មជ្ឈមណ្ឌលព្រះពុទ្ធសាសនាខ្មែរ: November 2009

Saturday, November 28, 2009

ប្រវត្ដិក្រុមភ្លេងពិណពាទ្យ

ក្រុមភ្លេងពិណពាទ្យ គឺជាក្រុមភ្លេងបុរាណខ្មែរយើង ដែលនិយមប្រគំនៅក្នុងពិធីបុណ្យផ្សេងៗ ដែលភាគ ច្រើនប្រជាជនខ្មែរយើង តែងតែហៅភ័ន្តច្រឡំថាភ្លេងសៀម។បើតាមសៀវភៅជំនុំទំនៀមទម្លាប់ភ្លេងខ្មែរ បានបង្ហាញថា ភ្លេងពិណពាទ្យ គឺជាភ្លេងរបស់ខ្មែរសុទ្ធ មានដើមកំណើតមកពីប្រទេសឥណ្ឌា “ តាមការដែលពោលបែបនេះ ក៏គួរឱ្យជឿបានដែរ ព្រោះអរិយធម៌ខ្មែរខ្លះ ត្រូវបានទទួលលំនាំអំពីប្រទេសឥណ្ឌានេះ។ ថ្វីបើប្រទេសខ្មែរ យើងមានអរិយធម៌មួយបែបរបស់ខ្លួនហើយក៏ដោយ។ មុននឹងទទួលអរិយធម៌ខ្លះពីប្រទេសឥណ្ឌា តាមការសរសេរទុករបស់លោក ឧកញ្ញា ឈឹមក្រសេម លោកបានបង្ហាញថា គ្រឿងតូតន្ត្រីរបស់ខ្មែរយើង ដែលលេង សព្វថ្ងៃនេះ បានបែកមកពីប្រទេសឥណ្ឌា តាំងពីសម័យព្រេងនាយ លុះមកដល់សម័យក្រោយ វិជ្ជាតូរ្យតន្ត្រី និង បែបគ្រឿងតូរ្យតន្ត្រីរបស់ខ្មែរ បានផ្សព្វផ្សាយចេញទៅប្រទេសសៀម ក្នុងសម័យក្រុងអយុធ្យា (គឺរវាង ព.ស ១៨៩៣ មកដល់ ២៣០០) ។ លោកបានសរសេរដូច្នេះដែរថា “ ការពោលបែបនេះ សូម្បីតែសៀមខ្លួនឯងក៏ ទទួល ស្គាល់ដូច្នេះដែរថា “ គឺមានសំអាងនៅក្នុងសៀវភៅតំណាងគ្រឿងមហោរីប៉ីពាទ្យ “ របស់សៀម ” ។ លោកក៏បាន សរសេរបន្តទៀតថា ក្នុងតម្រានាដសាស្ត្ររបស់ឥណ្ឌាមួយនិយាយថា ភ្លេងពិពាទ្យក្នុងសម័យដើម គឺមានច្រើន តែបួនគ្រឿងទេ គឺ“ ខ្លុយ . ពិណ . សម្ភោររនិងឈឹង ។
ចំនួនគ្រឿងនេះ សមតាមពាក្យក្នុងតម្រានាដសាស្ត្រថា សម័យមួយ ព្រះឥសូរទ្រង់គង់កណ្ដាលទេវសភាព ដែលឋិតនៅកំពូលភ្នំកៃលាស មានបំណងនឹងសម្ដែងវិធីរាំ ឱ្យជាបែបច្បាប់សម្រាប់លោកទើបស្ដេចត្រាស់បង្គាប់ ឱ្យព្រះនាងឧមាទេវី គង់សុវណ្ណបងង្គ ឱ្យនាងសរសូតៅ ជាទេពីព្រះព្រហ្មដេញពិណឱ្យព្រះឥន្ធផ្ដុំខ្លុយ ឱ្យព្រះព្រហ្មគោះ ឈឹង ឱ្យព្រះម៉ែលក្ម្សី ជាទីពីព្រះនារាយណ៍ច្រៀង ឱ្យព្រះនារាយណ៍វាយថូនឯព្រះឥសូរព្រះអង្គឯងទ្រង់រាំ ដើម្បី ឱ្យទេវតា គន្ធព្វយក្សទាំងឡាយ ដែលឡើងទៅគាល់ព្រះអង្គមើលគ្រប់គ្នា ។
ក្រោយអំពីបានចម្លងបែបភ្លេងតាមរបៀបឥណ្ឌាមកជាយូរឆ្នាំ ជនជាតិខ្មែរក៏បានគិតកែប្រែផ្លាស់ប្ដូរ និង ថែមថយគ្រឿងភ្លេងពិណពាទ្យនោះ ឱ្យក្លាយទៅជាភ្លេងរបស់ខ្មែរ អាស្រ័យសេចក្ដីចម្រើន និងការលូតលាស់នៃ បញ្ញាស្មារតីរបស់ខ្មែរ ក្នុងសម័យនោះ។
សព្វថ្ងៃនេះ ភ្លេងពិណពាទ្យ ដែលមានប្រើក្នុងប្រទេសខ្មែរ ពិតមែនតែមានការផ្លាស់ប្ដូរគ្រឿងភ្លេងជាច្រើន តែគង់នៅសល់បែបចាស់ខ្លះនៅឡើង ហើយទោះបីមិនមានពិណក្នុងចំណោមគ្រឿងភ្លេងនោះសោះ ក៏ដោយ គេក៏ នៅនិយមហៅថា ពិណពាទ្យ ដដែល ។ ភ្លេងពិណពាទ្យ ដែលយើងធ្លាប់ឃើញនៅប្រទេសកម្ពុជាសព្វថ្ងៃនេះ មានរនាតឯកមួយគងវង់ធំមួយ ស្គរធំមួយសម្ភោររមួយ ស្រឡៃងមួយ។(ដកស្រង់ពីវេទិកាព័តមានខ្មែរ)

រៀបរៀងដោយ ឡុង រដ្ឋា

នាគជាតំណាងអ្វីចំពោះប្រជាជាតិខ្មែរ

មានចម្ងល់ជាច្រើនបានលើកឡើងសួរថា ទោះនៅទីណាក៏ដោយឲ្យតែមានតាំង ឬតម្កល់ កសាងវត្ថុបុរាណ បេតិកភណ្ឌជាតិ ឬក៏ជារូបសំណាកនៅទីសាធារណៈ ទីវត្តអារាមនានា គេតែងតែឃើញរូបចម្លាក់នាគនៅសឹងគ្រប់ទីកន្លែងនោះដែរ ។ ជាក់ស្តែងដូចជារូបនាគព័ន្ធកន្ទុយបាញ់ទឹកនៅសួនច្បារវិមានឯករាជ្យ និងរូបនាគទាំង១០០ នៅលើវិមានឯករាជ្យ រូបនាគនៅបង្កាន់ដៃស្ពាន នាគនៅខាងត្បូងវត្តភ្នំ ចម្លាក់នាគវែងសន្ធៃនៅប្រាង្គប្រាសាទអង្គរវត្ត នៅតាមជណ្តើរវត្តនានា... ។
នាគជាតំណាងឱ្យទឹកដីនគរខ្មែរ ។ នាគជាអង្គសត្វដែលរស់នៅលើដីក៏បាន ក្នុងទឹកក៏បាន ។ នាគគឺតំណាងឱ្យភាពខ្លាំង, ទន់ភ្លន់ តែមានប្ញទ្ធានុភាព ។ សត្វនាគមិនចេះស្លាប់ទេ តែពេលណាចាស់គេនឹងសកម្តង ដូច្នេះគេនៅតែក្មេងជារៀងរហូត ។ នាគជាសត្វដែលមានអាយុវែង ប្រៀបឧបមាដូចជាទឹកដីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា គ្រាន់តែជួបឧបសគ្គទុក្ខលំបាកវេទនា តែមិនសាបសូន្យឡើយ ។
ពិតប្រាកដណាស់ បើនិយាយពីឈ្មោះសត្វនាគ គឺស្ទើរតែគ្រប់ប្រទេសលើសកលលោកសុទ្ធតែមានរូបភាពតំណាងទាំងអស់ ព្រោះនាគគឺជាសត្វក្នុងរឿងព្រេង ។ ប៉ុន្តែរូបភាពទាំងនោះ គឺមានលក្ខណៈខុសៗគ្នា ទៅតាមប្រពៃណីនិងគោលបំណងរបស់សញ្ជាតិនីមួយៗ ។ នាគចិនមានភ្នែកធំលៀនត្លែ មានពុកមាត់វែងៗ ដូចភ្នែកនិងពុកមាត់បង្កង មានជើង ។ អាចនៅក្នុងទឹក លើគោក និងហោះហើរលើមេឃ ។ ជាទូទៅគេច្រើនគូររូបនាគហោះក្នុងពពក ។ ជនជាតិចិនខ្លះបានអះអាងថា នាគរបស់គេតំណាងឱ្យសេនាព្រះនៅក្នុងបាតសមុទ្រ មានតួនាទីជាអ្នកគ្រប់គ្រងទាំងទឹកក្នុងសមុទ្រ ទន្លេ ទាំងទឹកភ្លៀងនៅក្នុងមេឃ ។ ចំណែកនាគរបស់ពួកអឺរ៉ុប គឺជាតំណាងសត្វចម្លែកមុនប្រវត្តិសាស្ត្រ ជាសត្វពស់មានរូបរាងធំសម្បើម មានដុះស្លាប ឬមានក្បាលច្រើន ។ សត្វនេះសាហាវ ប៉ុន្តែច្រើនតែជួយធ្វើអន្តរាគមន៍សម្លាប់ពួកយក្សដែលយាយីមនុស្ស ។
ដោយឡែកនៅប្រទេសកម្ពុជា នាគជាតំណាងសត្វដ៏មានមហិទ្ធិប្ញទ្ធិ និងរក្សាសន្តិភាព ។ ន័យដើម របស់ពាក្យនេះចេញពីបាលី ឬសំស្ក្រឹតគឺមានន័យថា ប្រសើរ ចម្បង បរិសុទ្ធ ។ គេអាចហៅព្រះសព្វញ្ញូពុទ្ធ ព្រះបច្ចេកពុទ្ធ ព្រះអរហត្ថទាំងអស់ជានាគ ព្រោះលោកលះបង់លែងធ្វើបាបដោយដាច់ខាតហើយ ។ និយាយរួមជនណាមួយដែលប្រព្រឹត្តចាកទុច្ចរិត គេហៅថានាគទាំងអស់ ។ សត្វណាក៏ដោយខុសពីនាគ មានដំរីជាដើម បើមានរូបរាងស័ក្តិសមនិងសីលធម៌ល្អ ក៏គេហៅថានាគដែរ ។ ចំពោះខ្មែរ សត្វនាគ គឺសម្គាល់ទៅលើសត្វពស់ ដ៏ធំហើយមាន សីលធម៌ល្អទៀតផង ។
ក្នុងរឿងរ៉ាវផ្នែកពុទ្ធសាសនាក្តី ផ្នែកព្រហ្មញ្ញសាសនាក្តី ផ្នែករឿងព្រេងប្រវត្តិសាស្ត្រក្តី នាគសុទ្ធតែជួយយកអាសាអ្នកមានបុណ្យ ដូចជានាគប្រក់ព្រះពុទ្ធ នាគធ្វើជាព្រ័ត្រក្នុងរឿងកូរសមុទ្រទឹកដោះ នាងនាគ ក្នុងរឿងព្រះថោងនាងនាគជាដើម ។
ចំពោះលក្ខណៈសិល្បៈខ្មែរ នាគមានតាំងពីក្បាលមួយ ក្បាល៣ ក្បាល៥ ក្បាល៧ ពោលគឺនាគអាចមានក្បាល១ ឬក្បាលច្រើន ប៉ុន្តែក្បាលទាំងនោះមិនត្រូវគូទេ គឺត្រូវសេសមួយជានិច្ច ។
នៅក្នុងរឿងព្រេងស្តីពីកំណកំណើតទឹកដីកម្ពុជា គេតែងនិយាយថានៅកោះដ៏ធំមួយ ដែលគេហៅថា កោះគោកធ្លកនោះ មានម្ចាស់ក្សត្រីមួយអង្គជាបុត្រីរបស់ស្តេចនាគជាអ្នកគ្រប់គ្រង ។ ថៃ្ងមួយមានយុវក្សត្រមួយអង្គមកពីប្រទេសឥណ្ឌាឈ្មោះកម្ពុជៈ បានធ្វើដំណើរមកដល់កោះនោះ បានជួបម្ចាស់ក្សត្រី ហើយបានធ្វើសង្គ្រាមជាមួយគ្នាមួយប្រាវ ប៉ុន្តែក្រោយមកបែរជាចាប់ចិត្តស្នេហារវាងគ្នានឹងគ្នាទៅវិញ ហើយក៏រៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ បង្កបង្កើតជារដ្ឋមួយថ្មី មានច្បាប់ទម្លាប់ប្រពៃណី និងវប្បធម៌ជឿនលឿនរហូតមក ។ ព្រោះទឹកដីដ៏រុងរឿងត្រូវកសាងដោយកូនស្រីនៃស្តេចនាគនោះហើយដែល ខ្មែរសន្មតថា “នាគ” ជាតំណាងឱ្យមាតុភូមិរបស់ខ្លួន ៕(Cambodian Express News)

Friday, November 20, 2009

លោកគ្រូអាចារ្យ ហែម ចៀ

លោកគ្រូអាចារ្យ ហែម ចៀវ ជាមហាថេរមួយអង្គ
បានក្រលេកឃើញប្រជារាស្ត្រទទួលទុក្ខទោសតាមឋា
នខ្លួនជាមនុស្សក្នុងអនានិគមហើយក្នុងសម័យនោះ
(ឆ្នាំ១៩៣៣ -១៩៤២)គេបានលើកលោកជាវីរបុរស
មួយដ៏ឆ្នើមក្នុងផ្លូវនយោបាយរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ។
ព្រះពុទ្ធទ្រង់ត្រាស់សំដែងទុកមកហើយថា
(រូបំជីរតិមច្ចានំនាមរូបំនជីរតិ)រូបរាងកាយរបស់
សត្វទាំងឡយរមែងតែងតែចាស់គ្រាំគ្រាជាធម្មតា
តែនាមនិងគោត្តរបស់សត្វទាំងឡាយ
មិនចាស់គាំគ្រាតាមរូបកាយឡើយរមែងថិតថេរ
នៅដរាបតរាងទៅ។(រិនសារ៉ូ)

Thursday, November 19, 2009

ព្រះពុទ្ធឃោសាចារ្យ(ខៀវណឹយ)

ខ្ញុំព្រះករុណាសូមក្រាបថ្វាយបង្គំព្រះសពព្រះតេជគុណព្រះពុទ្ធឃោ
សាចារ្យខៀវណឺយ(បញ្ញាវិសាលោ)ដែលជាព្រះសង្ឃសក្យបុត្រ១ព្រះ
អង្គជាទីគោរពសក្ការដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់របស់ព្រះសង្ឃនិងប្រជាពុទ្ធបរិស័ទក្នុង
ទូទាំងខេត្តសៀមរាប។ព្រះអង្គជាសង្ឃ១ព្រះអង្គដែលបានលាស់បង់
ព្រះកាយពលដើម្បីពុទ្ធសាសនានិងសង្គមជាតិដោយគ្មានគឹតពីកា
រនឿយហត់អ្វីទាំងអស់។ការបូជាដើម្បីជាតិសាសនានេះបានបញ្ញាក់
ឲឃើញនៅក្នុងជីវប្រវត្តសង្ខេបរបស់ព្រះអង្គ។ក្នុងនាមខ្ញុំព្រះករុណា
ជាកូនសិស្សនិងធ្លាប់រស់នៅក្រោមម្លប់របស់ព្រះអង្គពិតជាមានការ
ស្រងូតចិត្តពន់ពេកចំពោះការអនិច្ចធម្មរបស់ព្រះអង្គហើយរឿងដែល
គួរឲហួសចិត្តទៀតនោះពេលដែលព្រះអង្គសុគតហើយខ្ញុំព្រះករុណា
មិនបានយល់ព្រះភ័ក្តព្រះអង្គទៀតបានត្រឹមតែទៅថ្វាយបង្គំព្រះសព
ដែលតម្កល់ទុកសម្រាប់ធ្វើបុណ្យគម្រប់៣ឆ្នាំ។ទោះជាយ៉ាងណាក្នុង
នាមកូនសិស្ស១រូបសូមប្តេជ្ញាថានិងខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីលើកស្ទួយ
កិក្តិយសវត្តអារាមឲបានរីកចម្រើនតទៅមុខទៀតតាមតែអាច
ធ្វើទៅបាន។

Wednesday, November 18, 2009

ព្រះពុទ្ឋឃោសាចារ្យ ខៀវ ណឺយ (បញ្ញាវិសាលោ) ព្រះរាជាគណៈថ្នាក់ទី២ គណៈមហានិកាយ សម្ភព ព.ស ២៤៧៦/គ.ស១៩៣២ អនិច្ចធម្ម ព.ស ២៥៥០/គ.ស២០០៧

ព្រះជីវប្រវត្តិ
ព្រះពុទ្ឋឃោសសាចារ្យ ខៀវ ណឺយ បញ្ញាវិសាលោ សម្ភពក្នុងបច្ឆិម
យាមទៀបភ្លឺ ថ្ងៃ ព្រហស្បតិ៍ ២រោច ខែបុស្ស ឆ្នាំ វក ចត្វាស័ក ពស
២៤៧៦ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី ១២ ខែ មករា ឆ្នាំ១៩៣២ នៅភូមិ ជ្រាវ ឃុំ
ជ្រាវ ស្រុកសៀមរាប ខេត្តសៀមរាប ក្នុងសតវត្ស ទី ២០ ដើម
ទសវត្ស ទី ៤ ក្នុងបន្ទុក គ្រួសារ កសិករតូចមួយ នៅជនបទដែ
លមានកូន ៧ នាក់ មាតា នាម ឪម តុក បិតា នាម ខៀវ ម៉ាន់។
កូនទី ១ ម៉ាន់ រឹម កូនទី ២ ម៉ាន់ មួត កូនទី ៣ ម៉ាន់ មឿន កូន
ទី ៤ ម៉ាន់ លូស កូនទី ៥ ម៉ាន់ ទុយ កូនទី ៦គឺព្រះពុទ្ឋឃោសាចារ្យ
និងកូនទី ៧ ម៉ាន់ ហេង។ ដោយមាតាបិតាជាកសិករ កុមារ ខៀវ
ណឺយ មិនបានរស់ នៅក្នុងគេហដ្ឋានច្រើនប៉ុន្មានទេ មាតាបិតា
ថ្នាក់ថ្នមថែរក្សាច្រើននៅស្រែ ចំការជ្រក ក្រោមម្លប់ឈើ។ លុះ
អាយុបាន ១០ ឆ្នាំ មាតាបិតាបានយក មកប្រគេន អោយស្នាក់នៅ
វត្តរាជបូណ៍ ក្នុងសំណាក់ព្រះគ្រូហ៊ីង ម៉ៅ ជាព្រះចៅអធិការ
ដែលនៅទីនោះកុមារ ខៀវ ណឺយ បានសិក្សា អក្សរសាស្រ្តផងហើយ
និងរៀនធម៌អាថ៍ សិក្ខាវិន័យផង។ រហូតបានអាយុ ១៥ ឆ្នាំ បាន
បួសជា សាមណេរ ក្នុងសំណាក់ព្រះគ្រូ ហ៊ីង ម៉ៅ ក្នុងពេលបួស
ជាសាមណេរ សមណៈ ខៀវ ណឺយ បានសិក្សាធម៌អាថ៍អស់រយៈកាល
ពេលពីរព្រះវស្សា ក៏បានលាចាកសិក្ខាបទ ទៅបំរើឪពុក ម្តាយវិញ។
រហូតដល់អាយុ ២២ បានចូលមកឧបសប្បទាកម្ម ក្នុងសំណាក់ព្រះ
គ្រូឧប្បជ្ឈាយ៍ ហ៊ីង ម៉ៅ ក្នុង ពុទ្ឋសីមាវត្តរាជបូណ៍ដោយបានទទួល
នាមបញ្ញាតិថា បញ្ញាវិសាលោ។ ក្រោយពីបាន ឧបសម្បទា ហើយភិក្ខុ
ខៀវ ណឺយ បានខិតខំសិក្សាធម៌អាថ៍ដោយ មិនមានការធ្វេសប្រហែស
បណ្តែត បណ្តោយពេល វេលាឡើយរហូតទទួល សញ្ញាប័ត្រថ្នាក់ត្រី
ទោឯក និង សញ្ញាប័ត្របាតិមោក្ខកោវិទ អ្នកសំដែងភិក្ខុបោតិមោក្ខ
ដ៏ចំណានមួយព្រះអង្គ។ ក្នុងចន្លោះដែរបានឆ្លៀតសិក្សា វិបស្សនាធុរៈ
ក្នុង សំណាក់ ព្រះគ្រូធម្មាចារ្យ ហ៊ីង ម៉ៅ ដោយឡែកពីគន្ឋធុរៈ
និងវិបស្សនាធុរៈ ភិក្ខុ ខៀវ ណឺយ បានរៀនឆ្លាក់ រចនាព្រមទាំងបាន
ជាមេជាងយ៉ាង ចំណានទៀតផង។ ដោយចំណេះ វិជ្ជានិងចរិយាធម៌ល្អ
សាកសម ជាសក្យបុត្រ ធ្វើអោយព្រះគ្រូចៅអធិការហ៊ីង ម៉ៅព្រមទាំង
ភិក្ខុសាមណេរ និង ញាតិ ញោមពុទ្ធបរិស័ទ ពេញព្រះទ័យ និង
ពេញចិត្តជាខ្លាំង ។
ដោយអកុសលប្រទេស កម្ពុជាបានទទួលភ្លើងសង្គ្រាម ក្នុងរវាងឆ្នាំ១៩៧៥
ពូក ពល ពត បានជន្លៀស ភិក្ខុ ខៀវ ណឺយ អោយទៅស្នាក់នៅវត្ត
គោកធ្លកស្រុកជីក្រែង ខេត្តសៀមរាប ហើយពួកទមិឡឥត សាសនា
បានបង្ខំ អោយលាចាកសិក្ខាបទ អោយធ្វើស្រែចំការ ដាំដំណាំ
ឃ្វាលគោក្របី លើកទំនប់ ជីកប្រឡាយ បង្អត់បាយទឹក យ៉ាងខ្លោច
ផ្សាបំផុត រហូតមកដល់ថ្ងៃទី៧ មករា ឆ្នាំ១៩៧៩ បានវិល ត្រឡប់មក
ស្រុកភូមិវិញបន្ទាប់ពីបានរំដោះដោយ រណសិរ្យសាមគ្គីសង្គ្រោះជាតិ
ក្នុងរវាងឆ្នាំ ១៩៨០ ក៏បាន ឧបសម្បទាម្តងទៀតក្រោម ព្រះរាជាធិបតីភាពរបស់
សម្តេចព្រះអគ្គមហាសង្ឃ ទេព វង្ស ជាព្រះឧបជ្ឈាយ៍ ។
សមិទ្ធផលនានារបស់ព្រះពុទ្ធឃោសាចារ្យ ខៀវ ណឺយ
នៅឆ្នាំ១៩៨២បានជួសជួលស្ពានដែកដែលឆ្លង ស្ទឹងខាង លិចវត្តរាជបូណ៍
(ស្ពានវត្តបូណ៌សព្វថ្ងៃ)។
នៅឆ្នាំ ១៩៨៣ បានកសាងស្ពានលូទឹកមួយកន្លែង មន្ទីរពេទ្យឃុំ
សាលាឃុំ មួយខ្នង មានពីរជាន់ សាលាឆទានមួយខ្នងទៀតនៅភូមិ
សាលា កំរើកអស់ប្រាក់ ពីលានប្រាំ សែនបីម៉ឺនប្រាំពាន់រៀល
ស្មើនិងមាស ៨៤ ជី និង៣ហ៊ុន។
នៅឆ្នាំ ១៩៨៤ បានជួសជួលសាលាបឋមសិក្សា ជ្រាវចំនួន ៣
បន្ទប់អស់ទឹកប្រាក់ មួយលានបួនសែនរៀល ស្មើនិងមាស៥៤ជីនិង៣ហ៊ុន ។
នៅឆ្នាំ ១៩៨៥ បានកសាងសាលាបឋមសិក្សា វត្តរាជបូណ៍ ៣ ខ្នង
៩បន្ទប់ធ្វើអំពីឈើ ប្រក់ក្បឿងអស់ ទឹកប្រាក់ចំនួនសាមសិបប្រាំលាន
ប្រាំមួយម៉ឺនបួនពាន់ពីររយរៀល ស្មើនិងមាស៧០ជីនិង១ហ៊ុន ។
នៅឆ្នាំ ១៩៨៦ បានកសាងសាលាឆទាននៅ ពោធិណរាយ ភូមិកក្រាញ់
ឃុំសៀមរាប ហើយនិង សាលាឆទាននៅភូមិបឹង១ខ្នងទៀត។
នៅឆ្នាំ ១៩៨៨ បានជួយជួសជួលពិដាន មន្ទីរពេទ្យ ខេត្តសៀមរាបចំនួន
២ ខ្នងអស់ទឹក ប្រាក់ចំនួនដប់ប្រាំមួយ លានប្រាំបីសែនរៀលស្មើនិង
មាស៩ជីនិង៦ហ៊ុន ។ និង សាលាបឋមសិក្សាគង់ម៉ុចពីរ អគារចំនួន
៦បន្ទប់អស់ទឹក ប្រាក់ចំនួនប្រាំលានរៀល ស្មើនិង មាស១៤ជីនិង៣ហ៊ុន ។
នៅឆ្នាំ១៩៨៨ ដដែលបានកសាងផ្លូវមួយខ្សែរ ចេញពីផ្លូវ ជាតិលេខ ៦
ទៅដល់សាលាវិទ្យល័យអង្គរ (ផ្លូវលោកតាណឺយ សព្វថ្ងៃ) និងរៀបប្រព័ន្ធ
លូរទឹក និងចាក់កៅស៊ូ នៅឆ្នាំ២០០១ ។
នៅឆ្នាំ ១៩៨៩ ចៅហ្វាយាខេត្តបាននិមន្ត អោយកសាងព្រះវិហារព្រះអង្គចេក
ព្រះអង្គចម ហើយនិង ព្រះអង្គងោកនៅអង្គធំ អស់ទឹកប្រាក់ចំនួន ៨៣២០០០០០រៀល
ប៉េតសិបបីលានពីរសែនរៀល ស្មើនិងមាស៤៦ ជីនិង២ហ៊ុន ។
នៅឆ្នាំ ១៩៩០ ជួសជុលកុដិថ្មបានពីរជាន់១ខ្នងសំណាក់ព្រះសង្ឃរាជក្នុង
វត្តរាជបូណ៍សព្វថ្ងៃ។
នៅឆ្នាំ ១៩៩១បានកសាងសាលាបឋមសិក្សាជ្រាវ១ខ្នង ៤បន្ទប់ធ្វើអំពីថ្ម
ប្រក់ក្បឿង អស់ទឹកប្រាក់ ចំនួន ហាសិបបីលានប្រាំមួយសែន ប្រាំបីម៉ឺន
ពីរពាន់មួយរយរៀល ស្មើ និង១២០តំឡឹង និងកសាងទីស្នាក់ការមួយខ្នងទៀត
នៅឆ្នាំ ដដែលបានធ្វើលូ ប្រឡាយ ចំនួន២ កន្លែង បាននាំប្រជាជន
លើកថ្នល់ពីមុខ សាលាបឋមសិក្សាជ្រាវ រហូតដល់ផ្សារលើហើយ និង
លើកថ្នល់ពីរខ្សែទៀត ពីឃុំសាលាកំរើកដល់ភូមិខ្នារ ចាស់ហើយមួយខ្សែ
ទៀតចាប់ពីខាងកើតសាលា ស្រុកសៀមរាបទៅ ទល់ នឹងអាងក្រពើអស់ទឹក
ប្រាក់ចំនួនចិតសិប ប្រាំលានរៀល ស្មើនិង១៨៧ជីនិង៥ហ៊ុន ។
នៅឆ្នាំ ១៩៩២ បានកសាងសាលាបឋមសិក្សាជន្លង់១ខ្នងចំនួន៣ បន្ទប់អស់
ទឹក ប្រាក់ចំនួន ប្រាំបួនលាន ស្មើនិងមាស៧ជីនិង៥ហ៊ុន ហើយនិង សាលាឆទាន ១ខ្នងខាងកើតអនុវិទ្យាល័យអង្គរអស់ទឹកប្រាក់ចំនួនមួយលានរៀលស្មើនិង៧ជី៥ហ៊ុនមាស ។
ហើយនឹងនិមន្តមកកសាង ក្នុងវត្តបន្តទៀតគឺកុដិពីរខ្នងធ្វើអំពីរឈើ
ចូលរួម ជាមួយ ឧបាសិកា ណន និង ឧបាសកញឹមកសាងបាន
ចំនួន ពីរខ្នងទៀត ផ្នែកសំភារៈតុចំនួន២០ដាក់សាលាជ្រៃ(អនុវិទ្យាល័យស្វាយធំ)
បឋមសិក្សាខ្នារ ៣០ តុ បឋមសិក្សាជ្រាវចំនួន៤០តុ បានធ្វើសាលា
មត្តេយ្យ នៅវត្តគង់ម៉ុចមួយខ្នង។
នៅឆ្នាំ ១៩៩៤បានកសាងសាលាបឋមសិក្សា វត្តរាជបូណ៍មួយខ្នងពីរជាន់ចំនួន
៨ បន្ទប់ បានកសាង ជាមួយសម្តេច ហ៊ុន សែនមួយជាន់ម្នាក់អស់ទឹកមាស
ចំនួន ២៧ ដំឡឹងនិង៥ជី ។
ឆ្នាំ ១៩៩៥ បានកសាងសាលារៀនមួយខ្នងពីរជាន់ ៨បន្ទប់ទៀតក្នុបរិវេន
សាលាវត្ត រាជបូណ៍ ដដែលអស់ ទឹក ប្រាក់ ចំនួនចិតសិបមួយលាន
បួនសែនពីរម៉ឺនប្រាំបីពាន់ ប្រាំរយរៀលស្មើនិងមាស៥៥ដំឡឹង ។
នៅឆ្នាំ១៩៩៥ ដដែលកសាងស្ពានជិតវត្តពោធិ៍ក្រោម ដែលអស់ថវិកា
ចំនួន ប្រាំបួន ពាន់ដុល្លាសហរដ្ឋអាមេរិក ($9,000)និងស្ពានក្នុងភូមិ
ប្រឡាយ ដែលអស់ថវិកាចំនួន ពីរពាន់ប្រាំមួយរយដុល្លាសហរដ្ឋអាមេរិក
($2,600) ។ឆ្នាំ ១៩៩៦ កសាងសាលារៀនភូមិបឹង ជាមួយ
សម្តេចព្រះអគ្គមហាសង្ឃរាជាធិបតី ទេព វង្ស សម្តេច ព្រះមហាសង្ឃរាជ
នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា អស់ថរិកា ចំនួនមួយ ពាន់ដុល្លាសហរដ្ឋអាមេរិ
($1,000) ។ឆ្នាំ១៩៩៧ បានសាងផ្លូវថ្នល់មួយុខ្សែទៀតចាប់ ផ្លូវជាតិលេខ ៦
ដល់រោងម៉ាស៊ីន ភ្លើងចាស់អស់ទឹកប្រាក់ បីម៉ឹនដុល្លាសហរដ្ឋអាមេរិក (30 000$) ។
ឆ្នាំ១៩៩៨ កសាងសាលាបឋមសិក្សា វត្តគង់ម៉ុច មួយខ្នង ចំនួន៣ បន្ទប់។
ឆ្នាំ ២០០០ កសាងស្ពានវត្តរាជបូណ៌(ស្ពានវត្តបូណ៌អតីតស្ពានដែកចាស់)ជាមួយ
សម្តេចព្រះមហាសង្ឃរាជ ទេព វង្ស និងញោមញាតិពុទ្ធបរិស័ទជិត ឆ្ងាយ អស់ថវិកាចំនួនដប់បួនម៉ឺនដុល្លាសហរដ្ឋអាមេរិក ($140,000)។
ព្រះសមណសក្តិព្រះពុទ្ធឃោសាចារ្យ
ខៀវ ណឺយ ជាព្រះគ្រូសូត្រស្តាំ វត្តរាជបូណ៌, ព្រះអង្គបានទទួលងារជា
ព្រះញាណកោសល្យ ព្រះរាជាគណៈថ្នាក់ទី ៤ និងឡើងងារជា
ព្រះពុទ្ធឃោសាចារ្យ ព្រះរាជគណៈថ្នាក់ ទី២ នៃគណៈមហានិកាយ
នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ។
អនិច្ចធម្ម
ព្រះពុទ្ធឃោសាចារ្យ ខៀវ ណឺយ បញ្ញាវិសាលោ បានអនិច្ចធម្មដោយរោគាពាធ នៅ មន្ទីរពេទ្យកាលឺម៉ែត្រ នៅថ្ងៃ៣ កើតខែចេត្រ ឆ្នាំច អដ្ខស័កពុទ្ធសករាជ ២៥៥០ ត្រូវនិងថ្ងៃទី ២១ ខែ មីនា ឆ្នាំ២០០៧ វេលាម៉ោង២ និង១០នាទីរសៀល ៕៚
ឯកសារយោង ៖ ព្រះគ្រូបញ្ញានុរក្ខវង្សា ម៉ៅជី ចាន់ណា ជាសិស្សនៅបំរើផ្ទាល់ព្រះពុទ្ធឃោសាចារ្យ

វត្តព្រះកែវមរកត (Silver Pagoda)

វត្តព្រះកែរមរកត ត្រូវបានកសាងឡើងតាំងពីឆ្នាំ១៨៩២ដល់ឆ្នាំ១៩០២ តាមលំនាំស្ថាបត្យ កម្មខ្មែរ ហើយត្រូវបានរុះរើសាងសង់ជាថ្មីឡើងវិញនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៦២។វត្តនេះពីដើមមាន ឈ្មោះហៅថា វត្តឧបោសថរតនារាម ដោយមកពីព្រះមហាក្សត្រទ្រង់យកទីកន្លែងនេះកាន់ ឧបោសថសីលជារៀងរាល់ថ្ងៃឧបោសថ។ ក្រៅពីនេះក៏មានព្រះវត្តមានព្រះរាជ វង្សានិវង្ស និង នាម៉ឺនសព្វមុខមន្ត្រីក៏បានប្រារព្ធពិធីបុណ្យផ្សេងៗតាមទំនៀមទំលាប់ព្រះពុទ្ធសាសនា នៅទីនេះដែរ។ នៅក្នុងវត្តនេះពុំមានព្រះសង្ឍគង់នៅទេ ។ ព្រះបាទសម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ ទ្រង់គង់នៅនោះ ក្នុងពេលព្រះអង្គសាងព្រះផ្នួសរយៈពេលមួយព្រះវស្សា (ថ្ងៃទី១៤ កើត ខែទុតិយសាធ ឆ្នាំកុរ នព្វស័ក ព.ស២៤៩០ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៣១ ខែកក្តដា ឆ្នាំ១៩៤៧)។ ហេតុដូច្នេះហើយបានជាមានពាក្យ សាមញ្ញហៅថា ព្រះវិហារព្រះកែវ ពោលគឺឥតមានវត្ត ក្នុងពាក្យនោះទេ។ នៅពេលណាដែលព្រះរាជាទ្រង់ប្រារព្វព្រះរាជពិធីតាម ព្រះពុទ្ធសាសនា គឺត្រូវនិមន្តព្រះសង្ឍគង់ពីវត្តដទៃទៀត ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ដូចជានៅវត្តឧណ្ណាលោម វត្តបទុមវត្តីជាដើម ។ នៅលើជញ្ជាំងថែវមានរូបគំនូរបុរាណ ដែលនិទានពិរឿងរាមកេរ្តិ៍ ពីដើម ដល់ចប់។ គំនូរនេះត្រូវបានគូរឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ១៩០៣-១៩០៤ ក្រោមការដឹកនាំ របស់ឧកញ្ញា ទេពនិមិត្ត ឆ្លាក់រួមជាមួយវិចិត្រករខ្មែរចំនួន៤០នាក់។ គំនូរនេះចាប់ ផ្តើមរឿងពីថែវ ខាងកើតផ្នែកខាងត្បូងទៅ ព័ទ្ធមួយជុំថែវទាំងមូលដែលមានប្រវែង ៦៤២ម៉ែត្រ និងកំពស់ ៣ម៉ែត្រ។ ដូចនេះមានន័យថា គេមើលថែវគំនូរនេះតាមរង្វង់ ប្រទក្សិណ។ គំនូរបុរាណនៅជុំ វិញថែវ រឿងរាមកេរ្តិ៍បានបង្ហាញពីលក្ខណៈពិសេស របស់ប្លែកដែលពុំមែនផ្តិតយក ឬក៏ចំលងទាំងស្រុងពីរឿងរាមាយណៈរបស់ឥណ្ឌាឡើយ ពីព្រោះក្នុងរឿងរាមកេរ្តិ៍ ដំណើររឿង មានអន្លើខ្លះហាក់បីដូចជាស្ថិតក្នុងភាពអាថ៌កំបាំង ទាល់តែមើលឱ្យឆ្ងាយតៗទៅមុខ ទើបដឹងដំណើរប្រវត្តិរឿងខាងក្រោមវិញ។ ឬមួយ ទាល់តែ ដឹងរឿងបែបរាមាយណៈខ្លះ ទើបឆាប់ យល់។ ព្រះគ្រូបញ្ញានុរក្ខវង្សា ម៉ៅជី ចាន់ណាReference: http://km.wikipedia.org/wiki/វត្តព្រះកែវមរកត )

សាស្ត្រាចារ្យភាសាបាលី ប្រាក់ ព្រុំ បានអនិច្ចកម្មហើយ ដោយរោគាពាធ

លោកសាស្ត្រាចារ្យ (ព្រឹទ្ធាចារ្យ) ប្រាក់ ព្រុំ ដែលជាអ្នកចេះដឹងដ៏ល្បីល្បាញម្នាក់ ក្នុងវិស័យអប់រំ ខាងផ្នែកព្រះពុទ្ធសាសនា បានទទួលអនិច្ចកម្មហើយ កាលពីព្រឹកថ្ងៃពុធ ០៩ រោច ខែកត្តិក ពុទ្ធសករាជ ២៥៥៣ ត្រូវនឹង ថ្ងៃទី១១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០០៩ វេលាម៉ោង ៣ ទៀប ភ្លឺដោយរោគាពាធ ហើយសពលោក សាស្ត្រាចារ្យ បានតំកល់ ដើម្បីធ្វើបុណ្យ តាមប្រពៃណី ពុទ្ធសាសនាខ្មែរនៅវត្តលង្កា រាជ ធានីភ្នំពេញ ។
លោកសាស្ត្រាចារ្យ ព្រឹទ្ធាចារ្យ ប្រាក់ ព្រុំ មានតួនាទី ជាគ្រូបង្រៀន ភាសាបាលី និងទ្រឹស្តីព្រះពុទ្ធសាសនា នៅតាមបណ្តាពុទ្ធិកសិក្សា នានាក្នុងរាជធានីភ្នំពេញមាន ពុទ្ធិក មហាវិទ្យាល័យព្រះសីហនុរាជ និង ពុទ្ធិកវិទ្យាល័យព្រះសុរាម្រឹត ជាដើម ដែលសមណសិស្ស និស្សិតភាគច្រើនធ្លាប់បានរៀនជា មួយលោក ។
ពិធីបុណ្យមានរយៈពេលបីថ្ងៃ ក្រោមការសោកស្តាយ អាឡោះអាល័យពីក្រុមគ្រួសារ ញាតិ មិត្តជិតឆ្ងាយ ជាពិសេសសមណសិស្ស និស្សិតដែលតែងតែ បានស្តាប់នូវឱវាទណែនាំ និង ការបង្ហាត់បង្រៀន តែចាប់ពីពេលនេះតទៅ នឹងគ្មានឱកាសបាន ទទួលយកចំណេះដឹង ពីលោកសាស្ត្រាទៀតហើយ ។ លោកគ្រូមិន ត្រឹមតែជាអ្នកចេះដឹងដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់មួយរូប នៅក្នុង វិស័យព្រះពុទ្ធសាសនា ប៉ុណ្ណោះទេថែមទាំងជា មនុស្សដែលមានគុណធម៌ខ្ពស់ មានអត្តចារិក ស្លូតបូតសុភាពរាបសារ គួរឱ្យគោរពស្រឡាញ់រាប់អាន។ ពិធីបូជាសពលោកសាស្ត្រាចារ្យ បានប្រព្រឹត្តិទៅនៅ រសៀលថ្ងៃសុក្រ ទី១៣ ខែវិច្ឆិកាឆ្នាំ ២០០៩ ក្រោមអធិបតី ភាពរបស់សម្តេចព្រះមហាសុមេធាធិបតី នន្ទ ង៉ែង សម្តេចសង្ឃនាយក នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងជាអគ្គាធិការ នៃអគ្គាធិការពុទ្ធិកសិក្សាជាតិ នៃព្រះរាជណាចក្រកម្ពុជា និងសម្តេចព្រះឧត្តមបញ្ញា ដួង ផង សមាជិកថេរសភានៃព្រះពុទ្ធសាសនាកម្ពុជា និងព្រះរាជាគណៈ មន្រ្តីសង្ឃ ព្រះសង្ឃ និងពុទ្ធបរិស័ទ ជាច្រើនរយនាក់ ក្រោមការនឹកស្តាយ ស្រណោះ អាឡោះអាល័យ ជាពន់ពេកប្រមាណមិនបាន ៕ព្រះគ្រូបញ្ញានុរក្ខវង្សា ម៉ៅជី ចាន់ណា

Monday, November 16, 2009

ព្រះពុទ្ធសាសនា និងយុត្តិធម៌ (BUDDHISM AND JUSTICE) ៙ យុត្តិធម៌ជាពាក្យស័ក្តសិទ្ធ ព្រោះអាចអោយគេឈ្នះ ចាញ់ រស់ ឬ ស្លាប់ បាន

យើងគប្បីចាប់ផ្តើមដោយការសិក្សាពាក្យថា រាជា ( King ) ។ បើតាមសៀវភៅឈ្មោះព្រះបាទធម្មិកបានអះអាង ថាពាក្យ ថា រាជា នេះ ជាសម្រែករបស់មហាជនស្រែកសំដែងនូវក្តីរីករាយ អំណរសាទរ ចំពោះបុគ្គលណាម្នាក់ដែលបានបំពេញ ការងារជាប្រយោជន៍ ឬការពារពួកគេរហូតដល់ពួកគេពេញចិត្តពេញប្រមាត់ មិនអាចទប់ចិត្តបាន ហើយបញ្ចេញសំលេងថា “ រាជា ! រាជា ! ” ដែលមានន័យថា “ ពេញចិត្តហើយ ! ពេញចិត្តហើយ! ” ឬ ថា “ ពេញចិត្តណាស់ ! ពេញចិត្តណាស់ ! ” ។
ដោយឃើញថា បុគ្គលនោះមានសមត្ថភាព និងគុណធម៌លើសគេទាំងពួង ធ្វើអោយពួកគេពេញចិត្ត ទុកចិត្ត ស្រលាញ់ចូលចិត្តប្រគល់នូវនាទីអោយបុគ្គលនោះជាអ្នកមើលការខុសត្រូវពួកគេជាអ្នកសម្រេចលើជោគវាសនារបស់ពួកគេ នាំពួកគេទៅណា ពួកគេនឹងទៅតាម ពេលមានវិវាទកើតឡើងម្តងៗ ជាអ្នកសម្រេចថា ពួកគេមួយណាជាអ្នកខុស និងជាអ្នកត្រូវ និងសម្រេចចិត្តថា បុគ្គលណាគួរដល់នូវការលើកតំកើងបុគ្គលណាគួរដល់នូវការផ្ចាញ់ផ្ចាល ។ បុគ្គលនោះ ត្រូវបានគេហៅថា “ រាជា ” ដែលមានន័យថា បុគ្គលជាទីពេញចិត្ត ជាទីទុកចិត្ត ។ ប្រការនេះក៏មានចែងនៅក្នុងសៀវភៅកប្បកដ្ឋាដែលនិយាយ ពីការវិវត្តន៍ដំបូងៗរបស់មនុស្ស និងពីភាពលោកផងដែរ ។

រាប់ពាន់ឆ្នាំក្រោយមក បុគ្គលជា រាជា នោះ មិនសូវបំពេញការងារអោយជាទីពេញចិត្តរបស់ពួកគេ ដូចជា លំអៀង , ឃោឃៅព្រៃផ្សៃ និងភាពល្មោភជាដើម ។ ចាប់ពីពេលនោះមក តំណែងជារាជា ជាតំណែងដែលភាគច្រើន បានមកដោយ ការដណ្តើមគ្នា ។ បុគ្គលខ្លះមានសមត្ថភាពដណ្តើមយកតំណែងនេះហើយក៏ធ្វើអោយមនុស្សស្រលាញ់ចូលចិត្តបានច្រើន ចំណែក អ្នកខ្លះមិនមានគុណធម៌ មិនមានយុត្តិធម៌ ក៏ប្រើសិទ្ធិប្រើអំណាចរបស់ខ្លួនក្នុងនាមជា រាជា នោះ ដើម្បីប្រព្រឹត្តធ្វើអំពើសាហាវ ព្រៃផ្សៃ ជិះជាន់ កាប់សំលាប់ រឹបអូសយករបស់ណាដែលខ្លួនចង់បានតាមទំនើងចិត្ត ហើយចង់សម្រេច ដាក់ទោសទណ្ឌកម្មបុគ្គលណា អោយបុគ្គលណាស្លាប់ ឬរស់តាមតែអណ្តាតរបស់ខ្លួន ដោយពុំគិតពីគុណធម៌ ឬ យុត្តិធម៌ជាដើម ។ ពាក្យថា រាជា ក៏ក្លាយទៅជាពាក្យគេសំគាល់លើបុគ្គលដែលមានសិទ្ធិអំណាចជាងគេជាងឯង គឺស្តេច ប៉ុន្តែគេមិនសូវបានគិតដល់អត្ថន័យ នៃពាក្យនេះឡើយ ។

នៅក្នុងមហាបទុមជាត៌ក ព្រះពុទ្ធបានសំដែងអំពីគោលធម៌សម្រាប់បុគ្គលជាស្តេចប្រតិបត្តិ ដែលត្រូវបានគេស្គាល់ថា ទសពិធរាជធម៌ គឺ ធម៌ ឬគោលការណ៍ ១០ យ៉ាងសម្រាប់ស្តេច ឬបុគ្គលដែលជាអ្នកដឹកនាំ ( 10 Principle Rules for Kings or Leaders, យើងនឹងធ្វើការសិក្សាបកស្រាយនៅគ្រាក្រោយៗទៀត ) ។

បច្ចុប្បន្ននេះ រាជា ឬ ស្តេច បានសាបរលាបអស់ពីប្រទេសមួយចំនួន បើទោះជានៅក៏ រាជា នោះ មិនសូវមានកាតព្វកិច្ច ច្រើនដូចពីអតីតកាលដែរ ។ ជាតួយ៉ាងនៅប្រទេសកម្ពុជា ព្រះរាជា ទ្រង់គង់ជាម្លប់ តំណាងឯករាជជាតិ អធិបតេយ្យភាព និង ឯកភាពជាតិ ប៉ុន្តែទ្រង់មិនកាន់អំណាចឡើយ ។ សិទ្ធិអំណាច និងកាតព្វកិច្ចភាគច្រើនរបស់ព្រះរាជា ពីអតីតកាល បានត្រូវ គេប្រគល់ទៅអោយបុគ្គលម្នាក់ផ្សេងទៀតដែលនៅប្រទេសខ្លះគេហៅថា នាយករដ្ឋមន្ត្រី ( Prime Minister) , ប្រធានាធិបតី (President) , អធិការបតី ( Chancellor) ឬអគ្គលេខាធិការ ( General Secretary) ជាដើម ដែលជាសរុបទៅបុគ្គលទាំង នោះគេហៅថា អ្នកដឹកនាំ ( leader ) ។

ដោយមិនចង់ដើរជាន់ដានចាស់ ទើបកាតព្វកិច្ចមួយចំនួន ជាតួយ៉ាងសិទ្ធ , អំណាច និងកាតព្វកិច្ចនៃការសម្រេចថាអ្នកណាខុស អ្នកណាត្រូវ និងកំណត់ថា អ្នកណាមានទោស ឬមិនមានទោស ពោលគឺការវែកញែករកយុត្តិធម៌ ( Rights to provide justice ) នោះត្រូវបានដកហូតចេញពី នាយករដ្ឋមន្ត្រី , ប្រធានាធិបតី , អធិការបតី ឬអគ្គលេខាធិការជាដើមនោះទៀត ហើយប្រគល់ទៅអោយបុគ្គលម្នាក់ទៀតដែលគេហៅថា ចៅក្រម ឬ តុលាការ ( Judge ) ដែលមានន័យថា ជាអ្នកអារកាត់ដោយ មានការថ្លឹងថ្លែងអោយស្មើភាព ឬយុត្តិធម៌ដោយយកច្បាប់ជាកត្តាវាស់វែង ( Balanced Judge) ។

ទោះជាសម័យបច្ចុប្បន្ន បុគ្គលជាចៅក្រម ឬ តុលាការនោះមានលក្ខន្តិកៈការងារតឹងរឹងយ៉ាងណាក្តី ក៏ជារឿយៗគេឮការ ឧទ្ទានឡើងថា “ អយុត្តិធម៌ណាស់ ! តុលាការលំអៀង....! ”

នៅក្នុងគម្ពីរសុត្តន្តបិដក ទីឃនិកាយ បាដិកវគ្គ មានកត់ត្រាអំពីគោលធម៌សម្រាប់បុគ្គលដែលមាននាទីជាអ្នកសម្រេចសេចក្តី ឬ វិនិច្ឆ័យក្តី ជៀសវាងអោយខាងតែបាន ។ ដូច្នេះពេលនេះបញ្ហានៅត្រង់ថា តើគេព្រមអនុវត្តដែរឬអត់ ។ ព្រះពុទ្ធមិនមែន ជាអ្នកអង្កេតការណ៍នៅក្នុងតុលាការទេ បុន្តែព្រះអង្គទ្រង់បានជ្រាបបញ្ហានេះយ៉ាងច្បាស់ ហើយបានរកឃើញដំណោះស្រាយពី ឫស គល់ នៃបញ្ហា ( Resolutions from the matter' roots ) នេះទៀតផង។ ព្រះពុទ្ធបានហៅបញ្ហានេះថា អគតិ ពោលគឺការលំអៀង ( Partiality) ហើយវាមានឫសគល់ ឬប្រភព ៤ យ៉ាងគឺ:

១- លំអៀង ឬអគតិព្រោះស្រលាញ់ ( ឆន្ទាគតិ= Prejudice of love or desire: partiality): បុគ្គលជាសាច់ញាតិ ជាគ្រួសារ ជាជនជាទីស្រលាញ់របស់ខ្លួន ជាបក្ខពួករបស់ខ្លួន ឬត្រូវគេសូកប៉ាន់ដោយការផ្តល់អោយនូវប្រយោជន៍អ្វីមួយជាដើម នៅពេលដែលបុគ្គលទាំងនោះប្រព្រឹត្តខុស ពេលត្រូវគេប្តឹង ក៏តាំងមើលរំលងទោសានុទោសនោះៗ ហើយរំលប់ រំលាយ រំសាយកំហុសទាំងនោះ រួចហើយក៏សម្រេចអោយបុគ្គលទាំងនោះរួចខ្លួន ។ មួយវិញសោត បុគ្គលទាំងនោះប្រព្រឹត្តខុសមានទំហំធំធេង ដូចជាវាយដំ ធ្វើបាបអ្នកទន់ខ្សោយ រឹបអូសទ្រព្យសម្បត្តិគេ បំពារបំពានលើអ្នកដទៃ ចាប់រំលោភ ឬកាប់សំលាប់គេជាដើម នៅពេលមានភស្តុតាង និងសាក្សីជាក់ស្តែងពេក ក៏បែរជាអោយត្រឹមតែសារភាពកំហុស សុំទោសជាដើមក៏ចប់ទៅ ។ តើភាគីជនរងគ្រោះអាចទទួលយកបានទេ ? សម្រែកអយុត្តិធម៌ប្រាកដជាលាន់ឮឡើង ។

២- លំអៀង ឬ អគតិព្រោះ ស្អប់ ឬ ខឹង ( ទោសាគតិ = Prejudice of hatred or enmity): ដោយហេតុបុគ្គលនោះ ក្រុមនោះ ជាមនុស្ស ឬជាក្រុមគូបដិបក្ខ ឬមាននិន្នាការផ្សេងពីក្រុមខ្លួន, ជាមនុស្ស ឬក្រុមដែលខ្លួនមិនពេញចិត្ត ឬ ធ្លាប់មានគំនុំជាមួយខ្លួនជាដើម ។ ពេលបុគ្គលនោះ ក្រុមនោះមានបញ្ហាក្តីក្តាំក៏កាត់ក្តីអោយចាញ់ ឬបើមានកំហុសតិចតួច ក៏ ធ្វើអោយមានទោសធ្ងន់ជាដើម ។

៣- លំអៀងឬអគតិព្រោះវង្វេង ឬ ល្ងង់ខ្លៅ ( មោហាគតិ= Prejudice of delusion or stupidity): ដោយ ហេតុខ្វះការប្រុងប្រយ័ត្ន ទើបទទួលបានភស្តុតាង និងសាក្សីដែលគេក្លែង បំភ័ន្ត ព័ត៌មានមិនពិត ទើបកាត់ក្តីខុស ។ ភាពមិនឆ្លៀវឆ្លាស ក្នុងកិច្ចអង្កេត និងថ្លឹងថ្លែងហេតុការណ៍ ក៏មិនអាចវិនិច្ឆ័យក្តីអោយបានសុក្រឹត ។

៤- លំអៀង ឬ អគតិព្រោះភ័យខ្លាច ( ភយាគតិ = Prejudice of fear): បុគ្គល ( ឬ សាច់ញាតិ បក្សពួករបស់បុគ្គល ) ដែលមានឋានៈ បុណ្យស័ក្ត ឬ ទ្រព្យសម្បត្តិជាដើម ដឹងថាបុគ្គលទាំងនោះប្រព្រឹត្តល្មើសហើយ ប៉ុន្តែនៅតែ មិនហ៊ានផ្តន្ទាទោសទៅតាមនិយាមច្បាប់ដែលបានកំណត់រួចហើយ ដោយហេតុតែខ្លាចឋានៈ បុណ្យស័ក្តបុគ្គលនោះជាដើម ។

បុគ្គលជាអ្នកកាន់ច្បាប់ ឬ ចៅក្រម តុលាការត្រូវតែជៀសវាងអោយខាងតែបាននូវអគតិទាំង ៤ នេះ ទើបអាចធានាបានថា យុត្តិធម៌ ( Justice ) នឹងប្រព្រឹត្តទៅចំពោះមនុស្សទូទៅ ។ ព្រះពុទ្ធបានបង្រៀនថា គេអាចលះបង់ទ្រព្យសម្បត្តិ ដើម្បីរក្សាអវៈយវៈ លះបង់អវៈយវៈ ដើម្បីរក្សាជីវិត ប៉ុន្តែក្នុងករណីខានមិនបាន សុខចិត្តលះបង់ជីវិត ( ឬ មុខតំណែង) ដើម្បីរក្សាធម៌ ។ ធម៌ គឺអ្វីដែលពិត មិនលំអៀង ឬ យុត្តិធម៌នេះឯង ។

ចំណែកអ្នកដឹកនាំ ត្រូវតែប្រយ័ត្នអោយមែនទែនកុំអោយធ្លោយធ្លាន់ខ្លួនចូលទៅក្នុងអគតិណាមួយជាដាច់ខាត ។ ជាអ្នកដឹកនាំគេ ជារឿយៗរមែងមានមនុស្សប្លម អែបអប រណែបរណប ចាក់ចេក ចាក់ស្ករ ញុះញង់ ក្លែងបន្លំការពិត ( ជាពិសេស មនុស្សនៅក្បែរខ្លួន ) ដែលប្រការទាំងនេះឯង ធ្វើអោយអ្នកដឹកនាំក្លាយជាជនអគតិ ខ្វះយុត្តិធម៌ ខ្វះគុណធម៌ដោយមិនដឹងខ្លួន ឬ ដោយចេតនាក៏សឹងមាន ៕

Thursday, November 12, 2009

ប្រវត្តិសង្ខេបសម្តេចព្រះមហាឃោសនន្ទ

(ដកស្រង់ពីអត្ថបទវត្តត្រៃរតនារាម)

អ្នកប្រាជ្ញខ្មែរសម័យថ្មី(សម្តេចមហាឃោសនន្ទ)

Age 94, May 23, 1913 - March 12, B.E.2550/C.E.2007
Passed away in Massachusetts, United States of America

Leading Buddhist intellectuals and civil society groups have called on the government to address a recent outbreak of offences ranging from drunkenness to rape and a deadly beating all allegedly committed by monks.
They warned that if the behaviour of monks continues to deteriorate, it could seriously diminish the position of Buddhism within Cambodian society.
Miech Ponn, an adviser to the Mores and Customs Commission at the Buddhism Institute, said that in the past, cases of monks’ engaging in sexual relationships were exceptionally rare, and that he had never heard of monks drinking wine, let alone killing people.
“Even though these have been isolated cases, they have the potential to impact Buddhism in Cambodia as a whole,” he said. “I think either the Ministry of Cults and Religions or supreme patriarchs should take action in order not to have such acts – drinking wine and killing people – occur among the monks again.”
Miech Ponn also suggested that the cause of such incidents might be the modern technology to which monks are increasingly exposed. Earlier this month, an 18-year-old monk in Kampong Thom province was charged with beating and injuring a fellow monk who failed to answer a call from the perpetrator on his mobile phone.
Thun Saray, president of the rights group ADHOC, echoed Miech Ponn’s concerns, urged the country’s religious authorities to find ways to strengthen discipline among members of the Buddhist community because of their role in society.
“If monks act the same as other people, they will cease to be respected, and no one will believe in them anymore,” he said. “It is a big loss of honour to Buddhism that there were cases of monks killing people because Buddhism tells people not to kill anything that is alive.”
A fellow monk shaves the head of a boy joining the monkhood in Battambang earlier this year.
Min Khin, minister of cults and religions, said Thursday that he was too busy to speak.
Tep Vong, supreme patriarch of Cambodia, said he was aware a monk had been charged with killing a nun earlier this week in Banteay Meanchey province and welcomed the legal action.
“I do not have any particular advice on the issue because Buddhism already takes a clear position against killing animals and human beings,” he said, adding that anyone who committed a crime should be brought before the courts.
He also insisted that his adviser, Kiet Chan Thouch, chief monk of Wat Leu in Preah Sihanouk province, was not guilty of getting drunk and attacking fellow monks in his pagoda, as was recently alleged.
“I already investigated [Kiet Chan Thouch’s] case, and the accusations against him are untrue,” he said. The supreme patriarch is now pursuing legal action against Kiet Chan Thouch’s accusers, who he said had deliberately set out to damage the man’s reputation.
According to the government, Cambodia has more than 4,300 active pagodas and 60,000 monks. Ninety-five percent of the Kingdom’s population is Buddhist.

ខួបទី៤០ សោយទិវង្គតនៃសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វេលាម៉ោង២០និង២០នាទី ថ្ងៃទី២៥ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៦៩ គឺរយៈពេល៤០ឆ្នាំមុននេះ វីរបុរសនៃប្រជាជាតិខ្មែរយើង សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត ទ្រង់បានលាចាកផែនពសុភា លាចាកស្រុកខ្មែរ និងប្រជាជនខ្មែរដែលជាទីស្រឡាញ់របស់ទ្រង់និងនៃយើងគ្រប់ៗគ្នា។
ថ្វីដ្បិតតែព្រះកាយព្រះអង្គមិនបាននៅជាមួយយើងទៀតក្ដី តែព្រះអច្ឆរិយ និងកេរ្តិ៍ព្រះអង្គជាច្រើនអនេកបានបន្សល់ទុកដល់ពួកយើងរាល់គ្នា ដោយមានគុណឥតគណនា។
សូមឧទ្ទិសកុសលផលបុណ្យទាំងហ្លាយជូនដល់សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ សូមទ្រង់ជួបប្រទះតែឋានបរមសុខ និងជួយបណ្ដាលឲ្យជាតិខ្មែរ ប្រទះនឹងសុខសន្តិភាព អភិវឌ្ឍនភាព និរន្តរ៍អើយ៕(ដកស្រង់ពីកំណត់ហេតុសុភ័ក្ត)

Sunday, November 8, 2009

រូបថតកម្មវិធីបុណ្យអកអំបុក

កាលពីថ្ងៃ អាទិត្យ ទី ០១ ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០០៩ មជ្ឈមណ្ឌលព្រះពុទ្ធ
សាសនាខ្មែរបានរៀបចំកម្មវិធីអកអំបុកនៅមជ្ឈមណ្ឌលជនបរទេស
ក្រុងអាន់សាន អាគារជាន់ទី ៣ ដោយមានបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ
ចូលរួមសប្បាយរីករាយយ៉ាងច្រើនកុះករ។


ប្រទេសកម្ពុជា Cambodia	ប្រទេសកូរ៉េ Korea