ចាគ​ទាន​ពី​អ្នក​មាន​មេត្តា និង ជ្រះថ្លា ។ ជនកំហូច​ខ្លះ ឃើញ​ពួក​អ្នកបួស​មាន​ព្រះ សង្ឃ​ជាដើម ក៏​ពោល​ឡើង​ថា លោក​ម្ចាស់ ! នៅ​ទីនោះ គ្រួសារ​នោះ គេ​មាន​រៀបចំ​ធ្វើ​ទាន ចំពោះ​លោក​អ្នក​មាន​សីល និង ចំពោះ​ពួក​ស្មូម​ទាំងឡាយ​..... សូម​លោក​ម្ចាស់​និមន្ត​ទៅ​ត្រកូល​នោះ ទី​នោះ​ចុះ ដើម្បី​ធ្វើ សេចក្តី​អនុគ្រោះ​ដល់​សត្វលោក​ដែលមាន​សេចក្តី​ជ្រះថ្លា​ផង និង ដើម្បី​លោក​ម្ចាស់​បាន​នូវ​គ្រឿង​អាស្រ័យ​ទាំងឡាយ មាន​អាហារ​ជា​ដើម​ផង​....​។ លុះ​ពេល​លោក​និមន្ត​ទៅ ទើប​ឃើញ​ថា ជាការ​កុហក​ជាក់ស្បាន់ ធ្វើអោយ​លោក​ខាត​ពេល​ជាច្រើន​....​។ មិនទាន់​គិត​ដល់​បាបកម្ម​ជាតិ​ខាងមុខ​ទេ យើង​គិត​ត្រឹម​តែ​បច្ចុប្បន្ន​ជាតិ​នេះ ក៏​ឃើញ​ថា​ទារុណ ណាស់​ទៅ​ហើយ ។ អ្នកដទៃ​នឹង​មើល​ទៅ​បុគ្គល​នោះ​ថា ជា​មនុស្ស​គ្មាន​គុណធម៌ គ្មាន​គារវ​ធម៌​គឺ​ការគោរព​បន្តិចបន្តួច ក្នុង​ខ្លួន​ទាល់តែសោះ ជា​មនុស្ស​មិន​អាច​ទុកចិត្តបាន ត្បិត​សូម្បីតែ​ពួក​បព្វជិត​ជា​អ្នក​រក្សាសីល ពួក​ស្មូម​ជា​អ្នក​ខ្សត់ខ្សោយ​ដល់​ម្ល៉ឹង​ហើយ ក៏​គេ​មិន​យល់មុខ​ផង ចុះ​ទម្រាំ​បើ​មនុស្ស​ធម្មតា តើ​នឹង​ទទួល​បាន​ភាព​សុចរិត​ពី​មនុស្ស​នេះ​ដោយ​ប្រការ​ណា​ទៅ ​?

​ ​ការ​កុហក​ដោយ​បំណង​ធ្វើ​បាប ធ្វើអោយ​គេ​ខូចប្រយោជន៍ ខូច​កិត្តិយស បែកបាក់​សាមគ្គី ពោល​គឺ​កុហក ក្នុង​បំណង​ទុច្ចរិ​តក្តី ក្នុង​បំណង​លេង​សើចក្តី រមែង​អោយ​អ្នក ដទៃ​ស្អប់ខ្ពើម ក្តៅក្រហាយ ហើយ​នឹង​អាច​ញ៉ាំង​អន្តរាយ មកវិញ​ជា​ការ​ផ្ចាញ់ផ្ចាល​ក៏សឹងមាន ។ ម្យ៉ាងទៀត អ្នក​ពោល​ពាក្យ​ក​ហុក នឹង​ធ្វើអោយ​អ្នក​ដទៃ​បាត់បង់​ទំនុក ចិត្ត អស់​ភាពជឿជាក់ ។ ​មនុស្ស​គេ​តែង​យកសំដី គឺ​ការគោរព​ពាក្យសំដី បើ​ពាក្យ​សំដី​យកជាការ​លែង​បាន​ទៅហើយ តើ​រំពឹង​លើ​អ្វី ? ហេតុនេះ ការ​កុហក​ជា​ប្រមុខ​នៃ​ក្តីវិនាស​ទី​៥ ។​

​ ​៦- ​អ្នកមាន​ធនធាន និង អាហារ​ឆា្ង​ញ់​ពិសារ លាក់​ទុក​តែ​ម្នាក់ឯង
​ ​មនុស្ស​ក្នុង​លោក​រមែង​មាន​ការពឹង​អាស្រ័យ​គ្នា​ទៅវិញទៅមក​ដោយ​ប្រការ​ ណាមួយ ។ បុគ្គល​ណា​រត់ទៅរក​គេ ពោល​ពាក្យ​ផ្អែម​ពីរោះ តែ​ពេល​ត្រូវការ​គេ ឬ ពេល​មាន​ទុក្ខ លុះ​ពេល​គេ​ត្រូវការ​វិញ ក៏​គេច​មុខ​បាត់ ដោយ​សំអាង​លេស​ថា មានធុរៈ​នេះ ធុរៈ​នោះ ឬ មិន​អើពើ មិន​ខ្នះខ្នែង​ជួយ​គេ​វិញ ដោយ​ប្រការ​មួយ ។ ពេល​ខ្លួន​អត់ឃ្លាន រត់​រក​គេ លុះ​ពេល​បាន​សុខ ឬ ពេល​មាន​របស់​ប្រណីត មាន​អាហារ​ឆាញ់​ពិសារ ក៏​សំងំ​លាក់​ខ្លួន​ពួន​សោយសុខ​តែម្នាក់ឯង (​បុគ្គល​ខ្លះ​ពេល​សោយសុខ​រួចហើយ ក៏​ទើប​ទៅ​អួតអាង​ប្រាប់​គេ​ទៀត ) មិន​ចែករំលែក​អ្នកដទៃ​ដោយ​ប្រការ​មួយ ។ លុះ​ពេល​ត្រូវ​ការពឹង​អាស្រ័យ​គេ​នៅ​គ្រាក្រោយ​ទៀត​នោះ តើ​បុគ្គល​ណា​ទៅ​ហ្ន ដែល​មាន​ចិត្ត​នៅ​ជួយ​បុគ្គល​ប្រភេទ​នេះ​ទៀត​នោះ ! ​ហេតុនេះ​បុគ្គល​អ្នកមាន​ធនធាន និង អាហារ​ឆា្ង​ញ់​ពិសា​រហើយ​ក្រសោប​ទុក​តែម្នាក់ឯង ជា​ប្រមុខ​នៃ​ក្តីវិនាស​ទី​៦ ។

​ ​ ៧-​ បុគ្គល​អ្នក​ប្រកាន់​រើសអើង​ជាតិ​សាសន៍ ត្រកូល ទ្រព្យសម្បត្តិ ឋានៈ ហើយ​មើលងាយ​អ្នកដទៃ មើលស្រាល​ញាតិសន្តាន មិន​ប្រមូល​ញាតិមិត្ត
​ ​សត្វ​លា​ដឹក​លាមក ក៏​ស៊ី​ស្មៅ សត្វ​លា​ដឹក​មាស​ក៏​ស៊ី​ស្មៅ ។ ជីវិត​លើ​លោក​នេះ មាន តម្លៃ​ស្មើ​គ្នា រឿង​ឋានៈ ជាតិ​សាសន៍ ត្រកូល ទ្រព្យសម្បត្តិ រួម​ទាំង​របស់​ជាច្រើន​ទៀត​នៅក្នុង​លោក​នេះ រមែង​មាន​ភាពខុសគ្នា​ជាធម្មតា ដែល​មិន​គប្បី​យក​របស់​ទាំងនោះ​ជា​កត្តា​វាស់វែង​មនុស្ស​ឡើយ ។ ការប្រព្រឹត្តិ​លើក​កំពស់​ខ្លួនឯង ហើយ​មិន​គោរ ព​អ្នកដទៃ មើលងាយ​អ្នកដទៃ សូម្បី​សាច់ញាតិ​ខ្លួនឯង​ក៏​មិន​អើពើ​ផង ដោយហេតុតែ​គិតថា គេ​ក្រ តូច​ទាប អន់ថយ​ជា​ង​ខ្លួន​ជា​ដើម​នោះ រមែង​ធ្វើ​អោយ​ខ្លួនឯង​ជា​មនុស្ស​ឯកោ លែង​មាន រ​បង​ការពា​រ ហើយ​អាច​ធ្វើអោយ​អ្នកខ្លះ ក្តៅក្រហាយ ស្អប់ខ្ពើម និង ជា​គោលដៅ​នៃ​ការ​ចងគំនុំ ក៏សឹងមាន ។ ហេតុនេះ ការ​ប្រកាន់ខ្លួន មើលងាយ​អ្នកដទៃ មិន​ប្រមូល​ញាតិ និង មិត្ត ជា​ប្រមុខ​នៃ​ក្តីវិនាស​ទី​៧ ។​

​ ​៨- ​ជន​អ្នកប្រព្រឹត្ត​ល្បែង​៣​ប្រការ គឺ​ល្បែង​ស្រី​១ ល្បែង​ស្រា​១ និង ល្បែងភ្នាល់​ទាំងឡាយ​១
​ ​ត្រេកអរ​ចំពោះ​ភរិយា​ខ្លួន​ជាការ​ប្រពៃ ប៉ុន្តែ​ការ​លេងល្បែង​ស្រី​រមែង​ជួប​ផល​អវិជ្ជ មាន​ជាច្រើន​ដូចជា ខូចខាត​ទ្រព្យ​ដែល​មាន​ស្រាប់ ខាន​បាន​រក​ទ្រព្យ​ថ្មី មាន​បញ្ហា​ទាស់ទែង​គ្នា​ជារឿយៗ ដើរលេង​ចោល​ទ្រព្យសម្បត្តិ ខាន​ថែទាំ​គ្រួសារ (​អាច​ជា​ហេតុ​ធ្វើអោយ​ប្រពន្ធ​ផិតក្បត់​ក៏មាន ) ខូច​កិត្តិយស​ខ្លួន និង វង្ស​ត្រកូល មាន​រឿងអាស្រូវ ច្រើន​មិន ចេះ​ចប់ សុខភាព​ចុះ​ថយ​ជា​លំដាប់ ប្រឈមមុខ​នឹង​ការឆ្លង​ជំងឺ​ផ្សេងៗ ជាពិសេស​រោគ​សង្គម និង កាមរោគ​។​

​ ​អ្នកលេង​ល្បែង​ស្រា​នាំមក​នូវ​គុណវិបត្តិ​យ៉ាង​ច្រើន​ដូចជា វិនាស​ទ្រព្យសម្បត្តិ​ដែល​មាន​ស្រាប់ ខាត​ពេល​មិន​បាន​រក​ទ្រព្យ​ថ្មី និង ខាន​ប្រកបការងារ​ផ្សេងៗ មាន​រឿងរ៉ាវ​ច្រើន បង្ក​ការឈ្លោះទាស់ទែង និង អំពើហឹង្សា​ញឹកញាប់ និយាយស្តី​គ្មាន​សតិ គ្មាន​សុជីវធម៌ បាត់បង់​សីលធម៌ ខូច​ភាពថ្លៃថ្នូរ (​អាច​អោយ​គេ​មើលងាយ​ដល់​កូន ប្រពន្ធ និង វង្ស​ត្រកូល​) មិន​បាន​ថែ​គ្រួសារ ខ្សោយ​ប្រាជ្ញា និង ខ្សោយ​សុខភាព​ជា​លំដាប់ ។​
​ ​ល្បែងភ្នាល់​គ្រប់យ៉ាង​ក៏​ធ្វើអោយ​ស្រកស្រុត​ស្រយុត​របូត​ទ្រព្យសម្បត្តិ​ យ៉ាង​លឿន​រហូត​លក់​កេរ​មរតក និង ប្រព្រឹត្ត​ខុស​ផ្សេងៗ​ទៀត ដូចជា​សំណូក​សូកប៉ាន់ ពុករលួយ និង ចោរកម្ម នាំអោយ​មាន​ទំនាស់​បែក​បាក់​គ្រួសារ ខូច​កេរ្តិ៍ឈ្មោះ ធ្វើអោយ​អ្នក​ដទៃ​អស់​ទំនុកចិត្ត (​គេ​មើលងាយ​ដល់​កូនចៅ​) ។ ហេតុនេះ ល្បែង​ស្រី ល្បែង​ស្រា និង ល្បែងស៊ីសង ល្បែង​មួយ​ណា​ក៏​ជា​ប្រមុខ​នៃ​ក្តីវិនាស​ទី​៨ ។​

​ ​៩-​ បុរស​មិន​ត្រេកអរ​នឹង​ប្រពន្ធ​ខ្លួន ហើយ​ទៅ​ជាប់​ជួន នឹង ស្រី​ពេស្យា ទ្រូស្ត​នឹង​ប្រពន្ធកូន​ខ្លួនឯង
​ ​ស្រី​ពេស្យា គឺ​ស្រី​អ្នក​ប្រកប​របរផ្លូវភេទ ដោយ​ចេញ​មុខ ឬ ដោយ​លួចលាក់ ធ្វើ​ជា​ទូទៅ ឬ មិន​ទូទៅ (​គឺ​ចំពោះតែ​បុគ្គល​ជាក់លាក់ ដែល​មាន​រូបភាព​ជា​ស្រី​កំណាន់​ជាដើម ) មិន​ពិបាក​យល់​ទេ គឺ​ថា​នាង​នែបនិត្យ​រួមមេត្រី ដើម្បី​ផលប្រយោជន៍​អ្វី​ម្យ៉ាង ហេតុ​នេះ​នាង​មុខ​ជា​សំដែង​ប្ញ​កពារ​ម្ញ៉ិកម្ញ៉ក់ ខ្នក់​ខ្នាញ់ ផ្គាប់ផ្គុន​ណាស់ ប៉ុន្តែ​ចូរ​ចង​ចាំ​ថា នាង​កំពុង​មើល​មក​អ្នក​ថា​ជា​មនុស្ស​មិនដឹងខ្យល់​អ្វី​ឡើយ ហើយ​អ្នក​នឹង​ត្រូវ​នាង​អូសទាញ​អោយធ្វើ​អាក្រក់​ជំនួស​នាង​ក៏មាន ។ ចំណែក​នាង​ជា​ភរិយា ដោយហេតុតែ​នាង​ត្រូវ​រួម​ដំណើរ​ជីវិត​នឹង​អ្នក ទើប​ត្រូវ​និយាយ​ពាក្យ​ពិត ហើយ​ពាក្យពិត​រែង​ស្លែង ។ ជួនកាល​នាង​ខ្វល់​តែ​រឿង​ថែទាំ​គ្រួសារ ភ្លេច​ថែទាំ​ខ្លួនឯង ធ្វើអោយ​រូប​សម្ផស្ស​របស់​នាង​មិនសូវ​ផូរផង់ ប៉ុន្តែ នាង​ជា​អ្នក​គូសវាស​ផែនទី​នៃ​សុភមង្គល​គ្រួសារ ជា​សំបុក​ដ៏​កក់ក្តៅ​សម្រាប់​អ្នក ។ ពេល​ប្តី​យំ នាង​ជា​អ្នក​ស្រក់​ទឹកភ្នែក (​ឬ ជូត​ទឹកភ្នែក​អោយ​ប្តី ) ពេល​ស្វាមី​សើច នាង​ជា​អ្នក​ទះដៃ ពេល​ស្វាមី​ច្រៀង នាង​ជា​អ្នក​បន្ទរ​....​។ អ្នក​ត្រេកអរ​នឹង​ស្រីពេស្យា នាំ​អោយ​អស់​ទ្រព្យសម្បត្តិ ប្រាក់កាស់ និង បែកបាក់​គ្រួសារ (​អាច​នាំ​អោយ​ប្រពន្ធ​ផិតក្បត់​ក៏មាន ) សុខភាព​ចុះ​ថយ​ជា​លំដាប់ ប្រឈមមុខ​នឹង​ការឆ្លង​រោគ​ច្រើន​ប្រការ​មាន​កាមរោគ​ជាដើម នឹង ត្រូវ​គេ​តិះដៀល (​មើលងាយ​ដល់​កូន ) ។ ​ហេតុ​នេះ​បុរស​មិន​ត្រេកអរ​នឹង​ប្រពន្ធ​ខ្លួន ហើយ​ទៅ​ជក់​ចិត្ត ជាប់​ជួន នឹង​ស្រីពេស្យា ទ្រូស្ត​នឹង​ប្រពន្ធ​កូនខ្លួន ជា​ប្រមុខ​នៃ​ក្តិវិនាស​ទី​៩ ។​

​ ​១០- ​បុរស​ដែល​មាន​វ័យ​ចំណាស់​ពេក ហើយ​មាន​តម្រេក​ដោយ​ក្តី​តណ្ហា នាំ​យក​ស្រី​ក្មេង​ធ្វើ​ជា​ភរិយា
​ ​បុគ្គល​ដែល​មាន​វ័យ​ចំណាស់​ចាស់​ទៅហើយ យក​មនុស្ស​វ័យក្មេង​ធ្វើជា​ភរិយា ឬ ជា​ស្វា​ម៉ី​, នៅ​ចំពោះមុខ ប្រហែលជា​មាន​គេ​សរសើរ​ថា​ជា​គោ​ចាស់​ប្រទះ​ស្មៅ​ខ្ចី ប៉ុន្តែ​ជន​ជា​សប្បុរស និង បណ្ឌិត​ទាំ​ឡាយ​រមែង​តិះដៀល (​មនុស្ស​ទូទៅ​ហៅថា​ចាស់​ព្រើល​) ។ ដោយហេតុតែ​ការ​ង​ប់ង​ល់នឹង​ភរិយា (​ឬ​ស្វាមី​) ក្មេង​នោះ ធ្វើអោយ​បុគ្គល ចំណាស់​នោះ​តែង​ខ្វល់ខ្វាយ​តែ​នឹង​រឿង​ផ្គាប់ផ្គុន ទោះ​នាង​ធ្វើ​អ្វី​ខុសឆ្គង ក៏​មិន​ហ៊ាន​ប្រកាន់ ព្រោះ​ខ្លាច​នាង​មិន​សប្បាយចិត្ត នាង​ង៉ក់​ងរ ម្ល៉ោះហើយ​ចេះតែ​ញាក់​តាម​មនោគតិ​របស់​នាង ដែល​អាច​អោយ​បុរស​ចំណាស់ នោះ​ហ៊ាន​ប្រព្រឹត្ត អកុសល និង អំពើ​អយ​ស​ផ្សេងៗ​ដើម្បី​បំពេញ​ចិត្ត​នាង ប៉ុន្តែ​អ្នក​ដទៃ​ឆ្គង​ភ្នែក ឃ្នើសចិត្ត​ក្រៃពេក​ ។ បើ​បុគ្គល នេះ​មានកូន​ប្រពន្ធ​ស្រាប់​ផង​នោះ កូន​និង​ប្រពន្ធ​មុខជា​ខ្ចាត់ខ្ចាយ និរាស​ចាក​សុខ​ជា​ប្រាកដ​។​

​ ​ដោយហេតុតែ​រវល់​នឹង​រឿង​ផ្គាប់ផ្គុន ទើប​មិន​មាន​ពេល​គិតពិចារណា​រក​ធម៌អាថ៌​សម្រាប់​ខ្លួន ។ លុះ​ពេល​ស្លាប់​ទៅ យក​ទៅ​តាម​ខ្លួន​តែ​បាបកម្ម​ដោយសារ​ផ្គាប់ចិត្ត​នាង ហើយ​ស្លាប់​ទាំង​បិទ​ភ្នែក​មិន​ជិត ស្លាប់​ទាំង​អាឡោះអាល័យ ចំពោះ​ភរិយា​ក្មេងខ្ចី ។ ប្រការនេះ មានរឿង​តា​ជូ​ជក ជា​គំរូ​ស្រាប់ ។ ហេតុនេះ បុរស​ដែល​មាន​វ័យ​ចំណាស់ ហើយ​មាន តម្រេក​តណ្ហា នាំ​យក​ស្រី​ក្មេង​ធ្វើ​ជា​ភរិយា ជា​ប្រមុខ​នៃ​ក្តីវិនាស​ទី​១០ ។​

​ ​១១- ​បុរស​អ្នក​តាំង​ស្រី ឬ ស្ត្រី​អ្នក​តាំង​បុរស​ដែល​ជា​អ្នកលេង​ខ្ជះខ្ជាយ
​ ​ការតាំង​ស្រី ឬ តាំង​បុរស​អ្នកលេង​ខ្ជះខ្ជាយ បាន​ដល់​ការ​ដែល​យក​ស្ត្រី ឬ បុរស​ដែល​ជា​បុគ្គល​មាន​ចិត្តគំនិត​គិតតែ​ពី​រឿង​ស៊ីចាយ​សប្បាយ​ហ៊ឺ​ហា មិន​ខ្វល់ខ្វាយ ពី​រឿង​សិក្សា​រៀនសូត្រ​ដើម្បី​ចាប់​យក​អាជីព ឬ ប្រកប​ការងារ​ក្នុង​ការ​រក​និង រក្សា​ទ្រព្យសម្បត្តិ មិន​ត្រៀម​ខ្លួន​សម្រាប់​ជីវិត​នាពេល​ខាងមុខ​ជាដើម មក​ជា​គូ​កំណាន់ ឬ ជា​គូ​កៀក​កើយ ជា​គូ​មេត្រី​ ។ ប្រការនេះ នាំ​អោយ​បុគ្គល​នោះ​រលាយ​ទ្រព្យសម្បត្តិ និង សមត្ថភាព​ដែល​មាន​ស្រាប់​នោះ​យ៉ាង​លឿន ។ មិនយូរប៉ុន្មាន គេ​នឹង​ខ្សោះ​អស់ទ្រព្យ ធ្លាក់​ខ្លួន​ក្រ ហើយ ក៏​មិន​ដឹង​ថា នឹង​ត្រូវ​ធ្វើ​យ៉ាងណា ដើម្បី​ក្រោកឈរ​វិញ​ឡើយ ។ ស្ត្រី ឬ បុរស​ដែល​ខ្លួន​តាំង​ជា​គូគាប់​នោះ ប្រហែល​ជា​ងាក​មក​មើលងាយ បញ្ឈឺ​បញ្ចើចបញ្ចើ​ដាក់​បុគ្គល​នោះ​វិញ ហើយ​ហក់​ទៅ សប្បាយ​ហ៊ឺហា​ជាមួយ​អ្នក​ផ្សេង​ទៀត ។ ការតាំង​ស្រី ឬ តាំង​បុរស​ដែល​ជា​អ្នកលេង​ខ្ចះខ្ជាយ ជា​ប្រមុខនៃ​ក្តីវិនាស​ទី​១១ ។​

​ ​១២-​ ជន​អ្នក​កើត​ក្នុង​ត្រកូល​ក្សត្រ ហើយ​ក្រខ្សត់​ធនធាន មានគំនិត​គិត​ប៉ង​ជា​ក្សត្រ
​ ​ដោយសារ​តែ​ចិត្ត​លោភលន់​នេះ បុគ្គល​ដែល​ស្ថិតនៅ​ក្នុង​ខត្តិយ​ត្រកូល (​ឬ​ត្រកូល​អ្នកដឹកនាំ​ជាតិ​) ជា​ត្រកូល​ដ៏​ខ្ពង់ខ្ពស់​រូបនេះ បង្កើត​ក្រុម​បក្សពួក​ដើម្បី​ដណ្តើម​រាជ សម្បត្តិ (​ឬ អាសនៈ​ជា​អ្នកដឹនាំ​ជាតិ ) ដោយហេតុតែ​ចង់​សោយសុខ​លើ​គំនរ​ភ្នំ​មាស ភ្នំ​ប្រាក់ និង ភ្នំ​កាមសុខ​ផ្សេងៗ ។ បុគ្គល​នេះ ចង់​បាន​ជា​ក្សត្រ (​ជា​អ្នកដឹកនាំ​ជាតិ​) នេះ​មិនមែន ដោយសារ​ខ្លួន​មាន​សមត្ថភាព​ដឹកនាំ​ជាតិ ចំណែក​អ្នក​ដឹកនាំ​កំពុង​នៅ​ក្នុង​តំណែង ជា​មនុស្ស​អសមត្ថភាព ឬ អ្នក​អយុត្តិធម៌​ជា​ដើម​នោះ​ទេ ការពិត​គេ​ចង់បាន​តំណែង​នោះ​ដោយសារ​តែ​គេ​ចង់​សោយសុខ ឬ ដោយហេតុ​ល្មោភ ឬ ដោយ​ភាព​លង់​ក្នុងការ​បញ្ជោរ​របស់​អ្នកដទៃ​ទាំង​ងងឹតងងល់​តែប៉ុណ្ណោះ ។ ហេតុនេះ ប្រសិនបើ​បំណង​របស់​គេ​បាន​សម្រេច​មែន​នោះ បុគ្គល​នេះ​មុខ​ជា​គ្មាន​ធ្វើ​អ្វី​សម្រាប់​ជាតិ ក្រៅ​តែ​សប្បាយ​ហ៊ឺហា ចាយ​បង្ហិនបង្ហោច​ទ្រព្យ​ជាតិ បំផ្លាញ​ច្បាប់​រដ្ឋ បំផ្លាញ​ភាពរលូន​នៃ​រចនាសម្ព័ន្ធ​នានា បំផ្លាញ​ភាព​សាន្តត្រាណ​របស់​សង្គម​ឡើយ ។ មិនយូរប៉ុន្មាន មុខ​ជា​មាន​ការបះបោរ ហើយ​នឹង​នាំយក​បុគ្គល​នេះ​ទៅ​ផ្តន្ទាទោស​ជាមិនខាន ។ ​ជួនកាល​បុគ្គល​នេះ លុះ​ក្នុង​ការ​លួងលោម បញ្ឆោត​បញ្ជោ​ពី​ពួក​ខិលខូច​ក្រុម​ណាមួយ​អោយ​លង់​ធ្វើបែបនេះ ដូចជា​សរសើរ​រឿយៗ​ថា បុគ្គល​នោះ​មាន​ចា​រិត ប្ញ​ក​ពា រូបរាង មុខមាត់ និង សមត្ថភាព​...​សក្តិសម​នឹង​ឋានៈ​ដ៏​កំពូល​នោះ ហើយ​ថា ពេញចិត្ត​ផ្ញើ​វាសនា និង សន្យាថា​នឹង​ជួយ​បុគ្គល​នោះ​អោយបាន​ជោគជ័យ​ដោយ​ប្រការ​ផ្សេងៗ​ជាដើម ។

តាមពិត ​បុគ្គល​នោះ​គ្រាន់តែ​ឧបករណ៍ នៃ​ល្បែង​ដណ្តើម​អំណាច ឬ ជា​កម្ម​បទ​នៃ​ការបំបែកបំបាក់​សាមគ្គីភាព​នៃ​រាជវង្ស (​ឬ​គ្រួសារ​អ្នកដឹកនាំ​ជាតិ ) តែប៉ុណ្ណោះ ។ ជា​អកុសល​បុគ្គល​នោះ ដោយហេតុតែ​ភាព​លង់​ខ្លៅ ឬ ដោយហេតុតែ​ភាព​ល្មោភ ទើប​មិន​យល់​ពី​ឧបាយ​នេះ ក៏​ក្លាយទៅជា​សត្វ​មាន់​ដែល​ជន​ទុច្ចរិត​ចាប់​បញ្ជល់​ជាមួយ​គ្នា​ឯង ។ ប៉ុន្តែ​ដោយ​ហេតុតែ​ភាព​លង់​ខ្លៅ​នេះ ប្រហែលជា​មិនទាន់​បាន​សម្រេច​បំណង​ផង ក៏​ត្រូវ​គេ​ចាប់​បញ្ជូល​ទ្រុង ឬ និរទេស​បាត់ទៅហើយ ។

​ ​នៅ​ក្នុង​ការ​ឆ្លើយ​នឹង​ប្រស្នា​របស់​មនុស្ស និង ទេវតា ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ​បាន​ត្រាស់​សំដែង​ថា ប្រមុខ​នៃ​ក្តីវិនាស មាន​១២ ប្រការ​យ៉ាង​នេះ​ឯង ។​

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
(១) សំណាង = ការ​សាង គឺ​ទង្វើ​ដែល​គេ​ធ្វើ ឬ អ្វី​ដែល​ជា​សមិទ្ធិផល​នៃ​ការ​សាង ដូច្នេះ​ពាក្យ​ថា ព្រេង​សំណាង មិនមែន​សំដៅលើ​បុណ្យ​ពី​ជាតិ​មុន​តែ​ម្យ៉ាង​ឡើយ គឺ​មានន័យ ថា អ្វី​ទាំងឡាយណា​ដែល​គេ​បាន​ធ្វើ​ហើយពី​កាល​មុន ដោយ​រួម​ទាំង​ពី​អតីត​ជាតិ និង ក្នុង​ជាតិ​នេះ ដូចជា​កាលពី​ខែ​មុន ឆ្នាំមុន ជា​ដើម​ផង​ដែរ ។ ឧទាហរណ៍ ចំណេះវិជ្ជា​ដែល​យើង​បាន​សិក្សា​ហើយ ក៏​ចាត់ទុកជា​ព្រេងសំណាង​មួយ​ដែរ ។ បើ​បុគ្គល​ណា​និយាយថា ពឹង​លើ​សំណាង មានន័យ​ថា ពឹង​លើ​អ្វី​ដែល​គើ​ធ្វើ ។​(ដកស្រង់ពី C.E.N news)rinsaro